Φτιάχνοντας τον Εαυτό μας φτιάχνουμε τον κόσμο όλον.

Το αν θα λύσεις το πρόβλημα γίνεται μόνο αν θα κατανοήσεις την ύπαρξη του ιδίου του προβλήματος…αλλιώς δεν χρειάζεσαι προβληματισμούς. ”.».

Διαύγεια… Ονειρα… Αφύπνιση... (Ά ΜΕΡΟΣ).…

Το να ξεχωρίσεις τι είναι πραγματικότητα μέσα στο όνειρο είναι το ίδιο με το να ξεχωρίσεις την πραγματικότητα όταν βρίσκεσαι ξύπνιος… ….

Π Ρ Ο Π Α Γ Α Ν Δ Α ( 'Β ΜΕΡΟΣ )

Πολλοί πολιτικοί αναλυτές μετά από χρόνια διαπίστωσαν πως το πραγματικό κίνητρο του Β΄ παγΜΟμίου πολέμου ήταν το ότι κάποιες χώρες της Νέας Τάξης θα είχαν οικονομικά οφέλη, όπως η Αμερική που μετά από το κραχ του 1929.

Ο Ποσειδώνας στους Ιχθείς 2012-2025, μια ιδανική στιγμή για την παγκοσμιοποίηση;;;

Λέγετε πως τα παιδιά που θα γεννηθούν αυτήν την συγκεκριμένη περίοδο θα ανοίξουν νέους ορίζοντες για μια ¨νέα εποχή¨ ( αν και όχι απαραίτητα πάντα καλή ).

Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου 2016

Διώξτε την αρνητική ενέργεια από το σπίτι σας με 4 κόλπα



Η αρνητική, βλαβερή ενέργεια μπορεί να βρει το δρόμο της για το σπίτι σας. Όποιος και αν είναι ο λόγος που μπήκε σπίτι σας, είναι σημαντικό να κάνετε κάποια συνηθισμένα τελετουργικά για να την ξεφορτωθείτε. Η συχνή απομάκρυνση της αρνητικής ενέργειας από τον χώρο που ζείτε θα βοηθήσει στην αποκατάσταση της ισορροπίας και της αρμονίας.

Πρέπει να επαναλαμβάνετε τα 4 εξαγνιστικά τελετουργικά που ακολουθούν, αν κάποιος είναι άρρωστος, αν πολλοί άνθρωποι μπαίνουν στο σπίτι σας, αν μετακομίσατε σε ένα καινούργιο σπίτι, αν έχετε αρνητικά συναισθήματα ή αν παρουσιάζονται τακτικά διάφορα αρνητικά περιστατικά.

1. Κάψτε φασκόμηλο, λιβάνι και κοπάλιο

Η καύση φασκόμηλου είναι ένας από τους πιο παλιούς και γρήγορους τρόπους για να απομακρύνετε την αρνητική ενέργεια από το σπίτι σας. Για να κάνετε έναν καθαρισμό με φασκόμηλο, ανοίξτε την μπροστινή σας πόρτα και τα παράθυρα στο σπίτι. Αρχίζοντας από τον πίσω χώρο του σπιτιού ανάψτε το φασκόμηλο, αφήστε το να καεί για λίγο και έπειτα σβήστε τη φλόγα.


Συνεχίστε να περπατάτε μέσα στο δωμάτιο, καλύπτοντας όσο πιο πολύ χώρο μπορείτε. Χρησιμοποιήστε ένα φτερό ή μια βεντάλια για να μεταφέρετε τον καπνό από το φασκόμηλο στις γωνίες του δωματίου μέχρι ψηλά στο ταβάνι. Βεβαιωθείτε ότι θα το κάνετε σε κάθε δωμάτιο καθώς κινείστε από τον πίσω χώρο του σπιτιού προς την μπροστινή του όψη. Όταν φτάσετε μπροστά, βγείτε από την πόρτα και λιβανίστε τον χώρο γύρω από την πόρτα και το πλαίσιό της. Αφήστε το φασκόμηλο έξω μέχρι να καεί τελείως. Έπειτα ανάψτε λίγη ρητίνη λιβανιού ή λίγο κοπάλιο και ξανακάντε την ίδια διαδικασία.

Κάνοντας αυτό θα απομακρύνετε την αρνητική ενέργεια εις βάθος.

2. Αλατίστε τις γωνίες, τα παράθυρα και τις εισόδους του σπιτιού σας

Ρίξτε θαλασσινό αλάτι στις τέσσερις γωνίες των δωματίων σας και αφήστε το εκεί για 48 ώρες. Αυτό θα απορροφήσει την αρνητική ενέργεια των προηγούμενων ιδιοκτητών αν μόλις έχετε μετακομίσει, ή την αρνητική ενέργεια των ανθρώπων που είναι άρρωστοι ή τσακώνονται. Μετά τις 48 ώρες, μαζέψτε το αλάτι και πετάξτε το. Για επιπλέον προστασία τρίψτε κρόκο Κοζάνης και ανακατέψτε τον με αλάτι. Στη Θιβετιανή παράδοση, στις διαβολικές ενέργειες δεν αρέσει η μυρωδιά του κρόκου Κοζάνης και επομένως δε θα μπουν σε έναν χώρο στον οποίο έχει χρησιμοποιηθεί ο κρόκος.

Μετά, καθαρίστε τις πόρτες και τα παράθυρα του σπιτιού σας σχολαστικά, χρησιμοποιώντας ένα μίγμα από τον χυμό πέντε λεμονιών, ένα φλιτζάνι αλάτι και ¼ φλιτζανιού άσπρο ξύδι που θα έχετε προσθέσει σε έναν κουβά νερού (το μίγμα είναι δυνατό, για αυτό χρησιμοποιήστε γάντια). Όταν οι επιφάνειες είναι στεγνές ρίξτε αλάτι στα περβάζια των παραθύρων και πάνω στο πάτωμα δίπλα στην πόρτα ώστε να αποτρέψετε την αρνητική ενέργεια να ξαναμπεί στο σπίτι σας.

3. Χρησιμοποιήστε κρυστάλλους προστασίας

Ο μαύρος τουρμαλίνης απορροφά την αρνητική ενέργεια από τους ανθρώπους και τους χώρους. Για να τον χρησιμοποιήσετε, τοποθετήστε ένα κομμάτι σε κάθε γωνία ενός δωματίου. Κάνοντας αυτό, δημιουργείτε μια προστατευτική ασπίδα που θα αποτρέψει την αρνητική ενέργεια να μπει στον χώρο σας. Απορροφά επίσης και την ηλεκτρομαγνητική ενέργεια, για αυτό καλό είναι να το έχετε κοντά στο ρούτερ σας, στην τηλεόρασή σας, στον υπολογιστή σας και σε άλλες συσκευές ώστε να προστατεύεστε από την βλαβερή τους ενέργεια.

Ο μαύρος τουρμαλίνης ανακουφίζει από το άγχος και την κατάθλιψη, επομένως το κράτημά του στα χέρια σας, μπορεί να τραβήξει μέσα από το σώμα σας την αρνητική ενέργεια.

4. Προσθέστε ήχους

Σκεφτείτε όλα αυτά τα τρομακτικά, στοιχειωμένα σπίτια που βλέπετε στις ταινίες τρόμου. Συνήθως είναι άδεια, σκοτεινά και ήσυχα. Ένας ήσυχος χώρος ελκύει αρνητική ενέργεια και για αυτό το λόγο ο ήχος είναι μια πανίσχυρη μέθοδος καθαρισμού. Περπατήστε μέσα στο σπίτι σας χτυπώντας κουδουνάκια, καμπανούλες ή ηχογαβάθα (singi
ng bowl) για να αποτρέψετε την αρνητικότητα να μπει στον χώρο σας.


Μετάφραση: awakengr.com via dailyvibes.org

Pravda: Παράλληλο σύμπαν κρυμμένο μέσα στη Γη;




Φαίνεται οτι οι επιστήμονες εντοπίζουν ολοένα και περισσότερα στοιχεία για να αποδείξουν την ύπαρξη παράλληλων κόσμων. Φυσικοί στο Πανεπιστήμιο του Stanford κατάφεραν να υπολογίσουν τον θεωρητικό αριθμό των… σύμπαντων που δημιουργήθηκαν ως αποτέλεσμα της Μεγάλης Έκρηξης (Big Bang).


Σύμφωνα με τους επιστήμονες η Μεγάλη Έκρηξη δημιούργησε 10 εις την χιλιοστή δεκάτη έκτη (10^1016) σύμπαντα. Είναι όμως αρκετά πιθανό το ένα σύμπαν να υπάρχει μέσα στο άλλο, συμπεριλαμβανομένου και…. του πλανήτη μας. Συνεπώς, ίσως υπάρχει μια άλλη κρυμμένη Γη στο εσωτερικό του πλανήτη μας! Στην Αρχαία Ελλάδα, υπήρχε o μύθος των Ταρτάρων-ο δυσοίωνος υπόγειος κόσμος.

Ο φιλόσοφος Αναξαγόρας(5ος αιώνας π.Χ) εφήυρε ένα μοντέλο της Κτίσης αποτελούμενης από την επίπεδη Γή, η οποία περικυκλωνόταν απο την αέρια σφαίρα και το στρώμα του αιθέρα. Έγραψε για την ύπαρξη ενός παράλληλου κόσμου με τους λαούς, τις πολιτείες και τα ουράνια ακόμη σώματά του. Αν ο πλανήτης Γή είναι το κέντρο του Σύμπαντος πού ζούν αυτοί οι άνθρωποι; Ζούν κάτω από το έδαφος; Υποθέσεις σχετικά με την ύπαρξη του Κοίλου χώρου μέσα στον πλανήτη Γη εμφανίζονται και αργότερα.



Η θεωρία μεταξύ άλλων προωθήθηκε από τους Γαλιλαίο, Φραγκλίνο και Λίχτενμπεργκ. Το 1818, ο John Cleves Symmes κατέκλυσε το Κογκρέσο των ΗΠΑ, τα πανεπιστήμια και διακεκριμένους επιστήμονες με μηνύματα, στα οποία προσπαθούσε να αποδείξει ότι η Γη φτιάχτηκε από αρκετές ομόκεντρες σφαίρες με ανοίγματα κοντά στους πόλους.

Ο Σοβιετικός ακαδημαϊκός V. Obruchev προέκρινε μια υπόθεση σχετικά με έναν γιγαντιαίο μετεωρίτη ο οποίος έπεσε στη Γη στα πολύ παλιά χρόνια. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο μετεωρίτης μπορεί να είχε σπάσει μέσω της κρούστας του πλανήτη και να δημιούργησε κοιλότητα στο εσωτερικό.
Ο αμερικανός ερευνητής Cyrus Teed είπε ότι η επιφάνεια της Γης μπορεί να είναι το εσωτερικό κέλυφος μιας σφαίρας. Η θεωρία έγινε γνωστή ως η υπόθεση της» κούφιας κοίλης Γης». Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, όλοι μας ζούμε στο εσωτερικό κέλυφος της Γης.

Ας υποθέσουμε ότι ο υπόγειος κόσμος υπάρχει και ότι κάποιοι ζουν σε αυτόν τον κόσμο. Με τι μπορεί αυτά τα πλάσματα να μοιάζουν; Μπορεί να είναι μυστηριώδη τέρατα, η ύπαρξη ή η μη ύπαρξη των οποίων να έχει περιπλέξει την ανθρωπότητα εδώ και αιώνες;

ΠΗΓΗ

7,83 Hz Η ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ…





Έχετε περπατήσει με γυμνά πόδια πάνω στη γη; Έχετε αισθανθεί κάτι το απερίγραπτο να διαπερνά όλο σας το κορμί;

Το 1953, ο καθηγητής W.O. Schumann του πανεπιστημίου του Μονάχου έφτασε στην εκπληκτική ανακάλυψη πως ο πλανήτης μας εκπέμπει το δικό του βιορυθμό ο οποίος είναι στα 7.83 Ηz. Αυτή η συχνότητα αντιστοιχεί στα κύματα χαλάρωσης (Alpha) του ανθρώπινου εγκεφάλου!



ΠΗΓΗ

Όλα “Άνω – Κάτω” κι εμείς στη μέση ενός βρόμικου σχεδίου



-1. Μετατόπιση των Πόλων
- 2. Μαγνητικά πεδία της Γης
- 3. Κλιματική Αλλαγή

Την τελευταία δεκαετία αυτά τα τρία θέματα -μεμονωμένα ή σε συνδυασμό- απασχολούν πολύ την επιστημονική κοινότητα που συνεχώς "ανακαλύπτει" και "αποκαλύπτει" νέα δεδομένα και συμπεράσματα, πολλές φορές μάλιστα και αντικρουόμενα. Αλλά τι σημασία έχει, λίγοι είναι αυτοί από το ευρύ κοινό που μπορεί να θυμούνται τη μια χρονιά τη NASA να μας καθησυχάζει ότι η μετατόπιση των Πόλων γίνεται ομαλά και φυσιολογικά, (2012, ενόψει των διαφόρων καταστροφολογικών σεναρίων) και μετά από 1-2 χρόνια να διαβάζει ότι, Το λιώσιμο των πάγων μετατοπίζει τους πόλους της Γης:
​Η απώλεια μάζας από την επιφάνεια του πλανήτη μετακινεί τον άξονα περιστροφής του

Από το 2005 έως σήμερα ο βόρειος γεωγραφικός πόλος μετατοπίζεται προς τη Γροιλανδία κατά αρκετά εκατοστά τον χρόνο, αποκαλύπτουν δορυφορικές μετρήσεις του γήινου βαρυτικού πεδίου. Και η ασυνήθιστα γρήγορη μετακίνηση των πόλων αποδίδεται στην ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή και την τήξη των πολικών πάγων. [...]
Η μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στο «Geophysical Research Letters», δείχνει ότι η τήξη των πάγων στην Αρκτική και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας επηρεάζουν την κατανομή μάζας στον πλανήτη.

Από το 2005 έως σήμερα, η επιταχυνόμενη τήξη του καλύμματος πάγου στη Γροιλανδία αναγκάζει τον βόρειο γεωγραφικό πόλο να μετακινείται προς τη Γροιλανδία κατά σχεδόν 20 εκατοστά το χρόνο. [...] (δημοσιεύτηκε στο Βήμα Science 15/5/13)

​Από το 2005 και μετά έχουν γραφτεί πολλά σενάρια από διάφορους καταστροφολόγους για το επερχόμενο τέλος του κόσμου, αλλά "επιστήμονες" και NASA δεν έχουν σε τίποτα να ζηλέψουν από την καταστροφολογική τρομοκρατία.
"Οι πάγοι στο Βορρά λιώνουν, η στάθμη της θάλασσας θα ανεβαίνει δραματικά, ο Άνθρωπος πρέπει να βρει νέους πλανήτες αλλιώς απειλείται με αφανισμό -κάθε ξηρασία, έκρηξη ηφαιστείου, τυφώνας, χιονιάς- αποδίδεται πλέον στην κλιματική αλλαγή που με τη σειρά της μετατοπίζει τους μαγνητικούς πόλους της Γης.

Φυσικά κατά καιρούς, ανάμεσα στα σενάρια της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής έχουμε και τον κίνδυνο από ηλιακές καταιγίδες, με τον Ομπάμα στο παραπέντε της λήξης της θητείας του, να υπογράφει νέους νόμους για μέτρα και κονδύλια για την αντιμετώπιση τους.

Ένα σύντομο και απλό βίντεο που εξηγεί τι θα συμβεί αν αντιστραφούν οι μαγνητικοί πόλοι της Γης


​Πριν ένα χρόνο, η NASA που μας καθησύχαζε ότι όλα πάνε καλά με τους Πόλους, τελικά "παραδέχτηκε" ότι οι μαγνητικοί πόλοι της Γης είναι σε «μετάβαση» με καταστροφικές συνέπειες για την ανθρωπότητα, ενώ τον περασμένο Απρίλιο, επανήλθε με νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science Advances, αναφέρει η Guradian, επαναλαμβάνοντας τα ίδια: Λιώσιμο πάγων από κλιματική αλλαγή = μετατόπιση μαγνητικών πόλων = κίνδυνος για πλανήτη και ανθρωπότητα.

Όμως πρόσφατα έχουμε και "νέα επιστημονική αποκάλυψη":
​Ένα ποτάμι λιωμένου σιδήρου κάτω από την Αλάσκα και τη Σιβηρία κατευθύνεται προς την Ευρώπη

Είναι τόσο καυτό όσο η επιφάνεια του Ήλιου - Η ανακάλυψη του ρεύματος στον πυρήνα της Γης έγινε με τη βοήθεια δορυφόρων.

Οι επιστήμονες εντόπισαν το ορμητικό ποτάμι από λιωμένο σίδηρο, χρησιμοποιώντας δορυφορικά δεδομένα, τα οποία βοήθησαν να δημιουργηθεί μια «ακτινογραφία» του πλανήτη. Βρέθηκε περίπου 3.000 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια και δείχνει να επιταχύνει.

Προηγούμενη έρευνα είχε αποκαλύψει ότι οι αλλαγές στο μαγνητικό πεδίο έδειχναν πως ο σίδηρος στον εξωτερικό πυρήνα κινείται γρηγορότερα στο βόρειο ημισφαίριο, κυρίως κάτω από την Αλάσκα και τη Σιβηρία.

Τώρα, τα νέα δεδομένα από τους δορυφόρους Swarm του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, αποκαλύπτουν ότι αυτές οι αλλαγές προκαλούνται από ένα ρεύμα, το οποίο κινείται με τουλάχιστον 40 χιλιόμετρα ανά έτος.

Οι δορυφόροι της ESA μετρούν και «ξεμπερδεύουν» τα διάφορα μαγνητικά σήματα που προέρχονται από τον πυρήνα, τον μανδύα, την κρούστα, τους ωκεανούς, την ιονόσφαιρα και τη μαγνητόσφαιρα της Γης. Έχουν παράσχει σαφείς πληροφορίες ακόμη και για το μαγνητικό πεδίο που δημιουργείται στον πυρήνα.

Αυτό το ποτάμι, το οποίο εκτιμάται ότι έχει 420 χιλιόμετρα πλάτος και είναι σχεδόν τόσο ζεστό όσο και η επιφάνεια του Ήλιου, έχει τριπλασιάσει την ταχύτητά του σε λιγότερο από δύο δεκαετίες, και πλέον κατευθύνεται προς την Ευρώπη.

πηγές: ​An Accelerating River of Molten Iron has Been Discovered under Alaska and Siberia
Satellites help discover a jet stream in the Earth's core

Δείτε το αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ του RT



Μια ακόμα αποκαλυπτική εκπομπή του Αljazeera

Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον αφιέρωμα του National Geographic:

​In the Arctic's Cold Rush, There Are No Easy Profits






Όπως είχαμε γράψει και πριν δυο χρόνια, ​"Βιάζονται να συλλέξουν τα κέρδη της 'κλιματικής αλλαγής' - Ο πόλεμος της Αρκτικής"

Η Αρκτική θεωρείται μια περιοχή πλούσια σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο και οι χώρες που κατέχουν εδάφη στην περιοχή ελπίζουν τώρα -λόγω της κλιματικής αλλαγής που οι πάγοι λιώνουν-​ όλο και περισσότερο στην εκμετάλλευσή τους.

Η Ρωσία σχεδιάζει τώρα μία ειδική στρατιωτική δύναμη για την Αρκτική, ενώ αναβιώνει παλιές σοβιετικές στρατιωτικές βάσεις για να διεκδικήσει τα αιτήματά της, έναντι άλλων χωρών που εποφθαλμιούν τους φυσικούς πόρους. Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν πριν λίγες μέρες έδωσε εντολή να αυξηθεί η ρωσική στρατιωτική παρουσία στην Αρκτική. Μια προσπάθεια της ρωσικής κυβέρνησης να επεκτείνει την κυριαρχία της σε μία περιοχή που βρίσκεται η ρωσική εξέδρα άντλησης πετρελαίου Πριραζλόμναγια. Αξίζει να σημειωθεί πως αυτή η εντολή δόθηκε την επομένη της έναρξης μίας αντίστοιχης διαδικασίας από την πλευρά του Καναδά. [...]

ΚΑΙ ο Καναδάς (εκτός από την Ελληνική φέτα) διεκδικεί μερτικό και στον Βόρειο Πόλο.

Ο Καναδάς ανακοίνωσε τα σχέδιά του να διεκδικήσει την κυριαρχία του Βόρειου Πόλου, όταν ο Υπουργός Εξωτερικών του Καναδά, John Baird, δήλωσε ότι η κυβέρνηση έχει ζητήσει από τους επιστήμονες να προετοιμάσουν ένα αίτημα στα Ηνωμένα Έθνη που θα επεκτείνει τα εδάφη του Καναδά στα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας της χώρας.

«Είμαστε αποφασισμένοι να διασφαλίσουμε ότι όλοι οι Καναδοί θα επωφεληθούν από τους τεράστιους πόρους που βρίσκονται στον μακρινό βορρά του Καναδά», είπε ο Baird. Η Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ εκτιμά ότι στην Αρκτική βρίσκεται το 30 τοις εκατό των ανεκμετάλλευτων πόρων φυσικού αερίου στον κόσμο και το 15 τοις εκατό του πετρελαίου.

Όμως ο Καναδάς θέλει να αποδείξει πως "η οροσειρά Λομονόσοφ" αποτελεί προέκταση της καναδικής ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας και να διεκδικήσει έτσι το Βόρειο Πόλο, σύμφωνα με το φάκελο που παρουσιάσθηκε τη Δευτέρα (9/12/13) από την κυβέρνηση και είχε κατατεθεί την Παρασκευή σε μια ειδική επιτροπή του ΟΗΕ.

