Διατροφή και χρόνιες παθήσεις

Οι 6 από τους 7 σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για πρόωρο θάνατο σήμερα στην Ευρώπη (υπέρταση, υψηλή χοληστερίνη, παχυσαρκία, ελλιπής κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, έλλειψη σωματικής άσκησης και κατάχρηση αλκοόλ) έχουν σχέση με τη διατροφή και την κίνηση μας.


Οι χρόνιες ασθένειες, όπως τα σύνδρομα πολλαπλής νοσηρότητας των ηλικιωμένων,

το υπερβολικό βάρος, η παχυσαρκία, ο διαβήτης τύπου II, οι διαταραχές εμμηνόπαυσης, χαρακτηρίζονται κατά κύριο λόγο από μία λειτουργική ανεπάρκεια των εσωτερικών οργάνων.

Η απορρύθμιση της μεταβολικής ενέργειας, φαίνεται να έχει ένα σημαντικό ρόλο στην έναρξη της οργανικής ανεπάρκειας των χρόνιων νοσηρών καταστάσεων. Οι παθολογικές καταστάσεις έχουν την τάση να συσσωρεύονται σε ατομικό επίπεδο, δηλαδή, μπορούν να συνυπάρξουν ταυτόχρονα διάφορες παθολογίες στον ίδιο ασθενή. Τουλάχιστον το 35% των ανδρών άνω των 60 ετών έχει δύο ή περισσότερες χρόνιες παθήσεις και το φαινόμενο τείνει να χειροτερέψει προοδευτικά με την ηλικία, ιδιαίτερα στις γυναίκες.
Η επένδυση στην πρόληψη και τον έλεγχο των χρόνιων νοσημάτων θα μπορούσε τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και ευεξίας, τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.



Η λειτουργική ανεπάρκεια των εσωτερικών οργάνων είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της αιτιοπαθογόνου αντίληψης της παραδοσιακής κινέζικης ιατρικής, η οποία αποδίδει μεγάλη σημασία στη λειτουργική ικανότητα του ανθρώπινου σώματος, τονίζοντας ότι προχωρημένου σταδίου εκφυλιστικές ασθένειες μπορούν να είναι ασυμπτωματικές όσο η λειτουργική δραστηριότητα είναι σε ισορροπία και σε καλή κατάσταση.

Στην κλινική πραξη, αυτή η λειτουργική ανεπάρκεια μπορεί να ανακτηθεί με μια σωστή ιατρική διατροφική θεραπεία, η οποία αντιπροσωπεύει μια θεραπευτική επιλογή παρόμοια με ένα βασικό στοιχείο που μας κρατά ζωντανούς και καθορίζει την υγεία μας: την διατροφή (και επαρκής ενυδάτωση).



Η φυσιολογία του σώματος έχει σχεδιαστεί για να αυτορυθμίζεται μέσω πολλαπλών απαντήσεων διορθώνοντας τις διαταραχές ισορροπίας. Αυτή η ικανότητα των οργανισμών να διορθώνουν τις μεταβολικές ανισορροπίες είναι που τους διακρίνει από την μη ζώσα ύλη.

Η ανάκτηση της χαμένης ενέργειας με τη βοήθεια μιας θεραπευτικής διατροφής βασίζεται στη λειτουργική ικανότητα του σώματος, να επαναπροσδιορίζει τη δική του φυσιολογική δραστηριότητα, όταν αποκατασταθεί μια συγκεκριμένη διατροφή: σε τελική ανάλυση, η διατροφική προσέγγιση είναι σε θέση να θεραπεύσει ή να μετριάσει τα συμπτώματα της χρόνιας ασθένειας καταφεύγοντας στη ζωτικότητα του ασθενή ή με άλλα λόγια, στη λεγόμενη «VIS medicatrix naturae», όρος που γενικεύει την ισχυρή και ευφυή ικανότητα λειτουργικών δομών του ανθρώπινου σώματος για αυτοΐαση.


Αν και με κάποιους περιορισμούς, στη σύγχρονη ιατρική μπορούμε να βρούμε μια σειρά ενδείξεων, που αποδεικνύουν, ότι η λειτουργική ανεπάρκεια των εσωτερικών οργάνων διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στην ασθένεια.

Για να δώσουμε ένα παράδειγμα, σύμφωνα με την παραδοσιακή κινεζική ιατρική η παχυσαρκίας οφείλεται σε ελλιπή αφομοίωση των «σωστων διατροφικών στοιχείων", η οποία οδηγεί σε κατακράτηση των «μεταβολικών αποβλήτων" που με τη σειρά τους καταβολίζονται σε λιπώδη ιστό που με την σειρά του μέσω αυτής η ποιοτικής διατροφικής ανεπάρκειας οδηγεί σε παχυσαρκία.



Μια εικόνα ανεπάρκειας παρουσιάζεται κατά κάποιο τρόπο στη βάση των περισσότερων χρόνιων ασθενειών : ο διαβήτης τύπου II οφείλεται σε αντίσταση στην ινσουλίνη, με άλλα λόγια σε ανεπάρκεια ευαισθησίας στην ινσουλίνη, η ιδιοπαθής υπέρτασης οφείλεται σε ανεπαρκή αιμάτωση των ιστών, η οποία οδηγεί το ανθρώπινο σώμα να την αντισταθμιση με την αύξηση της πίεσης του αίματος ώστε να εξασφαλιστεί μια επαρκής αιμάτωση των ζωτικων οργάνων, στα καταθλιπτικά σύνδρομα, υπάρχει ανεπάρκεια σεροτονίνης, σε ορισμένους τύπους γαστρίτιδας, μία ανεπάρκεια ενος ενδογενούς παράγοντα οδηγεί σε ένα ήπια αφομοίωση της βιταμίνης Β 12, η οποία με τη σειρά της καθορίζει μια ανεπαρκή σύνθεση της ακετυλοχολίνης και νοραδρεναλίνη με πιθανές μακροπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις επί του αυτόνομου νευρικού συστήματος.


Αυτές οι παθολογικές καταστάσεις της ανεπάρκειας έχει σαν αποτέλεσμα ιδίως στους ηλικιωμένους να συνδυάζονται και να καθορίζουν ένα σύνδρομο πολλαπλης νοσηρότητας.
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η φυσικής φαρμάκο-διατροφή της παραδοσιακή κινέζικη διαιτολογία μπορεί να προσφέρη μια σημαντική υποστήριξη δίνοντας στο σώμα όλα τα απαραίτητα συστατικά για την επιτυχή ολοκλήρωση των διαδικασιών επούλωσης της χρόνιας φθοράς.


Στην πραγματικότητα, η αξία μία φυσικής φαρμάκο-διατροφής, ορίζεται απο την ικανότητα να εχει

• ρυθμιστική δράση στον μεταβολισμό των λιπιδίων,
• καθαρτική δράση διευκολύνοντας την αποβολή των τοξικών υπολειμμάτων και των καταβολιτών,
• τονώτικη και διεγερτική δράση στο νευρικό και πεπτικό σύστημα

και αντιπροσωπεύει τον πιο απλό και αποτελεσματικό τρόπο για τον οργανισμό για να αποκτήσει μια εξαιρετική ανάκαμψη ζωτικότητας από την χρόνια ψύχο-σωματική ασθένεια.
Ταυτόχρονα πρέπει να ειναι πλούσια σε μικροθρεπτικά συστατικά όπως ιχνοστοιχεία, βιταμίνες, αμινοξέα, ένζυμα, οργανικά οξέα η έλλειψη των οποίων είναι ο παράγοντας αποτυχίας οποιουδήποτε προγράμματος βελτίωσης της υγείας, απώλειας βάρους, βελτίωσης των επιπέδων χοληστερίνης, ή έναρξη άσκησης.



Η αξία της σωστής διαχείρισης της διατροφής σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο αναδεικνύεται μελετώντας δύο νησιά: τη Ικαρία ( ανατολικό Αιγαίο) και το Ναούρου (νότιος Ειρηνικός ωκεανός)

Σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη μόνο το 0,1% του πληθυσμού ζει πάνω από 90 χρόνια, στην Ικαρία το αντίστοιχο ποσοστό μακροζωίας είναι δεκαπλάσιο με παράλληλη διατήρηση καλής ποιότητας ζωής.