Επιστήμονες ισχυρίζονται ότι το αίτημα του Καναδά προς το Βόρειο Πόλο είναι μάλλον ανεκπλήρωτο. Το ισχύον διεθνές δίκαιο χορηγεί στον Καναδά, τη Δανία, τη Νορβηγία, τη Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες200 ναυτικά μίλια στα ανοικτά της επικράτειας στις βόρειες ακτές τους. Η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Όρια της Υφαλοκρηπίδας είναι επιφορτισμένη με την αξιολόγηση όσων διεκδικήσεων, όπως αυτή του Καναδά, επεκτείνονται πέραν αυτών των ορίων. Το 2007, η Ρωσία έβαλε τη σημαία της στο Βόρειο Πόλο για να διεκδικήσει συμβολικά το βυθό της θάλασσας της Αρκτικής.


​Δυστυχώς επιβεβαιωνόμαστε καθημερινά. Το ίδιο και ο Ιούλιος Βερν όταν έγραφε το "Άνω Κάτω" και αναφερόταν στην αιφνιδιαστική και απρόσμενη αγορά μεγάλης έκτασης της Ρωσίας από τις ΗΠΑ, με σκοπό τη μελλοντική εκμετάλλευση του κρυμμένου πλούτου της, όταν θα υπάρξει η κατάλληλη τεχνολογία που θα καταφέρει να λιώσει τους πάγους.

Διαβάστε ολόκληρο το μυθιστόρημα του Βερν Άνω Κάτω

Τα συμφέροντα είναι μεγάλα και ο... "ψυχρός" κυριολεκτικά πόλεμος, μπορεί να φέρνει τις ενδιαφερόμενες χώρες απέναντι τη μια στην άλλη, ωστόσο τις βρίσκει σύμφωνες στην ανάγκη της ύπαρξης της κλιματικής αλλαγής και στον τρόπο που αυτή επιτυγχάνεται: Ιονισμός της ατμόσφαιρας με χημικούς αεροψεκασμούς ώστε να μπορεί να γίνει πιο αγώγιμη στα ηλεκτρομαγνητικά κύματα (ανακάλυψη Τέσλα) και να μπορούν να κάνουν χειραγώγηση καιρού. Από κει και μετά αναλαμβάνουν "τη δουλειά" HAARP, CERN και δορυφόροι.

Η χώρα μας, αλλά και η Ιταλία, δεχόμαστε συνεχείς βομβαριδσμούς εναλλαγής αέριων μαζών, μια από το Νότο -βλέπε σκόνη από την Αφρική σε μόνιμη βάση- και μια από τα βάθη της Ρωσίας.

Έρχονται τα πάνω κάτω στους μαγνητικούς πόλους, με ταχύτητα ασύνηθη της αναμενόμενης -όπως ακριβώς το είχει προβλέψει ο Βερν στο βιβλίο του! Ο Βερν, ο οποίος ήταν μέγας θαυμαστής του Τέσλα.

Φυσικά, οι παράπλευρες απώλειες αφορούν μόνο το περιβάλλον και το κλίμα, ενώ τα κέρδη τους, εκτός από το πετρέλαιο είναι πολλαπλά: Ατζέντα 21, πράσινοι φόροι, ΑΠΕ και περιορισμός ελευθεριών -το πλέον προσφιλές τους.

Πόσοι γνωρίζουν για αυτόν τον άγνωστο πόλεμο στην Αρκτική; Πόσοι γνωρίζουν ότι οι απώλειες αυτού του πολέμου είμαστε όλοι εμείς, ο πραγματικά άμαχος πληθυσμός;

Τα ΜΜΕ αναμασούν καθημερινά την προπαγάνδα της κλιματικής αλλαγής, λέξη ωστόσο δεν ακούγεται για τα "οφέλη" και... αυτά είναι πάρα πολλά!


web.allnewz.gr

Συναγερμός για βαλκανική επιδημία γρίπης



Χιλιάδες τα κρούσματα σε Βουλγαρία, Αλβανία, Σκόπια – Περιμένουμε αύξηση των κρουσμάτων και στην Ελλάδα λένε από το ΚΕΕΛΠΝΟΣυναγερμός έχει σημάνει στα βαλκάνια από τα συνεχόμενα κρούσματα της «γρίπης του Χονγκ Κονγκ» (στέλεχος του ιού Η3Ν2) που έχει κάνει τους ειδικούς να μιλάνε για κατάσταση που προσεγγίζει τα «ορια επιδημίας».

Ενδεικτικά στη Βουλγαρία καταγράφηκαν 220 ασθενείς σε κάθε 10.000 άτομα, στα Σκόπια καταγράφηκαν 7.800 ασθενείς από τις αρχές του μήνα ενώ στην Αλβανία νόσησαν 14.000 άτομα μόνο σε μια εβδομάδα.

Η εκτίμηση του ΚΕΕΛΠΝΟ, σύμφωνα με το Έθνος, είναι ότι μετά από δύο χρόνια η χώρα μας θα έχει κρούσματα γρίπης τύπου Α, Η3Ν2 και γι’ αυτό συνιστά άμεσο εμβολιασμό των ατόμων που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου καθώς το εμβόλιο έχει στελέχη του Η3Ν2 και προσφέρει κάλυψη και προστασία 50-60%.

«Εκτιμούμε ότι φέτος θα επιστρέψει η γρύπη τύπου Α, Η3Ν2, την οποία γνωρίζουμε από το παρελθόν και μπορούμε να αντιμετωπίσουμε» δηλώνει ο λοιμοξιωλόγος του ΚΕΕΛΠΝΟ Σωτήρης Τσιόδρας.


Σύμφωνα με τον ίδιο η κορύφωση της γρίπης αναμένεται στα μέσα Φεβρουαρίου.

Οι ειδικοί συνιστούν στους πολίτες να τηρούν ευλαβικά τα μέτρα προσωπικής υγιεινής, να αερίζουν τακτικά τους χώρους που ζούν ή εργάζονται και να συμβουλεύονται τους γιατρούς τους αν διαπιστώσουν ότι τα συμπτώματα από το κρυολόγημα δεν υποχωρουν.

10 νοοτροπίες από τις οποίες πρέπει να απαλλαχτούμε





Μήπως χρειαζόμαστε ψυχική και συναισθηματική αποτοξίνωση; Νιώθουμε αγχωμένοι και γεμάτοι από συναισθήματα που δε μπορούμε να διαχειριστούμε; Ας διαβάσουμε παρακάτω ένα απόσταγμα από θεωρίες "προσωπικής αποτοξόνωσης".


Τι μας λένε λοιπόν αυτές οι θεωρίες:

Η αποτοξίνωση σαν έννοια δεν αφορά μονάχα τοξικές ή γαστριμαργικές εξαρτήσεις. Είναι επίσης πολύ πιθανό να χρειάζεστε ή να χρειαστείτε στο μέλλον ψυχική και συναισθηματική αποτοξίνωση. Πώς τη διαχειρίζεται όμως κανείς;


1. Συχνή αργοπορία


Το «φάρμακο» έχει δύο πτυχές: μάθετε να κάνετε καλύτερη διαχείριση του χρόνου σας, και οργανωθείτε καλύτερα, ώστε να μην ψάχνετε για δικαιολογίες της τελευταίας ώρας. Ο σημαντικότερος λόγος για να κόψετε τον… ομφάλιο λώρο με την αργοπορία, είναι ότι είναι αγένεια προς τους άλλους και σας κοστίζει στα μάτια τους.



Αν εκείνος ή εκείνη που περιμένετε αργοπορεί συχνά, σταματήστε να περιμένετε! Οριοθετήστε ένα εύθετο χρονικό διάστημα (15 λεπτά) και στη συνέχεια φύγετε, αφήνοντας ένα σημείωμα για το πού θα σας βρει. Έτσι, δεν θα καθορίζετε το πρόγραμμά σας με βάση τους άλλους. Θα εκπλαγείτε από το πόσο σύντομα αυτό θα «διδάξει» τους άλλους.


2. Συχνά νεύρα και ενόχληση


Το να νευριάζετε ή να ενοχλείστε συχνά, είναι ένας πολύ «καλός» τρόπος αυτοτιμωρίας. Σας ανεβάζει την πίεση και τείνει να δημιουργεί αχρείαστα προβλήματα με τους άλλους. Ο θυμός θολώνει την κρίση, και το να ενοχλείστε για ψύλλου πήδημα κάνει δύσκολη τη συναναστροφή σας με τους υπόλοιπους ανθρώπους.



Για να αλλάξετε αυτό το «συνήθειο», χρειάζεται μεγαλύτερη συναισθηματική ωριμότητα. Καταλάβετε ότι ο θυμός σας δε γίνεται αντιληπτός σα δύναμη από τους άλλους, αλλά αντίθετα αντιμετωπίζεται σαν παιδιάστικη συμπεριφορά. Χάνετε πολύ περισσότερα απ’ όσα κερδίζετε. Περιορίστε -με την καλή έννοια- τις απαιτήσεις σας από τους άλλους. Αφήστε τους να είναι ο εαυτός τους και μην περιμένετε να πηγαίνουν πάντα με τα νερά σας. Το να μετράτε μέχρι το 10 πιάνει, όπως επίσης και το να παίρνετε τρεις βαθιές αναπνοές.


Η γιόγκα, ο διαλογισμός, το tai chi, και άλλες αντίστοιχες «ηρεμιστικές» δραστηριότητες, μπορούν να διδάξουν υπομονή. Η έντονη σωματική δραστηριότητα είναι επίσης καλός τρόπος να «καίει» κανείς τον άχρηστο θυμό. Αν τίποτα από τα παραπάνω δε δουλέψει, δεν είναι καθόλου υποτιμητικό να δείτε έναν ψυχοθεραπευτή ή να γίνετε μέλος μιας ομάδας διαχείρισης θυμού.


3. Αβεβαιότητα για τον αν θα τα καταφέρετε


Η ανασφάλεια και τα συναισθήματα σχετικής ανικανότητας, είναι από τα πλέον αγχωτικά, αλλά μπορούν να αποδειχτούν και χρησιμότατα. Ψάξτε κατά πόσο είστε στ’ αλήθεια απροετοίμαστοι για την «αποστολή» που ακολουθεί. Μη φοβηθείτε να ρωτήσετε ή και να ζητήσετε βοήθεια. Δεν είναι ντροπή να είσαι αρχάριος σε κάτι, ακόμα κι αν είσαι εξπέρ σε άλλους τομείς.



Αν δεν προσπαθήσεις να το «παίξεις» καλύτερος απ’ ό,τι είσαι, θα πάρεις και μεγαλύτερη βοήθεια από τους άλλους. Κάντε το αργά, και επιτρέψετε στον εαυτό σας να μάθει στην πορεία του χρόνου. Πάνω απ’ όλα, υποστηρίξτε ο ίδιος τον εαυτό σας και μην τον υποβάλετε στην πλέον σκληρή εσωτερική κριτική.


4. Υπερφόρτωση με εργασία


Συχνά το να φορτώνεστε «βαρύ φορτίο» μπορεί να είναι δείγμα μεγαλείου -μεγάλη εκτίμηση των δυνατοτήτων σας- ή δείγμα ότι προσπαθείτε να ελέγξετε μια κατάσταση. Μειώστε τις προσδοκίες από τις δραστηριότητες που εξαρτώνται αποκλειστικά από σας, και αφήστε τους άλλους να σας βοηθήσουν με τον τρόπο τους. Μακροπρόθεσμα, το να είστε ομαδικός παίκτης είναι πιο αποτελεσματικό από το να προσπαθείτε να κάνετε τον «άνθρωπο-ορχήστρα».


5. Έλλειψη χρόνου για χαλάρωση


Πρόκειται για πρόβλημα που συνδέεται με το να φορτώνεστε υπερβολικά πολλές δραστηριότητες. Ίσως είναι και δείγμα ότι τον ίδιο σας τον εαυτό, τον βάζετε τελευταίο στις προτεραιότητές σας.



Μάθετε να εξασφαλίζετε χρόνο για τον εαυτό σας, για χαλάρωση και παιχνίδι. Αν θέτετε τον προσωπικό σας χρόνο, σα στοιχείο του προγράμματός σας, όπως κάνετε με τις υποχρεώσεις και με τα ραντεβού σας, είναι πιο πιθανό να καταφέρετε να τον βρείτε. Η συμμετοχή σε μια ομάδα που ασχολείται σε σταθερή βάση με μια χαλαρωτική δραστηριότητα, όπως ο χορός ή ο διαλογισμός, είναι επίσης βοηθητική. Ακόμα και το μασάζ ή το μανικιούρ είναι μια ευκαιρία για χαλάρωση.


6. Αίσθημα έντασης


Αν έχετε πολύ άγχος, μπορεί να χρειαστείτε επαγγελματική βοήθεια. Το άγχος και οι κρίσεις πανικού είναι από τα ευκολότερα πράγματα που μπορούν να λυθούν με μερικές συμβουλευτικές συνεδρίες. Ίσως να σκέφτεστε συνεχώς αρνητικά, γεγονός που σας δημιουργεί άγχος για τα πάντα. Γι’ αυτό προσπαθήστε να σκέφτεστε θετικά και αισιόδοξα. Μάθετε να αναπνέετε βαθιά από το διάφραγμά σας, όταν νιώθετε άγχος, καθώς αυτό επιβραδύνει τον καρδιακό ρυθμό και ηρεμεί.


7. Απαισιοδοξία


Η αρνητική στάση είναι αποτέλεσμα της αρνητικής οπτικής των πραγμάτων και της αρνητικής συμπεριφοράς που πιθανόν μάθατε στην παιδική σας ηλικία. Υπάρχουν πολλά βιβλία αυτοβοήθειας που θα σας καθοδηγήσουν στο να αλλάξετε τη φύση της προσέγγισής σας στη ζωή. Τεχνικές όπως ο διαλογισμός η συζήτηση, αλλά και ο καθορισμός μικρών στόχων κάθε μέρα, θα σας βοηθήσουν να αλλάξετε οπτική.


8. Αναστατώνεστε από τις διαφωνίες σας με τους άλλους


Όλες οι διαφωνίες είναι δυσάρεστες. Το «κλειδί» είναι να μειώσετε τον αριθμό των συγκρούσεων στη ζωή σας. Πολλές από τις παραπάνω τεχνικές, όπως ο έλεγχος και η θετική αυτοκριτική, θα συμβάλει στη βελτίωση των σχέσεών σας με τους άλλους.



Επιπλέον, μπορείτε να μάθετε καλύτερες κοινωνικές τεχνικές, όπως η ενεργητική ακρόαση, η θετική άποψη, η διαπραγμάτευση και η ξεκάθαρη επικοινωνία, που θα εξαλείψουν τις πηγές των συγκρούσεων. Μάθετε να ακούτε τους άλλους (ακόμα και όταν δεν συμφωνείτε μαζί τους) και πριν μιλήσετε, σκεφτείτε πώς τα λόγια σας μπορεί να ακουστούν στο άλλο άτομο. Αντιμετωπίστε τους άλλους, όπως θα θέλατε να σας φέρονται κι εκείνοι και το πιο σημαντικό, σταματήστε και σκεφτείτε πριν πείτε κάτι σε κάποιον άλλον.


9. Εξαντλείστε και συχνά ξεσπάτε


Το να εξαντλείστε και να ξεσπάτε, είναι το αποτέλεσμα του να έχετε «πλημμυρίσει» από συναισθήματα για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι περισσότεροι από μας μπορούμε να διαχειριστούμε μικρά ποσά απογοήτευσης και συναισθημάτων, αλλά όταν χάνουμε τον έλεγχο και το κίνητρο, νιώθουμε εξάντληση. Μάθετε να εκτιμάτε κάθε μικρό επίτευγμα και να επιδιώκετε την εκτίμηση των άλλων όταν τη χρειάζεστε.


10. Αίσθημα μοναξιάς


Η μοναξιά δεν οφείλεται πάντα στο ότι είμαστε μόνοι, αλλά περισσότερο από συναισθήματα που παρεξηγούνται ή δεν αξιολογούνται σωστά. Οι άνθρωποι απομονώνονται συχνά από μόνοι τους, επειδή αισθάνονται ανεπαρκείς σε κοινωνικές καταστάσεις. Εκτιμήστε τους φίλους που έχετε και κάντε νέους φίλους, παρακολουθώντας συνεδρίες όπου μπορείτε να εργαστείτε ομαδικά. Αυτό θα σας απαλλάξει από το στρες που μπορεί να έχετε όταν βρίσκεστε με άλλους και θα δημιουργήσει κάτι κοινό μαζί τους.


Προσπαθήστε να μην σπαταλάτε πολύ χρόνο στον υπολογιστή σας, καθώς πολλές δραστηριότητες μεγεθύνουν τη μοναξιά. Βεβαιωθείτε ότι αφιερώνετε χρόνο για να βλέπετε τους φίλους σας και αν δεν έχετε φίλους, χρησιμοποιήστε αυτό το χρόνο για να συμμετέχετε σε μια ομάδα (για παράδειγμα σε μια ομάδα φίλων του βιβλίου ή σε μια αθλητική ομάδα), που θα σας δώσει την ευκαιρία να κάνετε νέους φίλους.



Πηγή: users.sch.gr


Μυστήριο με την παραμόρφωση του φλοιού της Γης στον Κορινθιακό Κόλπο




Ο ισχυρότερος σεισμός ήταν 6,8 Ρίχτερ και έγινε το 1861

Σύμφωνα με τα ευρήματα των επιστημόνων, η παραμόρφωση δεν δικαιολογείται, καθώς απουσιάζει η έντονη σεισμική δραστηριότητα
Ερωτηματικά προκαλεί στους επιστήμονες η παραμόρφωση του φλοιού της Γης στον Δυτικό Κορινθιακό Κόλπο.

Οπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα για την οποία βραβεύτηκαν από την Ακαδημία Αθηνών ο Δρ Αθανάσιος Γκανάς, διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, και ο δόκιμος ερευνητής του Ινστιτούτου κ. Κώστας Χουσιανίτης, στην περιοχή παρατηρείται η μεγαλύτερη παραμόρφωση φλοιού στην Ελλάδα, η οποία δεν δικαιολογείται όμως από τη σεισμική δραστηριότητα. Αυτό το «έλλειμμα» μεγάλων σεισμών που εντοπίζεται στην περιοχή καλούνται πλέον να μελετήσουν οι επιστήμονες, διερευνώντας κατά πόσο τα ευρήματα υποδηλώνουν επερχόμενους ισχυρούς σεισμούς ή αν απλώς εξελίσσεται κάποιο τοπικό γεωλογικό φαινόμενο.

«Ο φλοιός της Γης είναι ελαστικό σώμα και για να αλλάξει σχήμα πρέπει να σπάσει. Ετσι, η παραμόρφωση του φλοιού προκαλεί σεισμούς» εξηγεί μιλώντας στο «Εθνος» ο κ. Γκανάς. «Εμείς θελήσαμε να εξετάσουμε τη σχέση παραμόρφωσης και σεισμικότητας. Για να το κάνουμε αυτό, αξιοποιήσαμε δεδομένα από περίπου 100 σταθμούς του Εθνικού Δικτύου GPS. Συγκρίνοντας την παραμόρφωση που εντοπίσαμε με τη σεισμικότητα των τελευταίων 100 χρόνων, βρήκαμε ότι υπάρχουν περιοχές στις οποίες η σεισμικότητα συμβαδίζει με την παραμόρφωση, όπως στο Ιόνιο, και περιοχές όπου συμβαίνει το αντίθετο, όπως στον Δυτικό Κορινθιακό Κόλπο όπου η σεισμική δραστηριότητα είναι χαμηλότερη από την παραμόρφωση. Στην περιοχή αυτή περίπου το 50% της παραμόρφωσης δεν συνοδεύεται από σεισμικότητα. Με απλά λόγια λείπουν μεγάλοι σεισμοί. Χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να δούμε γιατί συμβαίνει αυτό και αν το ρήγμα χαμηλής γωνίας που υπάρχει στην περιοχή ολισθαίνει χωρίς σεισμούς».


Τα ευρήματα της έρευνας

Σχολιάζοντας τα ευρήματα από την πλευρά του, ο κ. Κώστας Χουσιανίτης επισημαίνει: «Η παραμόρφωση όντως προηγείται μεγάλων σεισμών, αλλά είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι σε κάποιες περιοχές χαμηλής κυρίως σεισμικότητας, παραμόρφωση μπορεί να συσσωρεύεται για αιώνες ή και για χιλιετίες πριν εκλυθεί με σεισμικό τρόπο. Ετσι, ένα σεισμογόνο ρήγμα μπορεί να περάσει απαρατήρητο πριν από την εκδήλωση κάποιου ισχυρού σεισμού. Σε κάθε περίπτωση, όμως, έστω και μικρές αλλαγές στους ρυθμούς παραμόρφωσης μπορούν να εντοπιστούν με τη βοήθεια πολύ πυκνών δικτύων GPS συνεχούς καταγραφής». Ο ισχυρότερος σεισμός που έχει εκδηλωθεί στην περιοχή ήταν μεγέθους 6,8 Ρίχτερ στις 26 Δεκεμβρίου 1861.

Τα αποτελέσματα της έρευνας μπορούν να αποβούν χρήσιμα για εκτιμήσεις σεισμικού κινδύνου. Επίσης αποτελούν τη βάση για μελέτες εκτίμησης της παραμόρφωσης και συσχετισμού της με τη σεισμικότητα ακόμη και σε περιοχές μικρότερης έκτασης από αυτήν που αναλύθηκε στην παρούσα φάση.

ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΓΙΑ ΓΚΑΝΑ ΚΑΙ ΧΟΥΣΙΑΝΙΤΗ

Η έρευνα των κ. Γκανά και Χουσιανίτη δημοσιεύτηκε το 2015 στο αμερικανικό επιστημονικό περιοδικό Journal of Geophysical Research με τον τίτλο: Chousianitis, K., A. Ganas, and C. P. Evangelidis (2015), «Strain and rotation rate patterns of mainland Greece from continuous GPS data and comparison between seismic and geodetic moment release». J. Geophys. Res. Solid Earth, 120, 3909?3931

Η παραμόρφωση της Γης στην Ελλάδα με βάση τις περιοχές

Ρυθμό παραμόρφωσης του φλοιού της Γης στην Ελλάδα ίσο με 15 χιλιοστά ανά έτος διαπίστωσαν μεταξύ άλλων οι δύο σεισμολόγοι.

«Η έρευνα μας βοήθησε να βρούμε τους άξονες της παραμόρφωσης στην Ελλάδα -δηλαδή πώς αλλάζει σχήμα ο φλοιός- και να διαπιστώσουμε ότι η παραμόρφωση μεγαλώνει όσο κατεβαίνουμε από τον Βορρά προς τον Νότο, δηλαδή κατά μήκος του κεντρικού άξονα Θεσσαλονίκη-Αθήνα» λέει ο κ. Γκανάς. «Επίσης, υπάρχει οριζόντια συμπίεση φλοιού στην περιοχή του Β. Αιγαίου και του Ιονίου, γεγονός που σημαίνει ότι οι σεισμοί που εκδηλώνονται εκεί έχουν άλλο χαρακτήρα από τις δονήσεις της Κεντρικής Ελλάδας».

Από την έρευνα προέκυψε ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο: «Διαπιστώσαμε περιστροφή του φλοιού της Γης στην Κεντρική Ελλάδα» λέει ο κ. Γκανάς. «Η μεγαλύτερη περιστροφή κατεγράφη στη Ζάκυνθο, την Κεφαλονιά και την Αιτωλοακαρνανία, στη Φθιώτιδα και τη Βόρεια Εύβοια. Αυτό οφείλεται στην κίνηση της πλάκας του Αιγαίου προς τον Νότο και της Ευρασίας προς Βορρά και στην άφιξη του ρήγματος της Ανατολίας στο Βόρειο Αιγαίο. Με αυτές τις διαδικασίες η περιστροφή μπορεί να φτάσει και τις 9 μοίρες σε διάστημα ενός εκατομμυρίου χρόνων. Η ακτογραμμή της Ζακύνθου ήταν σε διαφορετική θέση πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια…».

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε χάρη στη δυναμική είσοδο της δορυφορικής γεωδαισίας μέσω GPS στη Σεισμολογία, εξέλιξη που έχει συντελεστεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Πυκνά δίκτυα τέτοιων οργάνων με ακριβέστατα αποτελέσματα έχουν αναπτυχθεί σε πολλές χώρες, όπως Αμερική, Ιταλία, Ιαπωνία, ενώ η χώρα μας διεκδικεί μερίδιο στην εφαρμογή της νέας τεχνολογίας.

Πηγή: patratimes.gr

Το πρώτο επανδρωμένο ρομπότ ΒΓΑΛΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΑΙΝΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ



Φαίνεται πως δεν θα χρειαστεί να περιμένουμε πολλά χρόνια ακόμα για να δούμε ρομπότ να εντάσσονται στη ζωή μας. Η νοτιοκορεατική εταιρεία Hankook Mirae Technology κατάφερε να κατασκευάσει ένα πρωτότυπο επανδρωμένο ρομπότ, το οποίο διαθέτει δύο μεταλλικούς βραχίονες που ζυγίζουν περίπου 130 κιλά έκαστος.

Το Method-2 είναι το πρώτο επανδρωμένο δίποδο ρομπότ στον κόσμο
Το Method-2 έχει ύψος περίπου 4 μέτρα, ενώ το βάρος του αγγίζει τα 1.300 κιλά. Η εταιρεία έχει δαπανήσει από το 2014, οπότε και ξεκίνησε η ανάπτυξή του, περίπου 190 εκατομμύρια ευρώ, ενώ στην ομάδα σχεδιασμού συμμετείχε και ο Βιτάλι Μπουλγκάροφ, ο οποίος είχε σχεδιάσει τον Ρόμποκοπ και τα ρομπότ από την ταινία «ο Εξολοθρευτής».

«Το Method-2 είναι το πρώτο επανδρωμένο δίποδο ρομπότ στον κόσμο και είναι κατασκευασμένο ώστε να λειτουργεί σε ακραίες και επικίνδυνες συνθήκες και περιοχές όπου οι άνθρωποι δεν μπορούν να πάνε χωρίς προστασία» δήλωσε ο πρόεδρος της εταιρείας Γιανγκ Ζιν-Ξο.








Όπως αναφέρει σε δημοσίευμά της η ιστοσελίδα τεχνολογίας Engadget, πιθανές χρήσεις του συγκεκριμένου ρομπότ στο μέλλον θα περιλαμβάνουν τη μετακίνηση μεγάλων φορτίων, καθώς και τη χρήση του σε στρατιωτικές επιχειρήσεις. Αναλυτές εικάζουν ότι μελλοντικά πιθανόν αποτελέσει πολύτιμο εργαλείο για τον τομέα της κατασκευής κτηρίων.








ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΠΡΕΣΒΗΣ ΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΕ ΑΠΑΝΘΡΑΚΩΜΕΝΟΣ – Το πλούσιο βιογραφικό του Κυριάκου Αμοιρίδη (ΦΩΤΟ & ΒΙΝΤΕΟ)




Σε πλήρη εξέλιξη είναι το θρίλερ με τη σορό που βρέθηκε απανθρακωμένη μέσα στο αυτοκίνητο που είχε νοικιάσει ο Έλληνας πρέσβης στην Μπραζίλια, Κυριάκος Αμοιρίδης, με τις αρχές να υποψιάζονται ότι ανήκει στον ίδιο.

Ο Κυριάκος Αμοιρίδης είχε εξαφανιστεί από τη Δευτέρα και την εξαφάνισή του δήλωσε την Τετάρτη η σύζυγός του μαζί με την οποία έχει μία κόρη.



Ο Έλληνας διπλωμάτης είχε πλούσιο βιογραφικό και μία μεγάλη πορεία. Σύμφωνα με τον ιστότοπο της ελληνικής πρεσβείας γεννήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου του 1957, στην Βέροια. Σπούδασε Νομική στη Θεσσαλονίκη, και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι.



Ξεκίνησε την καριέρα του στον χώρο της διπλωματίας το 1985 και έγινε ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας στη Βραζιλία το 2016. Παλαιότερα διετέλεσε πρέσβης στη Λιβύη, και εργάστηκε στην ελληνική πρεσβεία της Σερβίας. Είχε εργαστεί και ως σύμβουλος στο Ρίο, την Ολλανδία, αλλά και την Αθήνα.



Ο Κυριάκος Αμοιρίδης γνώριζε αγγλικά, γαλλικά, πορτογαλικά και σερβικά.

Δείτε το βίντεο:





Τετάρτη 28 Δεκεμβρίου 2016

Πως ξεκίνησε ο υπνωτισμός των χρωμάτων - Πράσινο και Κόκκινο... (Βιντεο)


SiriusAnews

Οι έρευνες ξεκίνησαν πριν από 70 χρόνια και παραπάνω ...και έπειτα από πειράματα πολλών ετών έδειξαν στην νευροεπιστήμη πως ο ανθρώπινος εγκέφαλος υπνωτίζεται με τα δυο βασικά χρώματα που υπάρχουν στην φύση μας χωρίς να το καταλάβει με αυτά τα δυο χρώματα, το κόκκινο και το πράσινο... Κατόπιν όταν κατάλαβαν γιατί πρόκειται δημιούργησαν την τηλεόραση και κάθε οθόνη αποτελείται από τα βασικά pixels που δεν βλέπουμε εμείς, είναι το κόκκινο και το πράσινο.



Στις σημερινές τηλεοράσεις ισχύει το ίδιο αλλά έχουν προσθέσει και το χρώμα μπλε σε περιορισμένα κουτάκια.
Δηλαδή η εικόνα που βλέπεις και τα χρώματα όλα έχουν σαν βάση τους το κόκκινο και το πράσινο + σήμερα λίγο μπλε, αυτό ισχύει και σε άλλα μοτίβα γύρω στην καθημερινότητα μας.

Δες γύρω σου παντού υπάρχει το κόκκινο και το πράσινο στην ζωή μας στην τροφή μας στον δρόμο ακόμα και στα φανάρια στους δρόμους των πόλεων, στα λαμπάκια ενός  χριστουγεννιάτικου δέντρου...



 Αναρωτήσου γιατί επιλέχτηκαν αυτά τα χρώματα …… αν παρατηρήσεις καλά θα δεις ακόμα πιο πολλά μέχρι τότε τα μάτια σου 7 και τον Νου σου 7 = 14 ....









Τρίτη 27 Δεκεμβρίου 2016

Μετεωρολόγοι: «Ότι θα πέφτει στην Αττική θα είναι χιόνι»! - Αναμένεται εξαιρετικά δύσκολη Πρωτοχρονιά (βίντεο)




Πολύ σοβαρή φαίνεται πως θα είναι η επιδείνωση του καιρού τις επόμενες ημέρες όπου όπως φαίνεται μπορεί να χαλάσει πολλών πολιτών τα σχέδια για τους εορτασμούς της Πρωτοχρονιάς.

«Ότι πέφτει στην Αττική θα είναι χιόνι», δήλωσε χαρακτηριστικά ο γνωστός μετεωρολόγος Τάσος Αριακός, μιλώντας στον Γιώργο Παπαδάκη και την εκπομπή «Καλημέρα Ελλάδα» προκαλώντας «παγωμάρα» καθώς το πρωτοχρονιάτικο βράδι προβλέπεται ιδιαίτερα δύσκολο.

«Περίπτωση χιονόπτωσης κυρίως για την Αττική», χαρακτηρίζει ο Τάσος Αρνιακός την κακοκαιρία που πλησιάζει τη χώρα και θα πλήξει με χιόνια ακόμα και το κέντρο της Αθήνας.

Ενώ είπε ότι το χιονιάτικο... Show θα ξεκινήσει την Τετάρτη το βράδι και θα συνεχιστεί Πέμπτη και Παρασκευή συνεχόμενα!

Μάλιστα στο βίντεο αναφέρει ότι θα έχουν 10 πόντους χιόνι τα Βόρεια Προάστια! Στη συνέχεια είπε ότι χιόνι θα υπάρξει και στο κέντρο της Αθήνας δηλαδή ο Λυκαβητός θα «ασπρίσει»!

Το Σάββατο δεν θα χιονίζει αλλά οι μετακινήσεις δεν θα είναι καθόλου εύκολες καθώς θα υπάρχει παγετός και παγωμένοι δρόμοι ενώ τα χιόνια μόλις θα έχουν ξεκινήσει να λιώνουν

Να μην πούμε για όσους δεν έχουν χρήματα για πετρέλαιο θέρμανσης τι έχουν να τραβήξουν.

Η κακοκαιρία θα ξεκινήσει από σήμερα (27/12), με τη ψυχρή μάζα να εισέρχεται στη χώρα από τη Μακεδονία, τη Θράκη και την Ήπειρο και να κατηφορίζει νοτιότερα.



Δείτε αναλυτικά τα όσα δήλωσε στο βίντεο που ακολουθεί













«Ο Θετικισμός» Geymonat Ludovico




«Εγκυρη μορφή γνώσης είναι εκείνη που βασίζεται στα αισθητά πράγματα» Auguste Comte κατά τον θετικισμό ή positivism. Δεν αναζητεί το πώς φτάνουμε στην γνώση, τις ιστορικές και ψυχολογικές θεμελιώσεις της. Είναι μια συλλογή κανόνων και αξιολογικών κριτηρίων που αναφέρονται στη διαδικασία της γνώσης. Για το θετικισμό, δεν υπάρχει πραγματική διαφορά μεταξύ ουσίας και φαινομένου. Αναγνωρίζουμε ως πραγματικό μόνο ό,τι φανερώνεται στην εμπειρία. Δεν υπάρχουν δηλαδή «κρυμμένες» ουσίες πίσω από τα αντικείμενα που προσλαμβάνονται μέσω της εμπειρίας.

Αυτό δε σημαίνει ότι ο θετικισμός αρνείται την αναζήτηση αιτιών που δεν είναι άμεσα παρατηρήσιμες, αλλά αντιτίθεται στο να τις αναγάγει (τις αιτίες) σε κρυφές οντότητες που εξ ορισμού δεν είναι προσβάσιμες στην ανθρώπινη γνώση. Επομένως, υποστηρίζει ότι πραγματική υπόσταση έχουν μόνο τα ατομικά συγκεκριμένα αντικείμενα. Τούτο συμβαίνει επειδή, σύμφωνα με το θετικισμό, έχουμε δικαίωμα να αναγνωρίζουμε την ύπαρξη ενός πράγματος μόνο εφόσον η εμπειρία επιτάσσει κάτι τέτοιο. Οι γενικές αφηρημένες έννοιες δεν έχουν εμπειρική υπόσταση, άρα δεν υπάρχουν. H στάση αυτή ανήκει στη γενική αρχή του νομιναλισμού, εκείνης της μεσαιωνικής φιλοσοφικής παράδοσης που υποστήριξε ότι οι καθολικές έννοιες είναι μόνο ονόματα (εξ ου και ο όρος «νομιναλισμός»), δεν έχουν πραγματική υπόσταση.

Θεμελιώδης αρχή του θετικισμού είναι η πίστη στην ουσιαστική ενότητα της επιστημονικής μεθόδου. Οι μέθοδοι δηλαδή για την απόκτηση έγκυρης γνώσης και τα κύρια στάδια θεωρητικής επεξεργασίας της εμπειρίας είναι κατ’ ουσίαν ίδιες σε όλες τις σφαίρες της εμπειρικής πραγματικότητας. Οι θετικιστές έγιναν γνωστοί για την απόρριψη της Μεταφυσικής, δηλαδή των εικασιών σχετικά με τη φύση της πραγματικότητας, που πηγαίνουν πέρα από κάθε πιθανό στοιχείο το οποίο θα μπορούσε να υποστηρίξει ή να διαψεύσει τέτοιες «υπερβατικές» αξιώσεις.

O θετικισμός ως δόγμα

Μην ξεχνάς πως είναι άλλος ένας – ισμός, δηλ. Δογματισμός άρα εν τη γεννέσει του νεκρός,απορρίπτει καθετί υπερβατικό, όπως άλλωστε και τις απόκρυφες δυνάμεις ή αιτίες, τις οποίες και θεωρεί ουσιαστικά ανύπαρκτες ή ασύλληπτες για την ανθρώπινη νόηση. [όμως ότι είναι ασύλληπτο δεν είναι και ανύπαρκτο] Είναι γεγονός ότι ο θετικισμός ως μοναδική γνωσιολογική περιοχή θεωρεί την εμπειρία, τα θετικά γεγονότα, ενώ περιορίζει την αποστολή όλων των επιστημών μόνο στην αναγνώριση και καταγραφή και όχι στην ερμηνεία των γεγονότων και των φαινομένων. Ουσιαστικά, ο θετικισμός υποστηρίζει ότι μπορούμε να στηριζόμαστε στην εμπειρία και έτσι να γνωρίζουμε μόνο τα αντικείμενα των φυσικών επιστημών, αγνοώντας όλα τα υπόλοιπα.

Πράγματι, οι θετικιστές πιστεύουν στον Εμπειρισμό, στην ιδέα δηλαδή ότι η παρατήρηση και η μέτρηση αποτελούν τον πυρήνα της κάθε επιστημονικής προσπάθειας. Παράλληλα θεωρούν ότι το πείραμα – δηλαδή η προσπάθεια να γίνουν διακριτοί οι φυσικοί νόμοι μέσω άμεσων χειρισμών και παρατηρήσεων – είναι η βάση κάθε επιστημονικής μεθόδου. Έτσι, με αυτές τις θέσεις του, η θετική υπηρεσία που προσέφερε ο θετικισμός στην επιστήμη ήταν η απομάκρυνση από μια άγονη θεωρητικολογία και η στροφή στην έρευνα των γεγονότων, βασισμένη στην εμπειρία, στην παρατήρηση, στο πείραμα και στα Μαθηματικά.

O θετικισμός ως θεωρία είναι πολύ κοντά στην σύγχρονη Φυσική αφού σαν απόλυτο [άσχετα αν το απόλυτο είναι ανέφικτο για νόες με περιορισμένη αντίληψη] δεν αναγνωρίζει τίποτε άλλο παρά μόνο ένα, την αρχή ότι τίποτε δεν είναι απόλυτο, μια άποψη που είναι δόγμα για τις απόψεις της σύγχρονης Φυσικής και Αστροφυσικής. O θετικισμός, ως κύρια συνιστώσα της φυσικής σκέψης, είναι: λαϊκός, εγκόσμιος, αντιθεολογικός και αντιμεταφυσικός – απόρριψη της Μεταφυσικής – με αυστηρήδογματική εμμονή στη μαρτυρία της παρατήρησης και της εμπειρίας – γνώση και πείραμα.

Τελικά ο θετικισμός, απορρίπτοντας τη Μεταφυσική, προώθησε την ανάπτυξη της παράλογης δογματικής και κουτσής φυσικής σκέψης. Σε μια θετικιστική θέα του κόσμου, η επιστήμη θεωρείται ο τρόπος με τον οποίο μπορούμε να ανακαλύψουμε την αλήθεια και να κατανοήσουμε τον κόσμο όσο το δυνατόν καλύτερα ούτως ώστε να καταφέρουμε είτε να τον προβλέψουμε είτε να τον ελέγξουμε. Χωρίς την μεταφυσική μέχρι σήμερα έχουν κάνει μια τρύπα στο νερό με απόλυτα Θετικιστικό τρόπο ξεχνώντας σκόπιμα ή από εντολές πως δεν υπάρχει φυσική χωρίς μεταφυσική. [αναζήτησε το ανάλογο άρθρο]

Ιστορικά στάδια του θετικισμού

Παρόλο που ο όρος αναφέρεται στη φιλοσοφική θέση που αρχικά εκτέθηκε από τον Σεν-Σιμόν και, πιο συστηματικά, από τον Κοντ, τον 19ο αιώνα, οι καταβολές του μπορούν να ανευρεθούν στην παράδοση του αγγλικού εμπειρισμού του 17ου και του 18ου αιώνα. O θετικισμός του 19ου αιώνα χαρακτηρίζεται από την αισιοδοξία που θα έφερνε στην ανθρωπότητα η ανάπτυξη της επιστημονικής μεθόδου.

O Κοντ θεωρούσε ότι ήταν πρωτοπόρος στη θεμελίωση της Θετικής Κοινωνιολογίας και έλπιζε ότι η συστηματική μελέτη της ανθρώπινης φύσης και των ανθρώπινων αναγκών θα οδηγούσε, για πρώτη φορά στην Ιστορία, σε μια πραγματική επιστημονική βάση για την αναδιοργάνωση της κοινωνίας. Από το τέλος του 19ου αιώνα ως τις πρώτες δεκαετίες του 20ού, ο θετικισμός εκφράζεται κυρίως με τον εμπειροκριτικισμό, που υποστήριζε ότι η πραγματικότητα δεν υπάρχει ανεξάρτητα από την ανθρώπινη συνείδηση και ότι αποτελείται από πλέγματα αισθημάτων.

Τον 20ό αιώνα εμφανίζεται το φιλοσοφικό ρεύμα του λογικού εμπειρισμού με τα εξής βασικά χαρακτηριστικά: Διακηρύσσει μια πολεμική κατά της μεταφυσικής, με την πεποίθηση ότι οι μεταφυσικές δηλώσεις δεν απαιτούν εμπειρικό έλεγχο, επειδή δεν ασχολούνται με την ακριβή έρευνα, ανάλυση και ταξινόμηση των φαινομένων της πραγματικότητας, αλλά αντιμετωπίζουν τον κόσμο ως σύνολο, έτσι ώστε να μην υπόκεινται σε διαδικασίες απόδειξης της αλήθειας τους.

Υποστηρίζει ότι δεν μπορούμε να έχουμε βέβαιη και νόμιμη γνώση του κόσμου παρά μόνο με τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται από τις Φυσικές Επιστήμες και τα Μαθηματικά. Θεωρεί ότι, σε σχέση με τις Θετικές, οι Κοινωνικές Επιστήμες είναι ανώριμες από την άποψη της μεθόδου και τονίζει πως οι Θετικές Επιστήμες θα πρέπει να αποτελέσουν μεθοδολογικό πρότυπο για τις Κοινωνικές.

Βασική αρχή του λογικού εμπειρισμού (ή νεοθετικισμού) είναι η πασίγνωστη διατύπωση ότι «το νόημα μιας δήλωσης είναι η μέθοδος της επαλήθευσης της». H διατύπωση αυτή συμπυκνώνει την όλη στάση του συγχρόνου θετικισμού και στρέφεται κατά της παραδοσιακής φιλοσοφικής σκέψης. M’ άλλα λόγια, σημαίνει ότι νόημα έχουν μόνο οι προτάσεις που μπορούν να επαληθευτούν από την εμπειρία ή τη μεθοδολογική διαδικασία των Θετικών Επιστημών.