Η Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική από τον Ιούνιο μέχρι τον Οκτώβριο του 2009 πραγματοποίησε την μελέτη “ΙΚΑΡΙΑ”καταγράφοντας τα κλινικά και παρακλινικά χαρακτηριστικά, τις συνήθειες και τον τρόπο ζωής των κατοίκων της νήσου Ικαρίας μέσης και προχωρημένης ηλικίας. (Ολη η μελέτη: βλέπε ΑΡΘΡΑ).Εκτός από την Ικαρία υπάρχουν και άλλες 4 περιοχές στον κόσμο που βρίσκουμε παρά την διαφορετικότητά των εθνών και των φυλών τα ίδια χαρακτηριστικά και οποία συνοψίζονται στα εξής:

• οικογενειακή συνοχή,
• αισιόδοξη διάθεση (Τα ποσοστά κατάθλιψης στην Ικαρία ήταν από τα χαμηλότερα σε σύγκριση με άλλους πληθυσμούς ηλικιωμένων.)
• υγιεινή ανεπεξέργαστη διατροφή βασισμένη σε φυτικές ίνες,
• αποφυγή του καπνίσματος,
• ήπια και καθημερινή φυσική δραστηριότητα, (μεταξύ των υπερηλίκων άνω των 80 ετών, φαίνεται να σχετίζεται με 54% μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου.) και μεσημεριανή αναπαυση,
• συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες στις οποίες άτομα όλων των ηλικιών είναι ενεργά και ενταγμένα στο σύνολο αναπτύσσοντας ισχυρους ψυχοκοινωνικούς δεσμούς.

Στον αντίποδα βρίσκεται τo νησί Ναούρου.

Το νησί ήταν πλούσιο σε φωσφορικά κοιτάσματα που προέρχονταν από περιττώματα πουλιών. Η βιομηχανία φωσφόρου έκανε τους κατοίκους του Ναούρου έναν από τους πλουσιότερους λαούς. Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου επέφερε και αρνητικά αποτελέσματα εθίζοντας τους στο γρήγορο και τυποποιημένο φαγητό σε βαθμό που να μην κυκλοφορούν πια φρέσκα φρούτα και λαχανικά, μετατρέποντας το στο πιο παχύσαρκο κράτος του πλανήτη με απίστευτα ποσοστά παχυσαρκίας αγγίζοντας το 97% στους άντρες ενω τα ποσοστά σακχαρώδους διαβήτη ξεπερνούν το 45% του πληθυσμού και τα 3/4 των θανάτων οφείλονται στον καρκίνο και τα καρδιακά προβλήματα ενω το προσδόκιμο ζωής για τον συνολικό πληθυσμό είναι τα 66,05 έτη (οι άνδρες 61,96 και 69,47 οι γυναίκες).



Είναι αξιοσημείωτο, οτι στην Δημοκρατίας της Κορέας παρά τις σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές έχει διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό την παραδοσιακή δίαιτα λαχανικών με αποτέλεσμα να έχει τα χαμηλότερα ποσοστά χρόνιων ασθενειών από τα αναμενόμενα επίπεδα σε σχέση με άλλες βιομηχανικές χώρες με παρόμοια οικονομική ανάπτυξη. Με δεδομένο ότι οι λανθασμένες διατροφικές συνήθειες επαυξάνουν τον κίνδυνο για χρόνια προβλήματα υγείας, εξηγείται γιατί οι διάφορες χρόνιες παθήσεις απειλούν όλο και περισσότερο τον παγκόσμιο πληθυσμό.

Η σωστή διατροφή είναι ένα ανθρώπινο δικαίωμα, και αποτελεί ευθύνη (και) δικη μας να δημιουργίσουμε μια προσέγγιση για την σωστή διατροφή μακροζωίας .


Το 2010, η UNESCO συμπεριέλαβε την Μεσογειακή Διατροφή στον Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, ύστερα από αίτημα που υπέβαλαν από κοινού οι χώρες Ιταλία (προαγωγέα), Ελλάδα, Ισπανία και Μαρόκο.



Ευαγγελος Μουστακάκης MD, MSc
Ιατρός, Βελονιστής

emoustakakis.gr