Μια επιστημονική πρόταση υφίσταται τη δοκιμασία της εμπειρικής ή λογικής επαλήθευσης της και, αν ο έλεγχος είναι επιτυχής και αποτελεσματικός, τότε η πρόταση αυτή είναι έγκυρη, έχει δηλαδή νόημα.

H αρχή της επαληθευσιμότητας έγινε αντικείμενο έντονων κριτικών, γιατί έχει οριακό χαρακτήρα, με την έννοια ότι αφήνει «εκτός νοήματος» σημαντικές περιοχές που είτε δεν μπορούν να επαληθευτούν μέσω αυτής της διαδικασίας είτε ανήκουν σε σφαίρες της πραγματικότητας που απαιτούν συνθετότερους και γονιμότερους τρόπους νοηματοδότησής τους. Για παράδειγμα, η πρόταση «Όλοι οι κύκνοι είναι λευκοί» επαληθεύεται εφόσον εμπειρικά διαπιστώσουμε ότι πράγματι οι κύκνοι είναι λευκοί. Τι συμβαίνει όμως όταν ανακαλύπτουμε ότι υπάρχουν και μαύροι κύκνοι; Τότε η αρχή της επαληθευσιμότητας καθίσταται αβέβαιη, ακόμη και επισφαλής.

Πιο ευλύγιστη εμφανίζεται η αρχή της διαψευσιμότητας που εισηγήθηκε ο Καρλ Πόππερ (K. Popper), σύμφωνα με την οποία μια πρόταση έχει νόημα όχι όταν επαληθεύεται, αλλά όταν εξακολουθεί να ισχύει παρ’ όλες τις αλλεπάλληλες και συστηματικές απόπειρες διάψευσης της. Όταν δηλαδή επιχειρούμε με διάφορες δοκιμασίες να κλονίσουμε το κύρος και την αλήθεια της. Για παράδειγμα, η πρόταση «Όλοι οι κύκνοι είναι λευκοί» ισχύει εφόσον αντέχει στις απόπειρες μας να τη διαψεύσουμε. Όταν δηλαδή αναζητούμε κύκνους που δεν είναι λευκοί και δεν τους βρίσκουμε.

Στις Κοινωνικές Επιστήμες ο θετικισμός και ο νεοθετικισμός εφαρμόζουν πιστά αυτό το σύνολο των επιστημολογικών αρχών. Στηρίζονται αποκλειστικά στο αξίωμα ότι μόνο η λογική και μαθηματική επεξεργασία των κοινωνικών γεγονότων και η εμπειρική τους απόδειξη είναι οι πηγές επιστημονικότητας των Κοινωνικών Επιστημών. H εξήγηση, έτσι, του κοινωνικού φαινομένου βασίζεται μόνο στην αντίληψη των σταθερών σχέσεων μεταξύ των κοινωνικοί γεγονότων με βάση τη αρχή της ομοιότητας, της διαδοχής και της αλληλεπίδρασης.

Λογικός θετικισμός και φυσική

Παραδοσιακά στις φυσικές επιστήμες η κυρίαρχη τριάδα είναι η Φυσική, η Χημεία και η Βιολογία. Στη συστημική αυτή κατάταξη, η οποία βασίζεται στην αυξανόμενη συνθετότητα του αντικειμένου διερεύνησης – και περιλαμβάνει ακόμη την Ανθρωπολογία και τις Κοινωνικές Επιστήμες -, η Φυσική καταλαμβάνει τη βάση της ιεραρχίας. Αυτό έγκειται στο αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι το αντικείμενο της σχετίζεται με τη μελέτη της φύσης και των φυσικών φαινομένων. Οι άλλες επιστήμες μπορεί να αντιπροσωπεύουν υψηλότερα επίπεδα πολυπλοκότητας, θεωρούνται όμως «υποδεέστερες», από την άποψη ότι βρίσκονται μακρύτερα από τη στοιχειώδη μορφή ή ουσία της ύλης. H παραπάνω κατάταξη αντανακλά στην ουσία ένα φιλοσοφικό δόγμα, που γενικά επικρατεί, σύμφωνα με το οποίο ολόκληρο το Σύμπαν μπορεί να αναχθεί σε θεμελιώδεις αρχές. Επιστημολογικά όλα τα φαινόμενα, σε ένα τελικό επίπεδο αναγωγής, μπορούν να ερμηνευτούν πλήρως με τους νόμους της Φυσικής.

Οι φυσικές επιστήμες αποτέλεσαν από τη γέννηση τους ένα ακέραιο τμήμα της Φιλοσοφίας και στην ουσία δεν διαχωρίστηκαν ποτέ από αυτή. Μάλιστα η θεωρητική Φυσική, στα τέλη του 19ου αιώνα, περιγραφόταν ακόμη ως Φιλοσοφία της φύσης, ή Φυσική Φιλοσοφία, σε διάκριση από τους δύο άλλους κύριους κλάδους της Φιλοσοφίας των Ιδεών, την Ηθική Φιλοσοφία και τη Μεταφυσική. H Φιλοσοφία των Επιστημών, ως μελέτη των δεδομένων της επιστημονικής διερεύνησης και της εγκυρότητας των επιστημονικών θεωριών μέσα από μια φιλοσοφική προοπτική, αναγνωρίστηκε σαν ξεχωριστός επιστημολογικός κλάδος μόνο κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, με την εντεινόμενη εξειδίκευση και τον επαγγελματικό διαχωρισμό των επιστημών.

Επιστημολογικά η Φυσική αντιμετωπιζόταν ανέκαθεν ως θετική επιστήμη με έμφαση στη μελέτη της λογικής δομής της. Το τελευταίο σημαίνει ότι κατά κανόνα το ενδιαφέρον περιοριζόταν σε νόμους που εκφράζονταν με μαθηματικοποιημένες σχέσεις φυσικών μεγεθών, καθώς και σε θεωρίες με αξιωματική ισχύ. Άλλωστε, με φιλοσοφικούς όρους, η Φυσική κλίνει περισσότερο προς έναν φυσικό επιστημονικό Ρεαλισμό, ο οποίος προσβλέπει στην παραγωγή αυστηρών νόμων καθολικής ισχύος.

H Φυσική είναι κατά βάση μια εικοτολογική – υποθετική επιστήμη, που επιδιώκοντας την ερμηνεία της φύσης αποτέλεσε εξαρχής έναν βασικά θεωρητικό κλάδο. Στην επιστήμη μας, το πείραμα, ως τυπική επιστημονική μέθοδος, εισήχθη σχετικά πρόσφατα -τον 17ο αιώνα, κυρίως με τον Γαλιλαίο- και ανέκαθεν έπαιζε δευτερεύοντα ρόλο, ο οποίος περιοριζόταν στη διαμόρφωση και επαλήθευση της θεωρίας.

Νεοθετικισμός ή Λογικός Θετικισμός

Βασικά ο Θετικισμός είναι ένα επιστημονικό φιλοσοφικό δόγμα το οποίο υποστηρίζει πως μία πρόταση ή ένας φυσικός νόμος είναι αληθής μόνο όταν είναι λογικά επαληθεύσιμος. Η επαλήθευση θα πρέπει να είναι κατ’ ανάγκην έμμεση, δηλαδή μία πρόταση είναι αληθής μόνο όταν αν, συνδυαζόμενη με κάποια άλλη αληθή πρόταση, δίνει αληθή συμπεράσματα. Από τη δεκαετία του ’20 έως και τη δεκαετία του ’60, στη Φιλοσοφία των Επιστημών κυριαρχούσε ο λογικός Θετικισμός ή Νεοθετικισμός, ένα φιλοσοφικό κίνημα με αντικείμενο την έρευνα της επιστημονικής σκέψης και των λογικών βάσεων της, που συγκέντρωνε το ενδιαφέρον του στην ανάλυση της επιστημονικής γλώσσας και στην αναζήτηση του ακριβούς νοήματος, παραμερίζοντας οποιεσδήποτε μεταφυσικές θεωρήσεις.

O Νεοθετικισμός, που διακήρυττε ότι χαράζει έναν τρίτο δρόμο ανάμεσα στον Ιδεαλισμό και στον Υλισμό, εκφράστηκε κυρίως μέσα από τη Φιλοσοφία της Φυσικής καθώς η ανάπτυξη του συνέπεσε σε μεγάλο βαθμό με την επανάσταση στη σύγχρονη Φυσική και κυρίως με αυτή, ενώ οι άλλες θετικές επιστήμες, και ιδιαίτερα η Χημεία, αγνοήθηκαν σε βαθμό δυσανάλογα μεγάλο με την προσφορά τους. Με την ευρεία έννοια ο λογικός θετικισμός μπορεί να θεωρηθεί συνώνυμο του νεοθετικισμού.Συγκροτήθηκε ως δέσμη ερευνητικών προγραμμάτων με τον “Κύκλο της Βιέννης” (Ρ. Κάρναπ, Ο Νόυρατ. Φ. Φρανκ, Γ.Φέιγκλ, Χ. Ράιχενμπαχ κ.ά.) και διαδίδεται σε ευρεία κλίμακα στα τέλη της δεκαετίας του 1920 – αρχές της δεκαετίας του 1930, ενώ από τα τέλη της δεκαετίας του 1930 το κέντρο του μετατίθεται στις ΗΠΑ, όπου με ορισμένες τροποποιήσεις διαδίδεται ως λογικός εμπειρισμός.

Ανάμεσα στα μέλη του τα διασημότερα εκτός από τον «αρχηγό» – Γερμανό φυσικό και εμπειριστή φιλόσοφο – Moritz Schlick, ο οποίος την εποχή του Μανιφέστου (1929) ήταν 47 ετών, ήταν ο Γερμανός φυσικός, μαθηματικός και φιλόσοφος Rudolf Carnap 38 ετών, με σημαντική συνεισφορά στη μαθηματική Λογική, στη θεωρία των Πιθανοτήτων και στη Φιλοσοφία των Επιστημών, ο Kurt Gödel 23 ετών, ο Friedrich Waismann 33 ετών, ο οικονομολόγος και κοινωνιολόγος Otto Neurath 47 ετών , ο Hans Hahn 50 ετών, ο φυσικός Philip Frank 45 ετών ενώ οι περισσότεροι ήταν Εβραϊκής καταγωγής ή μαρξιστές ή και τα δύο. Επίσης, οι μαθηματικοί Χανς Χαν, Ρίχαρντ φον Μίζες και αργότερα ο Κουρτ Γκέντελ (Kurt Godel, 1906-1978).

Στον κύκλο συμμετείχαν οικονομολόγοι, κοινωνικοί επιστήμονες, μαθηματικοί, θεωρητικοί της Λογικής, φυσικοί καθώς και φιλόσοφοι. H Σχολή αυτή ήταν επηρεασμένη από την «επιστημονική κοσμοαντίληψη» του Ερνστ Μαχ και ουσιαστικά προσπάθησε να ανανεώσει τη θετικιστική Φιλοσοφία δίνοντας σε αυτήν επιστημονική μορφή. Προσπάθησε, δηλαδή, να εισαγάγει στη φιλοσοφική έρευνα την ακρίβεια και την εγκυρότητα που διακρίνει τις θετικές επιστήμες.

O Κύκλος της Βιέννης αφενός μεν υποστήριξε τη μαθηματική Λογική, αφετέρου δε υπερτόνισε την αξία της εμπειρίας για την επιστημονική γνώση, ενώ προσπάθησε να πραγματοποιήσει την ενότητα των επιστημών με την ενοποίηση των επιστημονικών όρων. Απέρριπτε την παραδοσιακή Μεταφυσική ως πηγή απαντήσεων χωρίς νόημα σε ανύπαρκτα προβλήματα!

Σκοπός της Φιλοσοφίας, υποστήριζαν οι οπαδοί του Κύκλου της Βιέννης, είναι η λογική διευκρίνιση των σκέψεων και μοναδική πηγή της είναι αυτό που μπορεί να παρατηρηθεί επιστημονικά. Έτσι, η επαλήθευση μιας πρότασης μπορεί να γίνει μόνο με το πείραμα και τις μετρήσεις, ουσιαστικά δηλαδή με τις αισθήσεις μας. Άρα το μοναδικό είδος έγκυρης γνώσης είναι αυτό που προέρχεται από επιστήμες όπου κυριαρχεί το πείραμα, η παρατήρηση και οι μετρήσεις, επομένως μόνο από τον χώρο των θετικών επιστημών. Ο Ludwig Wittgenstein, τότε 48 ετών, ήταν επίτιμο μέλος της ομάδας και εθεωρείτο ο πνευματικός της καθοδηγητής παρόλο που ο ίδιος δεν συμμετείχε ούτε αποδεχόταν την τιμητική διάκριση.

Αυτό που τους ένωνε ιδεολογικά ήταν η πίστη τους στην εφαρμογή επιστημονικών μεθόδων. Η φιλοσοφία, πίστευαν μπορεί να ωφεληθεί όσο κανένας άλλος τομέας από την υιοθέτηση μιας αυστηρής λογικής. Εδώ διέφεραν από τους συναδέλφους τους του Cambridge στην Αγγλία, το οποίο αποτελούσε, τότε, την άλλη φιλοσοφική πρωτεύουσα του Κόσμου. Εκείνοι πίστευαν ότι η οι επιστήμες έπρεπε να πάρουν μαθήματα από τη φιλοσοφία. Στην μεν Βιέννη έβλεπαν τη φιλοσοφία σαν αιμοδιψές παράσιτο στη δε Αγγλία σαν θεραπευτική βδέλλα

Ο πραγματικός εχθρός δεν ήταν όμως το Cambridge. Ήταν ο γερμανικός ιδεαλισμός. Αυτός έδινε προτεραιότητα στη νόηση και στο πνεύμα έναντι της φυσικής και της λογικής. Στο μανιφέστο του 1929 του Κύκλου της Βιέννης τρία ονόματα αναφέρονται ως πατέρες του κινήματος. Ο Αϊνστάιν (ναι ο γνωστός κρετίνος) ήταν το πιο «φωτεινό αστέρι» του επιστημονικού διαφωτισμού. Οι περιγραφές του για τον χώρο και τον χρόνο φαίνονταν να ανατρέπουν τον ισχυρισμό του Καντ ότι ορισμένα πράγματα για τον Κόσμο τα ανακαλύπτουμε απλά και μόνο συλλαμβάνοντάς τα με τον νου μας, με τη διαίσθησή μας χωρίς να κουνηθούμε ένα βήμα από την πολυθρόνα μας. Ο Μπέρτραντ Ράσσελ ήταν το δεύτερο όνομα στο τιμητικό πάνθεον του Κύκλου. Στον Ράσσελ εκτιμούσαν ότι το ότι υποστήριξε με πάθος τον εμπειρισμό, τη θεωρία που λέει ότι όλη η γνώση μας για τον κόσμο προέρχεται από την εμπειρία. Θαύμαζαν επίσης την πρωτοποριακή του εφαρμογή της Λογικής στα μαθηματικά και στη γλώσσα.

Ο Λογικός Θετικισμός υπήρξε πριν απ’ όλα ένα κίνημα που μιλούσε στο όνομα της ακρίβειας και της προόδου στις επιστήμες. Σκοπός του ήταν να δανειστεί τη Μέθοδο που είχε στηρίξει τόσο καλά την επιστήμη και να αποστάξει στην ουσία της. Και αυτό όχι μόνο για να εξυγιάνει την ίδια την επιστήμη από τη ροπή της προς τη μυστικιστική ασάφεια και τη Μεταφυσική αλλά και για να εξυγιάνει όλους τους τομείς της διανόησης.

Επηρεασμένοι από το πνεύμα που κυριαρχούσε στη Βιέννη εκείνη την εποχή οι στοχαστές του Κύκλου θέλησαν να θάψουν όσο πιο γρήγορα μπορούσαν τα κατάλοιπα των παλιών ιδεών και αναστήσουν στη θέση τους ένα σύστημα με «υγιή» θεμέλια βασισμένα στις εμπειρικές επιστήμες. Ένας λόγος για τον οποίο ο Κύκλος της Βιέννης ασκούσε ιδιαίτερη γοητεία στον κόσμο της φιλοσοφίας ήταν ότι πρότεινε το θεμελιακό Δόγμα.

Υπάρχουν δύο τύποι έγκυρων προτάσεων.

*Πρώτον οι προτάσεις που είναι δυνατόν να χαρακτηριστούν αληθείς ή ψευδείς με κριτήριο το νόημα των λέξεων που χρησιμοποιούν. Η σχέση λόγου χάρη «2+2 = 4» ή λογικές συνεπαγωγές του τύπου «Όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί, ο Σωκράτης είναι άνθρωπος άρα ο Σωκράτης είναι θνητός».

*Δεύτερον, έγκυρες προτάσεις είναι οι εμπειρικές προτάσεις που επιδέχονται διαδικασίες εμπειρικής εξακρίβωσης, «Το νερό βράζει στους 1000» ή «η Γη είναι επίπεδη».

Όλες οι άλλες προτάσεις είναι κυριολεκτικά χωρίς νόημα. (!!!) Από τη στιγμή που δεν μπορούμε να επαληθεύσουμε εμπειρικά την ύπαρξη ή ανυπαρξία του θεού κάθε ισχυρισμός θρησκευτικού περιεχομένου ήταν από διανοητική άποψη χωρίς νόημα. Δηλώσεις όπως «το να σκοτώσεις είναι κακό πράγμα» «πρέπει κανείς να είναι πάντα ειλικρινής» « ο Πικάσο είναι καλύτερος ζωγράφος από τον Μονέ» πρέπει να αντιμετωπίζονται ως εκφράσεις προσωπικών κρίσεων ως ισοδύναμες δηλαδή με τις προτάσεις «δεν εγκρίνω τον φόνο» «κατά την άποψή μου οι άνθρωποι πρέπει πάντα να λένε την αλήθεια» «προτιμώ τον Πικάσο από τον Μονέ»

Ο Κύκλος της Βιέννης και ο Ludwig Wittgenstein

Εκείνος όμως για τον οποίο το κίνημα έτρεφε βαθύτατο σεβασμό ήταν ο Λούντβιχ Βιττγκενστάιν. Η έντονη λατρεία στον Βιττγκενστάιν άρχισε όμως να υποχωρεί μετά το 1930. Η ισχυρή προσωπικότητα του Wittgenstein και οι μεταρρυθμιστικές ιδέες του για τη φιλοσοφία, η σφοδρότητα της εκστρατείας του να απαλλάξει τους συγχρόνους του από προσχηματισμένες παραδοχές έδωσαν νέα μορφή στον ευρωπαϊκό στοχασμό

Πολλοί από τους υποστηρικτές του Λογικού Θετικισμού θεώρησαν ότι το έργο Tractatus του Wittgenstein ήταν το « δικό τους» βιβλίο, το έργο που τους δικαίωνε. Βασιζόμενοι μάλιστα σε αυτό είχαν οδηγηθεί στην ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΙΜΟΤΗΤΑΣ την οποία οφείλει κανείς να χρησιμοποιήσει για να κρίνει εάν μία πρόταση είναι επιστημονική. Η ερμηνεία όμως που είχαν αποδώσει στα γραφόμενα στο Tractatus είναι συζητήσιμη. Ο Wittgenstein είχε χωρίσει τις προτάσεις σε εκείνες που μπορούμε να διατυπώσουμε και σε εκείνες για τις οποίες πρέπει να σιωπούμε. Στην πρώτη κατηγορία ανήκαν οι ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ, στη δεύτερη οι ΗΘΙΚΕΣ.

Αυτό που παρανόησαν τα μέλη του Κύκλου ήταν ότι ο Wittgenstein δεν πίστευε ότι «το άρρητο είναι ανοησία». Αντίθετα θεωρούσε ότι «τα πράγματα για τα οποία δεν μπορούμε να μιλήσουμε έχουν ιδιαίτερη σημασία». Τα μέλη του Κύκλου ήταν άνθρωποι επιστήμονες που απέρριπταν τη μεταφυσική την ηθικολογία και την πνευματικότητα. Αρχικά πίστεψαν ότι το Tractatus εξέφραζε την ίδια αντίληψη. Λίγα χρόνια μετά βρέθηκαν μπροστά σε έναν άνθρωπο που απήγγειλε ποίηση και ήταν κατά το ήμισυ μυστικιστής.

O Νεοθετικισμός καλλιεργήθηκε αρχικά στη Βιέννη, γι αυτό έγινε γνωστός και καθιερώθηκε ως ο Κύκλος της Βιέννης. Ωστόσο, μετά την επικράτηση του Ναζισμού στη Γερμανία και στη συνέχεια στην Αυστρία, οι εκπρόσωποι του -από τους οποίους οι περισσότεροι ήταν Εβραίοι- κατέφυγαν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ. Εξ αυτού του γεγονότος έγιναν οι ζωντανοί φορείς της ευρύτερης διάδοσης του Νεοθετικισμού σε όλο τον κόσμο.


Ο Κύκλος και ο Karl Popper

Ο Karl Popper Βιεννέζος κι αυτός με εβραϊκή καταγωγή, τότε δηλαδή το 1929, 27 ετών, ποτέ δεν πήρε μέρος στις εβδομαδιαίες συζητήσεις του Κύκλου. Ο ίδιος αργότερα εξομολογείται ότι ποτέ δεν έγινε μέλος του Κύκλου. Το πρώτο του μεγάλο έργο Logik der Forschhung ( Η Λογική της επιστημονικής ανακάλυψης ) που εκδόθηκε το 1934 ήταν εξίσου αξιόλογο με τα έργα των μελών του Κύκλου. Γιατί άραγε ο Κύκλος αγνόησε τον νέο αυτό Βιεννέζο στοχαστή; Μια απάντηση θα μπορούσε να είναι ότι «αυτό συνέβη επειδή έτσι το θέλησε ο Moritz Schlick» και ο Schlick δεν εκτιμούσε τον Popper. Μια άλλη απάντηση προκύπτει αν μετονομάσεις τον Κύκλο σε Στοά.

Πιο καθοριστικός παράγων όμως πρέπει να είναι η βαθύτατη αντιπάθεια του Popper για τον τότε γκουρού του Schlick, αλλά και των περισσότερων μελών, τον Ludwig Wittgenstein. Η περιφρόνηση του νεαρού τότε Popper στο έργο του Wittgenstein είχε εκφραστεί και δημόσια λίγα χρόνια αργότερα το έτος δηλαδή 1932 σε μία τρικυμιώδη συνάντηση που έγινε μπροστά σε ευρύτερο κοινό. Τον κατηγορούσε ότι συμπεριφερόταν όπως η Καθολική Εκκλησία, απαγορεύοντας κάθε συζήτηση πάνω στα ζητήματα στα οποία ο ίδιος δεν είχε να δώσει απαντήσεις.

Σε όλη την υπόλοιπη ζωή του αναφερόταν στον «Κύκλο της Βιέννης» τονίζοντας τη φιλοσοφική απόσταση που τον χώριζε από αυτόν. Στη θέση της Επαληθευσιμότητας εκείνος πρότεινε τη Διαψευσιμότητα ως κριτήριο για το «Εάν μια πρόταση είναι επιστημονική» Και η άποψή του ήταν ιδιαίτερα σοβαρή και εμπεριστατωμένη. Κανένας αριθμός πειραμάτων δεν μπορεί να αποδείξει την ορθότητα μιας θεωρίας όπως ότι ο ήλιος θα ανατέλλει πάντοτε, εφόσον όσες φορές και να ανατείλει ο ήλιος δεν υπάρχει τίποτε που να αποκλείει ότι κάποια μέρα στο μέλλον δεν θα φανεί. Αντίθετα, ένα μόνο αρνητικό εμπειρικό δεδομένο αρκεί για αποδείξει ότι μια θεωρία είναι εσφαλμένη.

Μια θεωρία μπορεί να θεωρηθεί Επιστημονική εφόσον είναι ανοικτή στη Διάψευση της.

Οι φιλόσοφοι δηλαδή του ρεύματος αυτού προσπάθησαν να βάλουν ορισμένα κριτήρια για την επαληθευσιμότητα ή μη των προτάσεων όπως αυτές που λες (μαγεία, θαύματα, θεός κτλ), με αντικειμενικό σκοπό την κατάργηση της μεταφυσικής και του μυστικισμού. Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1930 ο λογικός θετικισμός επιχειρεί σχετική άμβλυνση ορισμένων από τα αρχικά του δόγματα, την οποία προβάλλει αργότερα ως ανάπτυξη και φιλελευθεροποίηση. Αντικαθιστά λόγου χάρη την αρχή της αναγωγιμότητας της επιστημονικής γνώσης στα εμπειρικά δεδομένα με την αρχή της δυνατότητας εμπειρικής ερμηνείας του συστήματος, την αξίωση της πλήρους επαληθευσιμότητας με τον όρο της δυνατότητας μερικής έμμεσης επιβεβαιωσιμότητας.

Κριτικές του λογικού Θετικισμού

O λογικός Θετικισμός, που έτσι τον ονόμασαν, το 1931, ο Α.Ε. Μπλούμπεργχ (Α.Ε. Blumberg) και ο φιλόσοφος της Επιστήμης στη Μινεσότα Χέρμπερτ Φάιγκλ (Herbert Feigl), όπως ήταν επόμενο, υπεβλήθη εξαρχής σε σοβαρές κριτικές. Οι πιο πρόσφατες αφορούν τις απόψεις των λογικών εμπειριστών για τη φύση της επιστημονικής ερμηνείας, σχετικά με το ότι τα πράγματα δεν είναι πάντοτε τόσο απλά όσο πιστεύουμε ή νομίζουμε πως είναι.

H μεγαλύτερη προσοχή που δόθηκε στην ιστορία των επιστημονικών θεωριών δείχνει ορισμένα χάσματα στα εννοιολογικά συστήματα των επιστημών. Για παράδειγμα, ο σημαντικός ρόλος των πιθανολογικών ερμηνειών στις περισσότερες επιστήμες δέχεται σήμερα όλο και πιο εκλεπτυσμένες αναλύσεις. Σπουδαίοι φυσικοί, με στιβαρό φιλοσοφικό λόγο, όπως ο Νηλς Μπορ, ο Έρβιν Σρέντινγκερ, ο Βέρνερ Χάιζενμπεργκ και πολλοί άλλοι, υποδεικνύουν με το συνολικό έργο τους ότι δεν υπάρχει ντε και καλά κάποια συστηματική οδός ή μια πρότυπη συνταγή να την ακολουθήσουμε, εκκινώντας από τα δεδομένα, προκειμένου να προσεγγίσουμε κάποια επιστημονική θεωρία.

Επίσης πρέπει να γίνει κατανοητό ότι μολονότι η επιστημονική δημιουργικότητα οδεύει -κατά κάποιον τρόπο- παράλληλα με την καλλιτεχνική δημιουργία, εντούτοις τα κριτήρια αξιολόγησης είναι τελείως διαφορετικά. Και παρά το ότι κάθε επιστημονικός ισχυρισμός υπόκειται κατ’ αρχήν σε αναθεώρηση, είναι μάλλον αφύσικο να αρνηθούμε εξαρχής τη σχετική σταθερότητα των εμπειρικών νόμων, οι οποίοι ουσιαστικά χρησιμεύουν σαν το κυρίως πεδίο δοκιμών των εναλλακτικών θεωριών.

«Τελικά, ή ύπαρξη του κόσμου προκύπτει από το γεγονός πως ο θεός μου έδωσε μιαν ισχυρή διάθεση να πιστεύω στην ύπαρξη του κόσμου και είναι απλώς αδύνατον να με έχει εξαπατήσει ο θεός.» Απολύτως λανθασμένος συλλογισμός όπως ήδη γνωρίζουμε. Ο Θετικισμός αναπτύχθηκε μέσα από ποικίλα στάδια που έγιναν γνωστά με διάφορες ονομασίες όπως Εμπειριοκριτικισμός, Λογικός Θετικισμός, Λογικός Εμπειρισμός και τέλος, στα μέσα του 20ού αιώνα, εντάχθηκε στο κίνημα που είναι γνωστό ως Αναλυτική και Γλωσσική Φιλοσοφία.

Οι βασικές θέσεις του πρωτογενούς Θετικισμού είναι:

1. Κάθε γνώση που αφορά γεγονότα βασίζεται στα «θετικά» στοιχεία της εμπειρίας, και

2. Πέρα από τον κόσμο των γεγονότων υπάρχει ο κόσμος της καθαρής Λογικής και των καθαρών Μαθηματικών.

Αμφισβητήσεις του Θετικισμού


Αφού είδαμε τις βασικές αρχές του θετικισμού θα στραφούμε σε μια σειρά από επισημάνσεις σημείων τριβής και αμφισβήτησης των βασικών θετικιστικών αρχών. Οι διαφοροποιήσεις αυτές, που αποκτούν ιδιαίτερη σημασία από την δεκαετία του ’60 κι ύστερα, τελικά οδηγούν είτε σε μια αυξανόμενη μείωση της αξιοπιστίας του θετικισμού είτε στην απόρριψή του ή το μετασχηματισμό του και την εμφάνιση νέων ρευμάτων.

Πρώτα θα ασχοληθούμε με τις επικρίσεις του θετικισμού, που προέρχονται από αντίπαλες φιλοσοφίες ή γενικότερα διαφορετικούς τρόπους σκέψης. Σε συνοπτική παράθεση παρατηρείται μια έντονη αμφισβήτηση του θετικισμού στα εξής σημεία:

Επιστημονισμός ή ενότητα της επιστημονικής μεθόδου

Μεθοδολογικά ο θετικισμός δεν δέχεται καμιά διαφορά μεταξύ των φυσικών και των κοινωνικών επιστημών. Η υιοθέτηση όμως της ενότητας της επιστημονικής μεθόδου γίνεται με ταυτόχρονη παραδοχή του κυρίαρχου ρόλου των φυσικών επιστημών, αφού γενικώς αυτές εκλαμβάνονται ως το μοντέλο των κοινωνικών επιστημών. Το αποτέλεσμα είναι ο επιστημονισμός, δηλαδή, η άποψη ότι η σημασιολογική ερμηνεία της γνώσης απορρέει μόνο από τις φυσικές επιστήμες.

Φυσιοκρατία ή φαινομενοκρατία. Για τον θετικισμό το αντικείμενο της επιστημονικής μεθόδου είναι μια εξωτερική στην επιστήμη πραγματικότητα, η οποία σηματοδοτείται από τα παρατηρούμενα φυσικά φαινόμενα. Η θέση αυτή συνεπάγεται αφενός την φυσιοκρατία, δηλαδή, την ανάδειξη της φυσικής-εμπειρικής προέλευσης της γνώσης, κι αφετέρου την φαινομενοκρατία ή αντικειμενισμό, δηλαδή, την αποδοχή μιας αντικειμενικά εξωτερικευμένης υπόστασης των φαινομένων.

Εμπειρισμός. Στην βάση της θετικιστικής επιστημολογίας βρίσκεται η εμπειρική παρατήρηση (κριτήριο της επαλήθευσης), η οποία υλοποιείται με την πειραματική μέθοδο. Η αναντίρρητη αναγνώριση του θετικού χαρακτήρα της εμπειρίας ως του αποκλειστικού κριτηρίου της αλήθειας αποτελεί το σήμα κατατεθέν του θετικισμού.

Ουδετερότητα ή αξιολογική αδιαφορία. Σύμφωνα με τον θετικισμό, η επιστήμη δεν πρέπει να ενέχεται σε καμία αξιολογική κρίση του αντικειμένου της μελέτης της. Είναι μια ουδέτερη δραστηριότητα απαλλαγμένη από οποιαδήποτε κοινωνική ή ηθική αξία. Η αποστολή της είναι να περιορίζεται στα εμπειρικά γεγονότα, από τα οποία, ο θετικισμός πιστεύει, δεν μπορούν να παράγονται αξίες. Επιπλέον, η αναζήτηση της αντικειμενικής αλήθειας γίνεται με μοναδικό γνώμονα την εμπειρική επαλήθευση, ανεξάρτητα ηθικής ή αυτοσυνειδησίας.

Εργαλειακή γνώση. Στον θετικισμό, η εμπειρική φόρτιση της θεωρίας οδηγεί αυτόματα σε μια εργαλειακή σύλληψη της επιστήμης. Έτσι, αυτή γίνεται κατανοητή σαν ένα χρήσιμο τεχνικό εργαλείο που μπορεί να εφαρμοσθεί εξίσου καλά σε μια πληθώρα διαφορετικών περιπτώσεων. Κάποιες φορές όμως, η έμφαση στον εργαλειακό και άρα ουδέτερο ρόλο της επιστήμης κρύβει μια πολιτικά συντηρητική στάση, που υποστηρίζει την υπεροχή της επιστήμης σε σχέση με άλλες μορφές γνώσης και νομιμοποιεί την αναπαραγωγή σε κυρίαρχη θέση των επαγγελματικών και θεσπισμένων οργάνων των ειδικών της επιστήμης.

Πέρα όμως από τις αγεφύρωτες διαφορές σε θεμελιώδη θέματα αρχής, ο θετικισμός δέχθηκε σημαντικές επικρίσεις και στις βασικές μεθοδολογικές παραδοχές του. Οι κυριότερες από αυτές τις αμφισβητήσεις προέρχονται από τους Popper και Kuhn.

Ο Karl Popper, μάλιστα από την δεκαετία του ’30, επιτίθεται στην θετικιστική επικύρωση και απορρίπτει τη λογική της επαγωγής. Στην θέση τους ο Popper θεμελιώνει την αρχή της διαψευσιμότητας και δέχεται μόνο την παραγωγική λογική. Από την άλλη μεριά, η αντιθετικίστικη ιστορικίστικη στροφή στην δεκαετία του ’60 του Thomas Kuhn ανέδειξε την παραδειγματική δομή και την επαναστατική εξέλιξη των επιστημονικών θεωριών.

Για τον Popper, το έργο της επιστήμης για την επικύρωση των θεωριών είναι να παράγει μαρτυρίες από εμπειρικές παρατηρήσεις, οι οποίες μπορεί να διαψεύδουν λογικά τις θεωρίες αυτές. Βέβαια, με τη μέθοδο αυτή της διαψευσιμότητας, μπορεί να πει κανείς, το πρόβλημα της επαγωγής δεν λύνεται αλλά απλώς αποφεύγεται.

***
Geymonat Ludovico «Ὁ Θετικισμός»
«Η Φιλοσοφία της Φυσικής» Στράτος Θεοδοσίου
φωτογραφίες Tempelopoulos Panagiotis




Διότι κόσμος σημαίνει δρᾶσις…





Κοσμῶ, δια-κοσμῶ, συμμετέχω, δρῶ, πράττω, ἐνεργῶ, δημιουργῶ, δομῶ κι ὅταν ἀπαιτεῖται, ἐκ τοῦ μηδενὸς ἐπαναδομῶ.
Κοσμῶ δὲν σημαίνει μόνον στολίζω καὶ μετατρέπω ἕναν χῶρο σὲ κάτι διαφορετικὸ ἀπὸ αὐτὸ ποὺ ἦταν.
Κοσμῶ σημαίνει πὼς γίνομαι μέρος τῆς δημουργίας καὶ δρῶ γιὰ νὰ ἀνατρέψω καὶ νὰ ἐπαναδομήσω, ἀκόμη κι ἐὰν ἀπαιτηθῇ νὰ γκρεμίσω πρῶτα καὶ μετὰ νὰ ἐπαναδημιουργήσω.
Ὁ κόσμος μας, αὐτὸς δῆλα δὴ ποὺ σήμερα προστατεύεται ἀπὸ ὅλους μας, γιὰ νὰ μὴν καταῤῥεύσῃ, δὲν εἶναι κάτι κεκοσμημένον ἀλλὰ κάτι σαθρό, ποὺ κινδυνεύουμε, παραμένοντας ἐντός του, νὰ γίνῃ κι ὁ τάφος μας.
Ὁ κόσμος μας θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι κάτι δυναμικό, ἐνεργητικό, δημιουργικὸ κι ὄχι κάτι στατικό, ὅπως τώρα.
Ὁ κόσμος μας ἔπρεπε νὰ μᾶς δίδῃ χαρά, νὰ μᾶς γεμίζῃ πληρότητα καὶ νὰ μᾶς κινητοποιῇ κι ὄχι νὰ μᾶς βαραίνῃ, νὰ μᾶς κουράζῃ καὶ νὰ μᾶς σκοτώνῃ…
Ὁ κόσμος μας, ὅπως τὸν ἀντιλαμβανόμεθα, δὲν ὑπάρχει στὴν πραγματικότητα, διότι πρὸ πολλοῦ κατέῤῤευσε ἀπὸ ἐπαναλαμβανόμενα λάθη. Λάθη καὶ δικά μας, ἀλλὰ κυρίως τῶν (φερομένων ὡς) κρατούντων.
Ὁ κόσμος μας, γιὰ νὰ λέμε τὴν ἀλήθεια, ἔχει πρὸ πολλοῦ μεταμορφωθεῖ σὲ φυλακή.
Ὁ κόσμος μας δὲν εἶναι πλέον κόσμος ἀλλὰ ἁλυσίδες.



Κυττώντας, ἀπὸ ὅσο τὸ δυνατὸν μεγαλυτέρα ἀπόστασιν αὐτὸ ποὺ ἐμεῖς θεωροῦμε ὡς κόσμο μας (κοινωνία, κράτος, σχέσεις), θὰ διαπιστώσουμε πὼς τὰ περισσότερα ἀπὸ ὅσα πιστεύουμε ἢ ἐλπίζουμε εἶναι πλαστά.
Θὰ συνειδητοποιήσουμε πὼς οἱ περισσότεροι δράκοι του εἶναι χάρτινοι.
Θὰ ἀντιληφθοῦμε πὼς ἐμεῖς εἴμαστε κάτι ἄλλο, ἀπὸ αὐτὸ ποὺ πιστεύαμε πὼς εἴμαστε καὶ πὼς ὀφείλουμε πλέον νὰ ἀναλάβουμε τὶς ὅποιες εὐθῦνες μας γιὰ τὴν ἐπαναδόμησίν του….
…Πρὸς τοῦτον κι ἐμεῖς φθάνουμε σὲ ἐκεῖνο τὸ σημεῖον, ποὺ πρέπει πιὰ νὰ ἀποφασίσουμε νὰ ἀλλάξουμε καὶ τὶς ὀπτικές μας, μά, κυρίως, τὶς δράσεις μας.
Διότι ὁ κόσμος μας πρέπει νὰ ξαναγίνῃ κόσμος, ἀφήνοντας πίσω στὴν λήθη τὸ τέλμα τοῦ σκοταδισμοῦ, τοῦ ζόφου καὶ τοῦ ψεύδους.

Γιατί οι άνθρωποι δεν θεραπεύονται και πως Μπορούν!


Υπάρχουν πέντε βασικοί μύθοι για τη θεραπεία, που μπορούν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους όλες τις διανοητικές και συναισθηματικές δυνάμεις κάποιου και να κάνουν τη θεραπεία σχεδόν αδύνατη.
Καθένας απ’ αυτούς υποστηρίζει τη συνείδηση της τραυματολογίας, η οποία πιο πολύ αδυνατίζει το σώμα παρά το αποκαθιστά. Αυτές οι αντιλήψεις είναι τόσο ισχυρές που καμιά φορά μοιάζουν πιο δυνατές από την αι­σιοδοξία μας ότι θα θεραπευτούμε.
Αυτό συμβαίνει επειδή οι θετικές, αισιόδοξες σκέψεις αφορούν το μέλλον, κάτι που εί­ναι πιθανόν, ενώ η ασθένεια είναι μια πραγματικότητα και οι μύθοι που την υποστηρίζουν αναφέρονται στο παρόν.
Η θε­ραπεία είναι κάτι το απροσδιόριστο, ενώ την ασθένεια τη βλέπεις και την αισθάνεσαι.


Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να ξεφύγετε από την κατευθυντήρια δύναμη ενός μύθου είναι να αναγνωρίσετε ότι προσωπικά τον πιστεύετε κι ότι, αν και μοιράζεστε αυτή την αντίληψη με άλλους, είναι μια αντίληψη και όχι απαραίτητα ένα γεγονός. Μετά εργαστείτε συνειδητά ώστε να αποσπαστείτε από την επιρροή του.
Καθώς θα διαβάζετε για καθέ­να από τους πέντε μύθους, αναρωτηθείτε: “Εγώ το πιστεύω αυτό;”


Αν ανακαλύψετε ότι το πιστεύετε, θα σας προσφέρω τρόπους - μέσα από προσευχές και άλλες τελετές - να χα­λαρώσετε τη θηλιά τους γύρω από το μυαλό σας.


Κανένας μύθος δεν φεύγει από την ψυχή χωρίς μάχη, αν όμως σκο­πεύετε πραγματικά να θεραπευτείτε, δεν έχετε άλλη επιλο­γή από το να μπείτε σ’ αυτή τη μάχη και μετά να αναπτύξετε άλλους τρόπους σκέψης για να τους αντικαταστήσετε και να στηρίξετε την υγεία σας.


Οι 5 μύθοι για την θεραπεία

Πρώτος μύθος: Η ζωή μου ορίζεται από το τραύμα μου
Δεύτερος μύθος: Υγιής σημαίνει μόνος
Τρίτος μύθος: Να νιώθεις πόνο σημαίνει να καταστρέφεσαι από αυτόν
Τέταρτος μύθος: Κάθε ασθένεια είναι το αποτέλεσμα της αρνητικής ενέργειας, και όλοι κρύβουμε κακία στον πυρήνα μας
Πέμπτος μύθος: Η πραγματική αλλαγή είναι αδύνατη


Σπάνια, για να μην πω ποτέ, συναντώ κάποιον άνθρωπο που να μην πιστεύει τουλάχιστον έναν από αυτούς τους μύθους. Κα­ι όπως είναι τόσο διαδεδομένοι, η απελευθέρωση από αυτούς και τα πρότυπα σκέψης και συμπεριφοράς που τους συνοδεύουν είναι πολύ σκληρή δουλειά. Θα έπρεπε να σας παρηγορεί, όμως, η επίγνωση ότι αυτός δεν είναι ένας δρόμος που τραβάτε μόνοι σας.
Το μονοπάτι είναι πιο πολυσύχναστο απ’ ό,τι φαντάζεστε, και οι περισσότεροι από τους συνοδοιπόρους σας δυσκολεύονται όσο κι εσείς. Για να αρχίσετε τη θεραπεία, δοκιμάστε μερικές από τις θετικές μεθόδους που περιγράφονται σε αυτό το βιβλίο. Προσθέστε όποιες άλλες μεθόδους πιστεύετε ότι θα σας βοηθήσουν να πραγματοποιήσετε τις σημαντικές εσωτε­ρικές αλλαγές που θα στηρίξουν τη θεραπεία σας.


Μη φοβηθείτε την απόγνωση ή την εξάντληση που αναπόφευκτα θα νιώσετε στην πορεία. Κανένας δεν μπορεί να παραμένει δυνατός και αισιόδοξος συνέχεια, ακόμη και κάτω από τις καλύτερες δυνατές συνθήκες. Τα βιβλία καμιά φορά κά­νουν τη θεραπεία να μοιάζει παιχνιδάκι — άλλαξε το μυαλό σου, κράτα θετική στάση, δραστηριοποιήσου, και τρώγε σω­στά. Μακάρι να ήταν τόσο απλό! Αλλά δεν είναι.


Ξανά και ξα­νά, πρέπει να ψάξετε μέσα σας, να αντιμετωπίσετε τους μύθους στους οποίους πιστεύετε και να αποβάλετε τους φό­βους και τα αρνητικά πρότυπα συμπεριφοράς σας. Πρέπει να συνεχίσετε να το κάνετε αυτό ακόμη και αφού θεραπευτείτε. Ακόμη κι αν δεν φταίτε εσείς για την ασθένειά σας, θα χρεια­στεί να στραφείτε μέσα σας για να μάθετε να την αντιμετω­πίζετε, να βρείτε κάποιο νόημα σ’ αυτή, να ζήσετε μαζί της αλλά και πέρα απ’ αυτή, να τη θεραπεύσετε.
Πού αλλού θα μπορούσαμε να στραφούμε; Μπορούμε να στυλώσουμε το βλέμμα στον ουρανό, αλλά τελικά θα μένουμε πάντα μέσα στο σώμα μας. Αναρωτιόμαστε για το ρόλο μας στο θεϊκό σχέδιο, αναρωτιόμαστε για τη φύση του Θεού, αναρωτιόμαστε για τη διάρκεια της ζωής μας. Είναι στ’ αλήθεια αυτές οι ερωτήσεις διαφορετικές από εκείνες που κάνουμε όταν εργαζόμαστε εσωτερικά, όταν ψάχνουμε για την αρνητική μας ενέργεια ή για εκείνα τα κομμάτια του εαυτού μας που αγνοήσαμε για χρόνια;


Στην πραγματικότητα, δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να πλησιάσουμε πιο πολύ από ποτέ τον εαυτό μας — η μό­νη διέξοδος, όπως λέει μια έκφραση, είναι να μπεις μέσα.


Μπορείτε να παρηγορηθείτε από το γεγονός ότι η ασθένεια δεν είναι ο μόνος τρόπος για να έρθουμε σε επαφή και να εξουδετερώσουμε τους φόβους που κρύβονται πίσω από τους πέντε μύθους· είναι απλά ένας από τους πιο βίαιους. Η ίδια η ζωή είναι ένα ταξίδι μέσα απ’ αυτούς τους μύθους, και σε πολλές στροφές του δρόμου θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τους ίδιους φόβους, είτε στη διάρκεια μιας επαγγελματικής κρίσης, ενός γάμου που καταρρέει, του θανάτου ενός αγαπημένου προσώπου είτε ακόμη και μιας ξαφνικής επιτυχίας, που μπορεί να μας γεμίσει φόβο ότι οι φίλοι μας θα μας φθονήσουν και θα μας εγκαταλείψουν.


Κάθε εμπειρία της ζωής μας τραβάει όλο και πιο βαθιά στον εαυτό μας, γιατί, είτε πετύχουμε είτε αποτύχουμε, θα προβληματιστούμε αν γινόμαστε καλύτεροι ή χειρότεροι και μετά θα αναρωτηθούμε ποιο κομμάτι μας αλλάζει και επηρεάζεται περισσότερο. Η ασθένεια απαιτεί να στραφείτε προς τα μέσα και να αποκτήσετε συνείδηση του εαυτού σας.


Karoline Myss
Γιατί οι άνθρωποι δεν θεραπεύονται"
"και πως Μπορούν



ΤΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ! Αυτό είναι το μπαχαρικό που “επισκευάζει” τον εγκέφαλο!



ΤΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ! Αυτό είναι το μπαχαρικό που “επισκευάζει” τον εγκέφαλο!

Τα μπαχαρικά δε δίνουν μόνο γεύση και υπέροχο άρωμα στα πιάτα μας, αλλά έχουν και ευεργετικές ιδιότητες για την υγεία μας.

Νέα γερμανική μελέτη που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Stem Cell Research and Therapy, καταδεικνύει ότι ένα αγαπημένο μπαχαρικό ενισχύει σημαντικά τον εγκέφαλο και μάλιστα βοηθά στην αποκατάστασή του.

Σύμφωνα με τη μελέτη, η οποία πραγματοποιήθηκε σε ποντίκια, ένα πολύτιμο συστατικό που βρίσκεται στον κουρκουμά (κιτρινόριζα) προωθεί την ανάπτυξη των νευρικών κυττάρων που ανήκουν στο «συνεργείο επισκευής» του εγκεφάλου μας, σύμφωνα με το onmed.

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η διαπίστωση αυτή μπορεί να ανοίξει το δρόμο για την παρασκευή φαρμάκων που θα απευθύνονται σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ ή σε άτομα που έχουν πάθε εγκεφαλικό.

Θα χρειαστούν περαιτέρω δοκιμές ώστε να επαληθευτεί η ακριβής επίδραση του συστατικού στον ανθρώπινο εγκέφαλο, ωστόσο τα πρώτα ευρήματα φαίνεται να είναι πολλά υποσχόμενα.







Το Τεχνικό Σύστημα




Είναι αδύνατον να καταλάβουμε τη σύγχρονη κοινωνία, αν δεν γνωρίζουμε με σαφήνεια τον παράγοντα που κατά κύριο λόγο την καθορίζει, δηλαδή την Τεχνική. Η Τεχνική είναι πολύ ευρύτερη από τηντεχνολογία: συνιστά το σύνολο των μέσων και των μεθόδων που επινοούνται και επιλέγονται ορθολογιστικά σε κάθε τομέα της ζωής, με αποκλειστικό κριτήριο την αποτελεσματικότητα σε κάθε δεδομένη στιγμή. Οφείλουμε αυτόν τον απλό και διαυγή ορισμό στον Ζακ Ελλύλ (1912-1994), ο οποίος υπήρξε ένας από τους πρώτους (1935) που αντιλήφθηκε τη βαρύτητα του τεχνικού φαινομένου στην κοινωνία μας και οπωσδήποτε ο πρώτος (1954) που περιέγραψε την Τεχνική και τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της: αυτονομία, ενότητα, καθολικότητα, ολοποίηση, αυτομεγέθυνση, αυτοματισμός και αέναη πρόοδος, μεταξύ άλλων.

Στο Τεχνικό Σύστημα (1977) ξεκινώντας από έναν ευρύτατο διάλογο με μια πληθώρα σημαντικών στοχαστών -από τον Μάμφορντ, τον Μπωντριγιάρ και τον Λεφέβρ έως τον Αρόν, τον Μακλούαν και τον Ντεμπόρ- ο Ελλύλ καταδεικνύει διεξοδικά ότι σήμερα η Τεχνική έχει αναπτυχθεί όχι μόνο ποσοτικά, αλλά και ποιοτικά. Δεν αποτελεί απλώς τον καθοριστικό παράγοντα της σύγχρονης κοινωνίας. Η Τεχνική, κυρίως μέσω της διασύνδεσης όλων των επιμέρους τεχνικών παραγόντων που επέτρεψε η πληροφορική, έχει μετασχηματιστεί σε Σύστημα. Οι συνέπειες αυτής της εξέλιξης για τον άνθρωπο είναι πολυάριθμες και ζωτικής σημασίας.

Άραγε, μέσα από την ανατομία του Τεχνικού Συστήματος, ο Ζακ Ελλύλ «προέβλεψε σχεδόν τα πάντα», όπως θεωρεί ο μελετητής του, Ζαν-Λυκ Πορκέ; Πιστεύουμε πως η μελέτη του παρόντος βιβλίου θα βοηθήσει σημαντικά τον αναγνώστη να δώσει τη δική του απάντηση σε αυτό το ενδιαφέρον ερώτημα. >Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου

Ποια είναι η θέση του ανθρώπου σε σχέση με την Τεχνική;

Εδώ και τριάντα χρόνια ο κόσμος αναρωτιέται: ποια είναι η θέση του ανθρώπου σε σχέση με την Τεχνική; Μπορούμε να διακρίνουμε δύο ρεύματα. Για κάποιους το θέμα είναι η σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και στη μηχανή. Αυτό το ρεύμα υποδιαιρείται σε εκείνους που θεωρούν ότι πρέπει να υπάρξει μια σύνθεση μεταξύ ανθρώπου και μηχανής κι εκείνους για τους οποίους η μηχανή εξοστρακίζει τον άνθρωπο.

Αυτές οι τάσεις υποδιαιρούνται, με τη σειρά τους, σε άλλες δύο. Ορισμένοι μιλούν για σύζευξη «ανθρώπου-μηχανής» – μια άποψη που μοιάζει να είναι η περισσότερο εύλογη, ο άνθρωπος και η μηχανή προσαρμόζονται τέλεια ο ένας στον άλλον και λειτουργούν ο ένας σε συνάρτηση με τον άλλον. Άλλοι, στην επιστημονική φαντασία, μιλούν για μετάλλαξη του ανθρώπου, ο οποίος θα παραμείνει απλώς εγκέφαλος και νευρικό σύστημα, ενώ η μηχανή θα αντικαταστήσει το ανθρώπινο σώμα·συνεπώς, θα υπάρξει πλήρης ενσωμάτωση, κάτι σαν μεταμόσχευση.

Στην τάση που υποστηρίζει τον εξοστρακισμό του ανθρώπου από τη μηχανή, συναντάμε την αισιόδοξη άποψη, ο άνθρωπος απαλλάσσεται από όλες τις επίπονες εργασίες και μπορεί να αφιερωθεί στις υψηλές πνευματικές ασχολίες και τις χαρές της δημιουργικότητας και την απαισιόδοξη άποψη, ο άνθρωπος αποκλείεται από κάθε είδους δραστηριότητα και μετατρέπεται σε άχρηστο παράσιτο ή εξοντώνεται τελικά από την εξέγερση των ρομπότ.

Όλες αυτές οι απόψεις είναι πολύ επιφανειακές, διότι στηρίζονται σε μια αποσπασματική θεώρηση των μηχανών: εκατοντάδες χιλιάδες μηχανές νοούνται ως ξεχωριστές η μία από την άλλη, ενώ ο άνθρωπος νοείται απλώς ως άτομο. Δεν αντιλαμβάνονται καθόλου τη σημερινή και την προσεχή πραγματικότητα – ούτε το Τεχνικό Σύστημα ούτε το τεχνικό φαινόμενο– και, συνεπώς, μπορούμε να τις προσπεράσουμε.

Στο δεύτερο μεγάλο ρεύμα -με εξαίρεση τους μυστικιστές, όπως ο Τεγιάρ ντε Σαρντέν- συναντάμε μια προσπάθεια για σφαιρικότερη εποπτεία της Τεχνικής. Αυτό το ρεύμα δέχεται περισσότερο ή λιγότερο την ιδέα μιας τεχνικής κοινωνίας, αλλά δεν έχει να πει κάτι λιγότερο αόριστο, κάτι πιο συγκεκριμένο. Εδώ εντάσσονται όσοι μιλούν περί κατανάλωσης, ελεύθερου χρόνου κ.ο.κ. Το θέμα όμως είναι πως πλέον δεν έχουμε να κάνουμε με μηχανές και εκμηχάνιση, αλλά με το γεγονός ότιζούμε μέσα σε ένα Τεχνικό Σύστημα. Συνεπώς, η σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και στην Τεχνική δεν μπορεί να τεθεί πια με τους παραδοσιακούς τρόπους.

Δεν πρόκειται να προτείνω λύσεις […]· ούτε θα ασχοληθώ με τις δυσλειτουργίες και τις ζημίες που προκαλεί το Σύστημα, οι οποίες μπορεί να θεωρηθούν αφετηρία της ανάδρασης που θα το ολοκληρώσει […]. Εδώ θα αναρωτηθώ απλώς τι θα απογίνει πραγματικά ο άνθρωπος μέσα στο Τεχνικό Σύστημα και αν μπορούμε να διατηρήσουμε ζωντανή την ελπίδα, που έχει διατυπωθεί τόσο συχνά με ιδεαλιστικό τρόπο, ότι ο άνθρωπος θα «πάρει στα χέρια του», θα διευθύνει, θα οργανώσει, θα επιλέξει και θα προσανατολίσει την Τεχνική.

Ο Σέλιγκμαν τόνισε ιδιαίτερα, με μια εντυπωσιακή φράση, την τεχνική μετάλλαξη σε αυτόν τον τομέα: ο homo faber έπαψε να υπάρχει· έδωσε τη θέση του στο εργατικό ζώο. Ο άνθρωπος κάποτε βρισκόταν στο επίκεντρο της εργασίας και η εργασία είχε γι’ αυτόν καθοριστικό νόημα (όπως επισήμαινε διαρκώς ο Μαρξ). Πλέον εξοστρακίζεται σιγά σιγά από την εργασία και εγκαθίσταται «στην περιφέρειά της». Πρέπει λοιπόν να αναρωτηθούμε πολύ σοβαρά: Ποιος είναι ο άνθρωπος για τον οποίον λέμε ότι έχει τη δύναμη να επιλέγει, να αποφασίζει, να αναλαμβάνει την πρωτοβουλία και να κατευθύνει τα πράγματα; Δεν είναι πια ούτε ο Έλληνας της εποχής του Περικλή, ούτε ένας Ιουδαίος προφήτης, ούτε ο μοναχός του 12ου αιώνα. Είναι ένας άνθρωπος βουτηγμένος από την κορυφή ως τα νύχια στη σφαίρα της Τεχνικής. Δεν είναι αυτόνομος ως προς τα τεχνικά αντικείμενα. Δεν είναι κυρίαρχος, ούτε και διαθέτει μια ακλόνητη προσωπικότητα.

Αυτή η κατάσταση του ανθρώπου μέσα στο Σύστημα μπορεί να αναλυθεί σε πέντε προτάσεις. Πρώτα πρώτα, μόλις ο άνθρωπος αποκτήσει συνείδηση, βρίσκει μπροστά του την Τεχνική που είναι «ήδη εκεί». Η Τεχνική είναι το περιβάλλον στο οποίο εισέρχεται και εντάσσεται.1

Είναι μάταιο να λέμε ότι η Τεχνική δεν αποτελεί πραγματικό περιβάλλον

Οτιδήποτε βλέπει ή χρησιμοποιεί ο σημερινός άνθρωπος είναι ένα τεχνικό αντικείμενο. Δεν έχει να επιλέξει κάποια άλλη οδό. Βρίσκεται ευθύς αμέσως ενταγμένος μέσα σε αυτό το σύμπαν μηχανών και προϊόντων, ακόμη και τα πιο αθώα αντικείμενα –ο ηλεκτρικός διακόπτης ή η βρύση– αποτελούν τους αμεσότερους μάρτυρες αυτής της τεχνικότητας. Χωρίς να το συνειδητοποιούμε, το τεχνικό περιβάλλον διαμορφώνει τις συμπεριφορές και τους ιδεολογικούς προσανατολισμούς μας. Υπάρχει κανείς που να αμφισβητεί αυτό το «είναι ήδη εκεί»;

Το τεχνικό περιβάλλον θεωρείται δεδομένο. Η χρήση των ταχείων μέσων μεταφοράς ή των φαρμάκων είναι δεδομένη, κανείς δεν την αμφισβητεί. Γιατί να μην τα χρησιμοποιούμε; Έτσι, πολύ γρήγορα ο σημερινός άνθρωπος μαθαίνει να σκέφτεται σύμφωνα με το τεχνικό περιβάλλον. Τον ενδιαφέρει η άνεση και η αποτελεσματικότητα. Δεν διανοείται να αρνηθεί ή να αμφισβητήσει το τεχνικό περιβάλλον, όπως ο άνθρωπος του 12ου αιώνα δεν διανοούνταν να αμφισβητήσει τα δέντρα, τη βροχή, τον καταρράκτη. Όλα αυτά τα αυτονόητα πράγματα προσαρμόζουν πολύ γρήγορα τον άνθρωπο στην κατακλύζουσα πραγματικότητα του φαινομένου.

Βέβαια, ο σημερινός άνθρωπος δεν βλέπει καθαρά με τι έχει να κάνει, δεν διακρίνει το «Τεχνικό Σύστημα», τους «νόμους» της Τεχνικής. Αλλά ούτε και ο άνθρωπος του 12ου αιώνα γνώριζε τους φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς «νόμους», καθώς και τις διαδικασίες που ενοποιούσαν σε ένα σύνολο όλα τα φαινόμενα που αντιλαμβανόταν ως διαχωρισμένα. Η καλύτερη προϋπόθεση για να ενσωματωθεί κανείς στο τεχνικό σύμπαν, για να γίνει αναπόσπαστο κομμάτι του χωρίς καν να το συνειδητοποιήσει, είναι να βρίσκεται μέσα σε αυτό και ταυτόχρονα να μην το αντιλαμβάνεται.

Αυτή η κατάσταση συμπληρώνεται από ένα δεύτερο γεγονός: ολόκληρη η θεωρητική εκπαίδευση προετοιμάζει τον σημερινό άνθρωπο για να εισέλθει θετικά και αποτελεσματικά στον τεχνικό κόσμο. Ο τεχνικός κόσμος έχει γίνει σε τέτοιον βαθμό περιβάλλον, ώστε προσαρμόζεται σε αυτόν όλη η κουλτούρα, οι διδακτικές μέθοδοι και οι γνώσεις των νέων. Ο ανθρωπισμός έχει ξεπεραστεί· έδωσε τη θέση του στην επιστημονική και την τεχνική εκπαίδευση, διότι, καταρχάς, το περιβάλλον στο οποίο θα ενταχθεί ο απόφοιτος δεν είναι ένα ανθρώπινο, αλλά ένα τεχνικό περιβάλλον. Τον προετοιμάζουμε λοιπόν ώστε να «τα βγάζει πέρα», δηλαδή να ασκεί ένα επάγγελμα, το οποίο όμως προϋποθέτει τη γνώση ορισμένων τεχνικών και τη χρήση τεχνικών εξοπλισμών. 2


Τίποτα πλέον δεν «χαρίζεται» στην εκπαίδευση και τη μαθητεία.

Τα πάντα οφείλουν να υπηρετούν την αποτελεσματικότητα.

Όλες οι κριτικές εναντίον του εκπαιδευτικού συστήματος καταλήγουν πάντοτε στο εξής: «Μαθαίνουμε χιλιάδες άχρηστα πράγματα, ενώ το σημαντικό είναι να προετοιμαστούμε για ένα επάγγελμα (δηλαδή για τις τεχνικές του επαγγέλματος)». Ολόκληρη η σημερινή εκπαίδευση τείνει να γίνει τεχνική και δικαιολογείται στα μάτια της κοινής γνώμης μόνο αν θεμελιώνεται σαφώς σε κάτι συγκεκριμένο και απτό. Πώς, λοιπόν, θα μπορέσει ο νεαρός μαθητής να κάνει επιλογές και να πάρει αποφάσεις σχετικά με το ζήτημα της Τεχνικής; Όχι μόνο έχει γεννηθεί μέσα σε ένα τεχνικό περιβάλλον, παίζει με μηχανικά παιχνίδια, χρησιμοποιεί αυτοκίνητα, κράνη και ηλεκτρικές μηχανές από παιδική ηλικία, αλλά και στο σχολείο ακόμη προετοιμάζεται για να εκτελεί τεχνικές λειτουργίες. Δεν παίρνει κανενός άλλου είδους γνώσεις.

Η βαθύτερη ρίζα της περιβόητης «κρίσης» του γαλλικού πανεπιστημίου δεν είναι άλλη από την ανεπαρκή προσαρμογή του στην τεχνική εκπαίδευση – αυτό εννοούν όταν λένε: «Προετοιμάζουμε τη νεολαία για να μπει στην κοινωνία». Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως αυτή η εκπαίδευση γίνεται όλο και πιο εξειδικευμένη, όλο και πιο αυστηρή. Για παράδειγμα, οι σπουδές ενός προγραμματιστή υπολογιστών περιλαμβάνουν έξι διαφορετικές ειδικότητες (προγραμματισμός συστημάτων, προγραμματισμός διαχείρισης, προγραμματισμός πραγματικού χρόνου κ.ο.κ.), που διαφέρουν πολύ μεταξύ τους.

Πώς είναι δυνατόν να αναμένουμε την παραμικρή κριτική του Τεχνικού Συστήματος από έναν άνθρωπο που έχει εκπαιδευτεί με αυτόν τον τρόπο; Άλλωστε, όταν αρχίσει να εργάζεται επαγγελματικά, θα ασχοληθεί αποκλειστικά με την άσκηση ορισμένων τεχνικών. Το επάγγελμά του –όποιο κι αν είναι– είναι καταρχάς συμμετοχή στο Τεχνικό Σύστημα, είτε από την πλευρά του παραγωγού είναι από την πλευρά του διανομέα τεχνικών προϊόντων. Είναι δυνατόν να αμφισβητήσει την ίδια τη σταδιοδρομία του; Με λίγα λόγια, ο τεχνικός άνθρωπος παρουσιάζεται διχασμένος ανάμεσα σε δύο τρόπους ύπαρξης.3

Από τη μια μεριά, βρίσκεται σε «άμεση επαφή» με την τεχνική του, με την ειδικότητά του

Είναι εξαιρετικά ανταγωνιστικός στον τομέα του, γνωρίζει και βλέπει καθαρά αυτό που έχει να κάνει και το κάνει με διαρκώς μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Αυτά όμως ισχύουν μόνο για έναν πολύ περιορισμένο τομέα. Από την άλλη, ξαναπέφτει στο επίπεδο όπου βρισκόταν οι πάντες: δεν ξέρει τον κόσμο, μαθαίνει τα πολιτικά και τα οικονομικά προβλήματα μόνο μέσα από αποσπασματικές και μονόπλευρες πληροφορίες, «μισοκαταλαβαίνει» τα ζητήματα, γνωρίζει ελάχιστα τα γεγονότα και οι επαγγελματικές ικανότητές του δεν του χρησιμεύουν σε τίποτα για να κατανοήσει ή να γνωρίσει καλύτερα τα γενικά φαινόμενα, από τα οποία σε τελική ανάλυση εξαρτάται. Αυτή η επιρροή είναι πολύ πιο ισχυρή από εκείνη που ασκεί το σχολείο και το επάγγελμα.

Το Τεχνικό Σύστημα εμπεριέχει τους δικούς του παράγοντες προσαρμογής. Η διαφήμιση, οι διάφορες μορφές ψυχαγωγίας μέσω των ΜΜΕ, η πολιτική προπαγάνδα, οι ανθρώπινες και δημόσιες σχέσεις -όλα αυτά, με ελάχιστες αποκλίσεις, έχουν μία και μόνο λειτουργία: να προσαρμόσουν τον άνθρωπο στην Τεχνική, να του προσφέρουν ψυχολογικές ανταμοιβές και κίνητρα που θα του επιτρέψουν να ζει και να εργάζεται αποτελεσματικά μέσα στο τεχνικό σύμπαν.

Όλο το νοητικό πανόραμα που έχει μπροστά στα μάτια του ο σύγχρονος άνθρωπος δημιουργείται από τεχνικούς και συμμορφώνει τον άνθρωπο στο τεχνικό σύμπαν, το μοναδικό σύμπαν που προβάλλουν προς το μέρος όλες οι προσφερόμενες παραστάσεις. Ο σημερινός άνθρωπος δεν ζει μόνο εκ των πραγμάτων μέσα στο τεχνικό περιβάλλον· η διαφήμιση και η «ψυχαγωγία» του παρουσιάζουν την εικόνα, την αντανάκλαση, την υπόσταση αυτού του περιβάλλοντος. Αυτός ο τρόπος ψυχικής εξάρτησης έχει ήδη δημιουργήσει έναν καινούριο ψυχολογικό τύπο. 4

Έναν τύπο που φέρει από τη γέννησή την σφραγίδα της μεγατεχνολογίας σε όλες τις μορφές της.Έναν τύπο ανίκανο να αντιδρά άμεσα στα αντικείμενα της όρασης ή της ακοής, στις μορφές των συγκεκριμένων πραγμάτων, ανίκανο να λειτουργεί χωρίς άγχος σε οποιονδήποτε χώρο, ανίκανο ακόμη και να νιώθει ζωντανός, εκτός κι αν του το επιτρέπει ή του το προστάζει η μηχανή και πάντοτε με τη συμπαράσταση του τεχνικού εξοπλισμού που του προσφέρει η θεά Μηχανή. Σε πάμπολλες περιπτώσεις αυτή η ψυχική εξάρτηση έχει μεταβληθεί σε απόλυτη εξάρτηση.

Αυτή η κατάσταση δουλικού κομφορμισμού χαιρετίστηκε από τους πιο σκοτεινούς προφήτες του καθεστώτος ως υπέρτατη «απελευθέρωση» του ανθρώπου! Απελευθέρωση από τί; Απελευθέρωση από τις συνθήκες στις οποίες αναπτύχθηκε ο άνθρωπος, δηλαδή από τη ζωντανή σχέση, από την αμοιβαία ευεργετική σχέση ανταλλαγής με το ανθρώπινο και το φυσικό περιβάλλον, που δεν είναι «προγραμματισμένο», που ποικίλλει, αντιδρά, είναι γεμάτο αντιξοότητες, πειρασμούς, δύσκολες επιλογές, προκλήσεις, εκπλήξεις και απρόσμενες ανταμοιβές. 5

Για άλλη μια φορά, τα πρώτα βήματα προς την εδραίωση του ελέγχου έδειχναν εντελώς αθώα. Δείτε τη μηχανή-διδάσκαλο του Σκίννερ. Μοιάζει τόσο καλή! Κι όμως, δεν είναι παρά ένα μέσο συμμόρφωσης στην Τεχνική. Ασφαλώς οι διαφημιστές ή όσοι κάνουν «δημόσιες σχέσεις» δεν έχουν καμιά βαθύτερη, σκοτεινή πρόθεση.6 Ωστόσο, το τελικό και πραγματικό αποτέλεσμα της εργασίας τους πάντοτε υπονομεύει τις αυθόρμητες αντιδράσεις εναντίον του Τεχνικού Συστήματος, προωθεί την πληρέστερη ενσωμάτωση του θεατή ή του καταναλωτή σε αυτό και τον προτρέπει να εργάζεται προς όφελος της τεχνικής μεγέθυνσης.

Ορισμένοι μάλιστα διαφημιστές εργάζονται ρητά για την επίτευξη αυτών των στόχων. Όσοι ασχολούνται με την αυριανή κοινωνία θεωρούν πως το μόνο που έχουν να κάνουν είναι να προετοιμάσουν συνειδητά τον άνθρωπο για να ζήσει μέσα στη μελλοντική Τεχνική. Έτσι, δεδομένου ότι η τηλεόραση οπωσδήποτε θα προοδεύσει και εφόσον γνωρίζουμε περίπου τις προόδους που θα υπάρξουν στα επόμενα είκοσι χρόνια, δεν χρειάζεται παρά να ετοιμάσουν τον άνθρωπο εκ των προτέρων: «Πρέπει να οργανωθούμε σήμερα για την τηλεόραση του αύριο» Κλοζέ.


Παρ’ όλα αυτά, οραματίζονται το μέλλον ως ένα μέλλον κουλτούρας και ελευθερίας

Τούτο είναι αξιοσημείωτο: όταν τα φαινόμενα μάς οδηγούν στο να φανταζόμαστε μία μη τεχνική εικόνα για το μέλλον, τότε η ενσωμάτωση στο Τεχνικό Σύστημα διευκολύνεται ακόμη περισσότερο.Τα ΜΜΕ δεν αντανακλούν πάντοτε το τεχνικό σύμπαν με άμεσο και ξεκάθαρο τρόπο, ούτε μας το παρουσιάζουν πάντοτε όπως ακριβώς είναι, καθώς υμνούν τις αρετές του. Πολύ συχνά προβάλλουν αντεστραμμένες εικόνες της πραγματικότητας. Για παράδειγμα, η ιδέα των δραστηριοτήτων ελεύθερου χρόνου διαδίδεται ολοένα και περισσότερο. Είναι βέβαια σωστό ότι στη σύγχρονη κοινωνία ο άνθρωπος έχει στη διάθεσή του περισσότερα μέσα διασκέδασης και ίσως περισσότερες δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου (αν κι αυτό είναι πολύ συζητήσιμο).

Όμως, η συγκεκριμένη εικόνα είναι μια αντεστραμμένη παράσταση της πραγματικότητας, διότι στον σημερινό κόσμο ο άνθρωπος εργάζεται περισσότερο από ποτέ. Αυτή η όμορφη απεικόνιση του ελεύθερου χρόνου προβάλλεται για να μας κάνει να αντέξουμε την υπερβολική εργασία και την πλήξη που μας προκαλεί. Όσο πιο επαχθής γίνεται η εργασία τόσο πιο μεγαλειώδης και υπέρλαμπρη παρουσιάζεται η εικόνα του ελεύθερου χρόνου.

Για την εργασία δεν λένε λέξη. Είναι απλώς η «θλιβερή καθημερινότητα». Το «νόημα» της ζωής είναι, λένε, ο ελεύθερος χρόνος: αυτός είναι η σωτηρία που μας «δωρίστηκε». Στην πραγματικότητα όμως δεν υπάρχει αντίθεση μεταξύ ελεύθερου και εργάσιμου χρόνου: η εικόνα του ελεύθερου χρόνου απλώς διευκολύνει την ενσωμάτωση και την προσαρμογή του ανθρώπου στην τεχνική αναγκαιότητα.

Τα περί ελεύθερου χρόνου, που υποτίθεται ότι μας πρόσφερε η τεχνικότητα, πρέπει να παραλληλιστούν με την εξύμνηση της Τεχνικής επειδή ανέπτυξε και βελτίωσε την κουλτούρα. Δεν θα συζητήσω αν αυτό είναι ακριβές και αν, αντίθετα, στην πραγματικότητα η Τεχνική προκαλεί πτώχευση της κουλτούρας. Ούτε θα συζητήσω κατά πόσο η έννοια της κουλτούρας είναι αμφίσημη. 7

Εξετάζω μόνο το γεγονός ότι της πλέκουν αυτό το εγκώμιο και πως υπάρχει η βαθύτατη πεποίθηση ότι ο σύγχρονος άνθρωπος προόδευσε πνευματικά και καλλιτεχνικά χάρη στην Τεχνική. Αυτή η τόσο διαδεδομένη στάση εκφράζει απλώς την ευγνωμοσύνη του ανθρώπου προς την Τεχνική, καθώς και την ισχυρή πίστη όλων μας στην αξία και την αυθεντικότητά της. Ευγνωμονούμε αυθόρμητα την τηλεόραση, το μαγνητόφωνο ή τη θαυμαστή αναμετάδοση εικόνων· νιώθουμε τρομερή ματαίωση αν τύχει και στερηθούμε όλα αυτά τα αναπόσπαστα πλέον κομμάτια της ζωής μας. Αυτή η ευγνωμοσύνη περιβάλλει την Τεχνική με ένα φωτοστέφανο και αποκαλύπτει πόσο βαθιά μέσα της έχουμε ενσωματωθεί.

Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε πως ο άνθρωπος για τον οποίο μιλούν σήμερα· είναι πάντοτεο εκτεχνικευμένος άνθρωπος και ότι δεν υπάρχει κανένας άλλος προσανατολισμός. 8 όταν διευρύνουν την «κουλτούρα» ή τον ανθρωπισμό μέσα στην τεχνική κοινωνία, το κάνουν προϋποθέτοντας ότι ο άνθρωπος είναι πριν απ’ όλα φτιαγμένος για την Τεχνική και πως το μοναδικό πρόβλημα είναι η προσαρμογή σε αυτήν.

Το εντυπωσιακό είναι ότι ακόμη και άνθρωποι που αντιλαμβάνονται σωστά τη βαρύτητα του ζητήματος και φοβούνται την «τεχνοκρατία», δεν βρίσκουν άλλη λύση από τη «δια βίου εκπαίδευση» των εργαζομένων υπό την ευθύνη του εργοδότη -μια «εκπαίδευση» που ουσιαστικά και σε τελική ανάλυση είναι τεχνική. 9


Υπάρχει περίπτωση μια κοινωνία ελεύθερου χρόνου ή κουλτούρας να μην είναι τεχνική;

Καμία! Είναι ολοφάνερο.

Λένε ασταμάτητα ότι η πρόσβαση στις δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου ή στην κουλτούρα συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη τεχνικών που θα αντικαταστήσουν τη δραστηριότητα του ανθρώπου και θα τον απαλλάξουν απ’ τον μόχθο. Μήπως όμως δεν θα είναι εκτεχνικευμένες και οι ίδιες οι δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου; Μα αυτές οι δραστηριότητες δεν έχουν να κάνουν με τίποτα άλλο από τη χρησιμοποίηση τεχνικών πραγμάτων: μέσα μεταφοράς, παιχνίδια κλπ.

Πολύ γρήγορα επίσης, στον βαθμό που γίνονται «μαζικές» (δεν θα μπορούσε να γίνει κι αλλιώς) θα χρειαστεί να οργανωθούν –είναι αδιανόητο να αφεθεί ο καθένας τελείως ελεύθερος να κάνει ό,τι του περνάει απ’ το μυαλό. Η οργάνωση των δραστηριοτήτων ελεύθερου χρόνου είναι βασικά τεχνικό ζήτημα. Απαιτεί μάλιστα έναν υψηλό βαθμό τεχνικότητας για να φέρει ικανοποιητικά αποτελέσματα, για να δίνει δηλαδή την εντύπωση ότι όλα είναι ελεύθερα και να συγκαλύπτει την τεχνική προσταγή. Το αποκορύφωμα της τεχνικής ανάπτυξης είναι η εξαφάνιση του αντιαισθητικού και ενοχλητικού τεχνικού εξοπλισμού, που θυμίζει υπερβολικά την υλικότητα.

Πράγματι, στα σύγχρονα διαμερίσματα δεν υπάρχουν πια εμφανείς εστίες θέρμανσης. Τα ηλεκτρικά καλώδια έχουν εξαφανιστεί. Όλα τα μηχανικά πράγματα κρύβονται, ώστε να νιώθουμε ότι ζούμε μέσα σε ένα θαυμαστά ξεκούραστο περιβάλλον, όπου κάθε χειρονομία μας ικανοποιείται χωρίς να αποκαλύπτεται και να φανερώνεται το τεχνικό μέσο. Έτσι, το Τεχνικό Σύστημα περικλείει τον άνθρωπο χωρίς αυτός να το αντιλαμβάνεται. Το μόνο που λαμβάνει ο άνθρωπος είναι απεριόριστη ικανοποίηση.

Όμως, ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τεχνικού σύμπαντος είναι πως διαδίδει αντεστραμμένες εικόνες της πραγματικότητάς του: η μέγιστη τεχνική πολυπλοκότητα παράγει την εικόνα μιας μέγιστης απλότητας. Η έντονη δραστηριοποίηση του ανθρώπου στην εργασία τον κάνει να πιστεύει στην κοινωνία του ελεύθερου χρόνου. Η καθολικότητα του τεχνικού περιβάλλοντος παράγει την εικόνα μιας Φύσης.

Έρχομαι λοιπόν στην επόμενη πρόταση. Όλοι θεωρούν δεδομένο και αυτονόητο ότι η Τεχνική ανταποκρίνεται σε ανάγκες και σε σταθερές επιθυμίες του ανθρώπου. Δεν χρειάζεται να επιμείνω σ’ αυτό. Ο άνθρωπος, λένε, κυνηγούσε ανέκαθεν αυτό που θα του έσβηνε την πείνα, έψαχνε πάντα περισσότερο αποτελεσματικά μέσα, πάσχιζε να λυτρωθεί από τον μόχθο και να ζήσει με ασφάλεια. Προσπάθησε να γνωρίσει και να κατανοήσει. Ονειρεύτηκε να περπατήσει στη Σελήνη, να ταξιδέψει στο Διάστημα και να υποτάξει το αστροπελέκι… Η Τεχνική λοιπόν ανταποκρίνεται στις αρχαιότερες ανάγκες του και κάνει πραγματικότητα τις νεότερες βλέψεις του, δίνει σάρκα και οστά στα όνειρά του, είναι η απάντηση στις επιθυμίες του.

Δεν καταλαβαίνω καθόλου το δόγμα ορισμένων που εγκωμιάζουν την επιθυμία ως μια μορφή ανεξαρτησίας και απελευθέρωσης του ανθρώπου από το τεχνικό σύμπαν… λες και η επιθυμία μπορεί να έχει σήμερα άλλο αντικείμενο και άλλο μέσο πραγμάτωσής της από την Τεχνική! Είναι παιδαριώδες να μιλάει κανείς για απελευθέρωση της επιθυμίας, θεωρώντας ότι αυτή εκφράζει επιτέλους το ανθρώπινο που εναντιώνεται στο αυστηρά οργανωμένο περιβάλλον της τεχνικής κοινωνίας. Η επιθυμία βρίσκει ανταπόκριση στις διάφορες τεχνικές.

Αν κάποιοι εξυμνούν την απελευθέρωση της σεξουαλικής επιθυμίας, καλό θα ήταν να αναρωτηθούν τι ήταν εκείνο που την επέτρεψε: το αντισυλληπτικό χάπι, ασφαλώς – δηλαδή ένα τεχνικό προϊόν. Η Τεχνική δεν είναι μόνο άτεγκτη και αυστηρή με τον απλοϊκό τρόπο ο οποίος μας ωθεί ακόμη βαθύτερα μέσα στο Τεχνικό Σύστημα. Παρ’ όλα αυτά, κάποιοι επιμένουν να αντιπεραθέτουν την επιθυμία στην Τεχνική και να παρουσιάζουν, βασιζόμενοι στις αναλύσεις του Φρόιντ, την επιθυμία ως απάντηση, αντίδραση και διάνοιξη των ανθρωπίνων δυνατοτήτων. Αυτή η ιδέα είναι διπλά απατηλή, και στην πραγματικότητα οδηγεί ανεπαίσθητα σε μια μεταφυσική θέση.

Ασφαλώς η επιθυμία είναι θεμελιώδης

Υπερβαίνει απείρως όλα τα επιτεύγματα του ανθρώπου, τον ωθεί ακατάπαυστα προς τα εμπρός και είναι γεγονός πως οτιδήποτε ικανοποιεί την επιθυμία σήμερα, θεωρείται ήδη παρωχημένο. Ωστόσο, υπάρχει κάτι που διαφεύγει από το αποχαυνωτικό όραμα περί απόλυτης απελευθέρωσης της επιθυμίας: ο άνθρωπος της κοινωνίας μας δεν γνωρίζει και δεν μπορεί να φανταστεί παρά μόνο μία οδό πραγμάτωσης και ικανοποίησης των επιθυμιών του: την τεχνική οδό.

Η Τεχνική κάνει τόσα απρόσμενα θαύματα, ώστε όταν μια επιθυμία εμφανίζεται αυθόρμητα στον άνθρωπο, εκείνος αναζητάει εκ των πραγμάτων την ικανοποίησή της στο τάδε ή το δείνα τεχνικό προϊόν. Ούτε οι φοιτητικές εξεγέρσεις και οι κριτικές της καταναλωτικής κοινωνίας ξεφεύγουν από αυτόν τον κανόνα – αντιθέτως! Έτσι, η εξύμνηση της επιθυμίας μάς ωθεί με ακόμη μεγαλύτερη ταχύτητα στην τεχνική μεγέθυνση.

Από εδώ μπορούμε να διακρίνουμε ένα ακόμη σφάλμα. Επειδή η Τεχνική είναι ορθολογική, κάποιοι φαντάζονται ότι έρχεται σε αντίφαση με τη θεμελιώδη ενόρμηση του ανθρώπινου όντος. Αυτή η άποψη είναι λανθασμένη. Η Τεχνική είναι πολύ βαθύτερα έκφραση της Ύβρεως. Εδώ δεν μπορώ παρά να παραπέμψω στην αξιοσημείωτη μελέτη του Ζαν Μπρεν, ο οποίος δείχνει με μεγάλη διαύγεια ότι η Τεχνική δεν είναι τυφλή και ψυχρή μηχανή, αλλά εκστατικός διονυσιακός χορός. 10

Με άλλα λόγια, η Τεχνική και η επιθυμία συνδυάζονται θαυμάσια

Η εξύμνηση της επιθυμίας μέσα στην κοινωνία μας επιταχύνει απλώς τα βήματα μας στην τεχνική οδό. Για να δείξουμε τη βαθιά σχέση ανάμεσα στις ανάγκες του ανθρώπου και στην ικανοποίησή τους από την Τεχνική, δεν χρειάζεται να κάνουμε τεράστιες αναλύσεις γύρω από αυτό που ορισμένοι αποκαλούν «καινούριες ή τεχνητές ανάγκες», τις οποίες υποτίθεται ότι δημιουργεί η Τεχνική και η διαφήμιση, ενώ κάποιοι άλλοι θεωρούν πως δεν υπάρχει τίποτα το καινούριο και ότι δεν μπορούμε να διαχωρίσουμε τις φυσικές ανάγκες από τις τεχνητές.

Αρκεί να πούμε ότι με τα σύγχρονα προϊόντα και τις σημερινές μεθόδους, από τη μια μεριά οι βασικές ανάγκες έχουν ικανοποιηθεί (τροφή, προστασία από την κακοκαιρία και τους κινδύνους) και, από την άλλη, έχουν θρυμματιστεί σε άπειρες δευτερεύουσες ανάγκες. Αυτές οι δευτερεύουσες ανάγκες προσκολλώνται στις επιθυμίες, στα όνειρα, στις αρχαιότερες και ουσιαστικότερες τάσεις του ανθρώπου, αλλά σύντομα γίνονται και αυτές «φυσικές» και απαραίτητες.11 Γεννήθηκαν όμως από την Τεχνική, διότι αυτό που τις κάνει επείγουσες είναι ακριβώς τα τεχνικά μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας προκειμένου να τις ικανοποιήσουμε. 12

Ο άνθρωπος «ονειρευόταν» να πάει στη Σελήνη. Η Τεχνική τού το επέτρεψε. Ένας διαρκώς μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων θα νιώσουν την ανάγκη να ταξιδέψουν εκεί. Αυτού του είδους οι ανάγκες γεννιούνται από την Τεχνική και μόνο η Τεχνική μπορεί να τις ικανοποιήσει.

Οι φράσεις που χρησιμοποιούσαν ο Βιένερ και ο Καν για να χαρακτηρίσουν αυτό το γεγονός είναι άκρως εντυπωσιακές: «Αυτές οι τεχνικές εξελίξεις δημιουργούν ανάγκες πέρα από τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος για να εκπληρωθούν οι δυνατότητες της τεχνολογίας […] Κάθε καινούρια τεχνική παράγει ένα δευτερεύον αποτέλεσμα και γενικά όλες αυτές οι αλλαγές θα θεωρηθούν θεμιτές και ευεργετικές».

Η τεχνική μεγέθυνση στηρίζεται στην εκ των προτέρων συγκατάθεση του ανθρώπου, που βλέπει τις δωρεές κάθε τεχνικής ως απάντηση σε μια ανάγκη του, η οποία στην πραγματικότητα δεν υπάρχει παρά μόνο για να χρησιμοποιηθεί κάποια τεχνολογική δυνατότητα. Είναι δυνατόν να πιστέψουμε ότι ο άνθρωπος, σε αυτές τις συνθήκες, θα θελήσει να αμφισβητήσει, να απορρίψει και να καταγγείλει αυτό που μοιάζει (όχι ξεκάθαρα αλλά αυτονόητα) να είναι η μοναδική πηγή των ικανοποιήσεων και των απολαύσεών του, και το οποίο μάλιστα φαίνεται να του εξασφαλίζει ένα βιώσιμο μέλλον, δηλαδή ένα μέλλον στο οποίο οι ανάγκες και οι επιθυμίες του θα ικανοποιούνται απόλυτα;

Ιδού λοιπόν και η τελευταία πρόταση: ο άνθρωπος της κοινωνίας μας δεν έχει κανένα διανοητικό, ηθικό και πνευματικό σημείο αναφοράς για να κρίνει την Τεχνική και να της ασκήσει κριτική.13

Ο Ιβάν Ίλλιτς σημειώνει πολύ σωστά ότι τα τεχνικά εργαλεία τείνουν να δημιουργήσουν απόλυτα μονοπώλια: Μονοπώλιο της κατανάλωσης από τη διαφήμιση· μονοπώλιο της κυκλοφορίας από τα μέσα μεταφοράς· της υγείας από την επίσημη ιατρική· της γνώσης από το σχολείο […] Η κυριαρχία του εργαλείου εγκαθιδρύει την καταναγκαστική κατανάλωση και έτσι περιορίζει την αυτονομία του προσώπου […] Από τη στιγμή που ο ρόλος γίνει αποδεκτός, ακόμα και οι απλούστερες ανάγκες μπορούν να ικανοποιηθούν μόνο από υπηρεσίες, οι οποίες, για επαγγελματικούς λόγους, υποτάσσονται στη σπάνη.

Έχει επίσης ενδιαφέρον η διαπίστωση του Βιλλενέρ ότι μέσω της Τεχνικής ο άνθρωπος μαθαίνει να γνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του, να συνειδητοποιεί καλύτερα ποιος θέλει να γίνει και, έτσι, να βρίσκει έναν τρόπο για να διαμορφώσει την ταυτότητά του.14 Με άλλα λόγια, θεωρεί πως η τεχνική εμπειρία μαθαίνει στον άνθρωπο ποιος είναι (αντικαθιστώντας έτσι την παλιά εμπειρία του διαλόγου!). Επομένως, ο Βιλλενέρ καταλήγει σε ένα είδος τεχνομορφισμού και τεχνοκεντρισμού του ανθρώπου – πράγμα οπωσδήποτε εντυπωσιακό για έναν συγγραφέα ο οποίος υποτίθεται πως θέλει να αποδείξει ότι χάρη στο βίντεο ο άνθρωπος κερδίζει σε ελευθερία, επιλογή και αυτονομία!

Αυτές οι δύο παρατηρήσεις, που γίνεται να συμπληρωθούν από πολλές παρόμοιες, μαρτυρούν απλώς ότι ο άνθρωπος είναι «από τη μεριά» (dieseits) του Τεχνικού Συστήματος και ότι δεν υπάρχει κάτι πέρα από αυτό – δηλαδή κάτι στο οποίο θα μπορούσαμε να στηριχτούμε και από το οποίο θα μπορούσαμε να «δούμε» το Σύστημα ώστε να του ασκήσουμε κριτική. Η κοινωνιολογία του «θανάτου των ιδεολογιών» (Ντάνιελ Μπελ) και η θεολογία του «θανάτου του Θεού» μαρτυρούν και αυτές την εξαφάνιση ενός σημείου αναφοράς.

Η διαδικασία της τεχνικής μεγέθυνσης επιφέρει από μόνη της είτε την καταστροφή όσων είναι ξένα προς την Τεχνική είτε την αφομοίωσή τους. Το Ιερό, το μη τεχνικό θρησκευτικό στοιχείο, έχει εξοντωθεί. Συνεπώς, ο άνθρωπος δεν μπορεί να βρει κανένα σημείο αναφοράς από το οποίο θα μπορούσε να αποτιμήσει την τεχνική διαδικασία. Δεν μπορεί να υπάρξει καμιά άλλη «οπτική γωνία». Αν κανείς σκέφτεται διαλεκτικά, η Τεχνική δεν εντάσσεται στους όρους της διαλεκτικής: είναι ένα σύμπαν μέσα στο οποίο κινείται η διαλεκτική. Αν σκέφτεται θρησκευτικά, πασχίζει πριν απ’ όλα να εναρμονίσει την καινούρια μορφή της θρησκείας με το τεχνικό σύμπαν (κάτι που φαίνεται ξεκάθαρα στον στρουκτουραλισμό και στις προσπάθειες της σύγχρονης ερμηνευτικής)


Τεχνική και Ελευθερία

Αυτός είναι ο άνθρωπος που καλείται να ζήσει, να σκεφτεί και να δράσει μέσα στην κοινωνία μας. Γι’ αυτό και πέφτουμε σ’ έναν φαύλο κύκλο όποτε οι υμνητές της Τεχνικής υποστηρίζουν πως η Τεχνική υποχρεώνει τον άνθρωπο να γίνει υπεύθυνος, να αποφασίζει από μόνος του και να κάνει επιλογές. Ο Κλοζέ αναπτύσσει εκτενώς αυτό το επιχείρημα μιλώντας, παραδείγματος χάρη, για την πολιτική στον τομέα της υγείας, για τα ηθικά προβλήματα που πρόκειται να υπάρξουν εδώ εξαιτίας της Τεχνικής (όπως η επιλογή υπέρ ή κατά της ευθανασίας) και για την κατεύθυνση που θα δοθεί στις τεχνικές που αφορούν την υγεία.

Ασφαλώς, δεν έχω πει ποτέ ότι ο άνθρωπος θα γίνει μηχανή ή σκλάβος εξαιτίας της Τεχνικής. Ο άνθρωπος όμως, που υποτίθεται ότι θα γίνει πιο υπεύθυνος και θα κάνει επιλογές, θα είναι πάντοτε ένας εκτεχνικευμένος άνθρωπος, ο οποίος θα παίρνει τις αποφάσεις του με βάση την Τεχνική και με στόχο την τεχνική μεγέθυνση. Το κεντρικό πρόβλημα εδώ είναι το «Τεχνική και Ελευθερία» και εκδηλώνεται στον τρόπο με τον οποίο επιλέγει ο άνθρωπος.

Οι οπαδοί της Τεχνικής επιδιώκουν να τη δικαιολογήσουν, λέγοντας ότι απελευθερώνει τον άνθρωπο από τους παλιούς καταναγκασμούς (πράγμα που ισχύει), πως του επιτρέπει να κάνει έναν σωρό πράγματα που δεν μπορούσε να κάνει παλιότερα (να περπατήσει στο φεγγάρι, να πετάξει, να μιλάει από απόσταση κ.ο.κ.) και να κάνει αμέτρητες επιλογές.15 Όταν ο Τόφλερ δηλώνει ότι η τεχνική κοινωνία ανοίγει τον δρόμο στη μέγιστη δυνατή ελευθερία, εννοεί αποκλειστικά τις δυνατότητες να αλλάξει, να επιλέξει ανάμεσα σε «διαφορετικά στυλ» (;), να εγκαταλείψει τις παλιές συνήθειες και να καταναλώσει ένα μεγάλο φάσμα προϊόντων.

Οι πάντες αντιλαμβάνονται ότι λόγω της Τεχνικής ο άνθρωπος έχει περισσότερες επιλογές, συμπεριφέρεται απελευθερωμένα, πηγαίνει οπουδήποτε και έρχεται σε επαφή με οποιονδήποτε πολιτισμό. Χάρη σε τεχνικά μέσα, όπως το αντισυλληπτικό ή την έκτρωση, ο άνθρωπος (η γυναίκα) χειραφετείται. Είναι πια ελεύθερος να επιλέξει αν θα κάνει παιδιά ή όχι. Μήπως όμως όλα αυτά είναι μια τεράστια αυταπάτη; Ο χρονογράφος της Monde, λόγου χάρη, έγραφε για την ταινία L’ Histoire d’A: Παρουσιάζοντας τις εικόνες της διακοπής μιας κύησης σαν ένα εντελώς φυσιολογικό φαινόμενο –φυσιολογικό επειδή εξηγείται με σαφήνεια, προσεγγίζεται χωρίς φόβο, με πλήρη ελευθερία ατομικής επιλογής και υπό ιατρικό έλεγχο– αυτή η ταινία αποδραματοποιεί και απενοχοποιεί την έκτρωση.

Δεν έχει νόημα να επιμείνω. Είναι ολοφάνερο πως ο σύγχρονος άνθρωπος μπορεί να πηγαίνει όπου θέλει, να επιλέγει τι θα καταναλώσει κλπ. (δεν υπολογίζω εδώ τις πολιτικού τύπου απαγορεύσεις). Όμως, αυτό συνεπάγεται πραγματικά περισσότερη ελευθερία; Πρέπει να αναρωτηθούμε: ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος που καλείται να επιλέξει; Η επιλογή είναι αυτόνομη; Τι αφορά; Ποια είναι εδώ η σημασία των διάφορων τεχνικών;

Ο Μάμφορντ γράφει: Κάθε καινούρια τεχνική εφεύρεση μπορεί να αυξήσει το πεδίο της ανθρώπινης ελευθερίας μόνο εφόσον οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να τη δεχτούν, να την τροποποιήσουν ή να την απορρίψουν, να τη χρησιμοποιήσουν όποτε και όπως ταιριάζει στις δικές τους προθέσεις και σε ποσότητες σύμφωνες με αυτές. Αυτό όμως δεν έχει συμβεί ποτέ μέσα στο τεχνικό σύμπαν.

Ακόμη κι ο Τόφλερ δηλώνει: Θα έρθει ο καιρός που η επιλογή, αντί να απελευθερώνει το άτομο, θα γίνει τόσο πολύπλοκη, τόσο δύσκολη και τόσο δαπανηρή, ώστε πολύ συχνά θα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Με λίγα λόγια, είμαστε κοντά στην εποχή όπου η επιλογή θα γίνει τρομακτικά χαοτική και η ελευθερία αντι-ελευθερία.

Ας ξεκινήσω από τα απλούστερα προβλήματα. Καταρχάς, ελευθερία δεν σημαίνει απαραίτητα επιλογή ανάμεσα σε πολλά καταναλωτικά προϊόντα. Μπορεί να είναι κανείς εντελώς ελεύθερος, ακόμη κι αν το μόνο που έχει να φάει είναι ρύζι· και μπορεί να είναι τελείως αλλοτριωμένος, ενώ έχει μπροστά του τον κατάλογο ενός εστιατορίου από τον οποίο μπορεί να διαλέξει μεταξύ χίλιων διαφορετικών πιάτων.

Στην πραγματικότητα υπάρχουν τύποι επιλογής – για παράδειγμα, η επιλογή του άντρα ή της γυναίκας μαζί με τον/την οποία μπορείς να χτίσεις τη ζωή σου, είναι διαφορετικού τύπου από την επιλογή μιας μάρκας μηχανής του καφέ. Επίσης, υπάρχουν ζώνες επιλογής και η ζώνη των επιλογών μας οριοθετείται εξ ολοκληρου από το Τεχνικό Σύστημα· όλες οι επιλογές γίνονται στο εσωτερικό του Συστήματος και τίποτα δεν ξεφεύγει από αυτό.

Από εδώ προκύπτει η απλοϊκή διεκδίκηση του «ελεύθερου έρωτα» και η απόρριψη των μακροχρόνιων δεσμών. Οι ταλαίπωροι οι νέοι, που νομίζουν πως με αυτόν τον τρόπο διατρανώνουν την ελευθερία τους, δεν αντιλαμβάνονται ότι το μόνο που εκφράζουν με αυτόν τον τρόπο είναι η συμμετοχή τους στο Σύστημα. Ανάγουν τον σύντροφό τους σε ένα αντικείμενο που τους προσφέρει ικανοποίηση, σαν οποιοδήποτε τεχνικό προϊόν, ενώ οι αλλοπρόσαλλες επιλογές τους αντανακλούν απλώς το καλειδοσκόπιο της κατανάλωσης. Δεν κάνουν καμία διαφορετική επιλογή από εκείνη που προτείνει το Τεχνικό Σύστημα.

Στο πεδίο της κατανάλωσης, ο Μπωντρυγιάρ έκανε μια εντυπωσιακή απόδειξη, κατά τη γνώμη μου. Ας τη δούμε από την αρχή. Τα πάντα βρίσκονται παγιδευμένα ανάμεσα σε δύο πόλους. «Το άτομο είναι ελεύθερο ως καταναλωτής, αλλά δεν είναι ελεύθερο ως άτομο». Ένα το κρατούμενο. «Τελικός σκοπός της καταναλωτικής κοινωνίας είναι η δημοσιοϋπαλληλοποίηση του καταναλωτή, η μονοπώληση των αναγκών του, μια καταναλωτική ομοφωνία η οποία αντιστοιχεί τελικά στον συγκεντρωτισμό και τον απόλυτο αυταρχισμό της παραγωγής». Έτσι, «η λογοκρισία ασκείται τώρα μέσω ελεύθερων συμπεριφορών (αγορά, επιλογή, κατανάλωση)· εσωτερικεύεται κατά κάποιον τρόπο μέσα στην ίδια την απόλαυση, μέσω μιας αυθόρμητης επένδυσης». Δύο και όπερ έδει δείξαι.

Εδώ δεν γίνεται να μην αναφέρω για άλλη μια φορά τον Κλοζέ, με τις τόσες αντιφάσεις του. Αναγνωρίζει απροβλημάτιστα ότι η τεχνική πρόοδος συνεπάγεται διαρκώς περισσότερες ρυθμίσεις, απαγορεύσεις, στενότερη επίβλεψη, φακελώματα, ιδρυματοποίηση των ατομικών συμπεριφορών και ρίχνει στο πυρ το εξώτερον «το παλιό φιλελεύθερο ιδεώδες». Ωστόσο, την ίδια στιγμή διακηρύσσει γεμάτος ελπίδες πως «οι ατομικές βλέψεις επικρατούν, ενώ οι συλλογικές απαιτήσεις, τα αυταρχικά καθεστώτα, η δογματική ηθική και οι επιβεβλημένες συμπεριφορές υποχωρούν, στον βαθμό που προοδεύουν οι τεχνικές», καθώς και ότι «κάθε τεχνική πρόοδος φέρνει ένα πλεόνασμα ελευθερίας».

Αυτή η ολοφάνερη, εκτυφλωτική αντίφαση είναι πολύ πιο συχνή από όσο νομίζουμε και εξηγείται εύκολα. Στο πρώτο σκέλος, ο Κλοζέ μιλάει σαν τεχνικός, στο επίπεδο των γεγονότων και των διαπιστώσεων. Στο δεύτερο, χωρίς να συνειδητοποιεί ότι αλλάζει ιδιότητα, διατυπώνει τις ελπίδες, τις προσδοκίες και τα πιστεύω του: Δεν είναι δυνατόν, θα ήταν πολύ θλιβερό αν ο άνθρωπος έπαυε να είναι ελεύθερος… Φαντάζεται όμως ότι οι επιθυμίες του είναι ήδη πραγματικότητα και πως το ανθρωπιστικό ευχολόγιο του είναι του ίδιου τύπου με τις διατυπώσεις που κάνει σαν τεχνικός. Αλίμονο! 16


Πρέπει να διαλύσουμε τον μύθο ότι η Τεχνική αυξάνει τις δυνατότητες επιλογής

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο σύγχρονος άνθρωπος μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε εκατό διαφορετικές μάρκες αυτοκινήτων και χίλια είδη υφάσματος -δηλαδή ανάμεσα σε προϊόντα. Στο επίπεδο της κατανάλωσης υπάρχει ένα πολύ μεγάλο φάσμα επιλογών, αλλά στο επίπεδο των ρόλωνμέσα στο κοινωνικό σώμα, στο επίπεδο των λειτουργιών και των συμπεριφορών, υπάρχει σημαντικήπτώχευση.

Η επιλογή μεταξύ τεχνικών αντικειμένων δεν είναι της ίδιας φύσης με την επιλογή μιας ανθρώπινης συμπεριφοράς. Η «επιλογή» δεν έχει καμιά θεωρητική κατηγορία που να εκφράζει την ελευθερία. Η λέξη «επιλογή» δεν έχει κανένα ηθικό περιεχόμενο από μόνη της και η ελευθερία δεν εκφράζεται ασφαλώς στην επιλογή μεταξύ διαφόρων αντικειμένων. Η τεχνική κοινωνία μπορεί να μας επιτρέπει την επιλογή ανάμεσα σε δύο αντικείμενα, από τα οποία μπορούμε να πάρουμε το ένα και να αφήσουμε το άλλο, αλλά δεν μας προσφέρει ποτέ κάποια πιο θεμελιώδη επιλογή, όπως ανάμεσα σε μια δυνατότητα και στην απόρριψη μιας άλλης, ή σχετικά με το τι θα παράγεται και τι θα καταστρέφεται κατά τη διαδικασία μεγέθυνσης του Συστήματος.

Η επιλογή είναι του τύπου «ή το αυτοκίνητο ή την τηλεόραση» ποτέ, για παράδειγμα «ή περισσότερο ηλεκτρικό ρεύμα ή μείωση των κινδύνων από την πυρηνική ενέργεια». Οι επιλογές που προτείνονται είναι πάντοτε πλαστές, διότι η περί Τεχνικής συζήτηση εξαντλείται συνήθως στη διαβεβαίωση ότι δεν είναι υποχρεωτικό να επιλέξουμε, εφόσον μπορούμε να καταφέρουμε τα πάντα: να γίνουμε περισσότερο πλούσιοι, πνευματώδεις, ισχυροί, αλληλέγγυοι κ.ο.κ.

Σε διαφορετικό επίπεδο, μπορούμε να πούμε πως οι επιλογές μέσα στην τεχνική κοινωνία γίνονται στο περιθώριο της πραγματικότητας του ανθρώπου που επιλέγει. Ο καταναλωτής μπορεί να επιλέξει από πολλά διαφορετικά αντικείμενα για να καταναλώσει. Ωστόσο, η κατανάλωση υπαγορεύεται και καθορίζεται από τις επενδύσεις, και ο καταναλωτής ποτέ δεν επιλέγει πού θα γίνουν επενδύσεις.

Έτσι, οι προτεινόμενες αναρίθμητες επιλογές (ανάμεσα σε διάφορα ταξίδια και κρουαζιέρες, θεάματα και μηχανές κλπ.) γίνονται πάντοτε στο επίπεδο των τελικών συνεπειών του Συστήματος, ποτέ στις απαρχές του. Γίνονται πάντοτε για πράγματα που μας είναι σχεδόν αδιάφορα (κανείς δεν κόπτεται για το αν είναι υπέρ ή κατά των αντισυλληπτικών) και μάλιστα τις «ντύνουμε» με έντονα χρώματα για να τις κάνουμε να φαίνονται σπουδαίες – πράγμα που αποδεικνύει ότι δεν μας νοιάζουν πραγματικά.

Μπορείτε να διαλέξετε μεταξύ αμέτρητων επαγγελμάτων, όμως στην πραγματικότητα αυτή η επιλογή δεν είναι ποτέ και πουθενά ελεύθερη, επειδή υπάρχουν εξαιρετικά άκαμπτοι μηχανισμοί που την καθορίζουν. Το Τεχνικό Σύστημα περιστέλλει όλες τις επιλογές σε μια και μόνο: «την επιλογή ανάμεσα σε μια μεγαλύτερη ή μικρότερη ταχύτητα μεγέθυνσης. Οι κοινωνικές αλλαγές εμφανίζονται εδώ μόνο ως χρήσιμοι παράγοντες και ως αναγκαίες συνέπειες της λεγόμενης μεγέθυνσης» (Ντε Ζουβενέλ).

Η σύγχρονη μέθοδος, όπως λέει ωραία ο Ντε Ζουβενέλ, είναι «να λαβαίνεις χωρίς να καταλαβαίνεις.Ό,τι έκαναν οι βάρβαροι δηλαδή. Να καταλάβεις μόνο και μόνο για να λάβεις – αυτό δεν είναι παρά η εκλογίκευση της βαρβαρότητας. Κι όμως, αυτό είναι το πνεύμα του πολιτισμού μας. Το πνεύμα του άρπαγα και όχι της φιλίας».

Μήπως όμως υπάρχει ακόμη η δυνατότητα για μια άλλη επιλογή, δηλαδή η δυνατότητα να αντιπαραθέσουμε στις κοινωνικές συνιστώσες οι οποίες αποτελούν παράγοντες τεχνικής μεγέθυνσης και έχουν μόνο εργαλειακή αξία εκείνες που θεωρούμε επιθυμητές και έχουν αξία ως τελικοί σκοποί; Η ολοκλήρωση του Τεχνικού Συστήματος τείνει να καταστήσει αδύνατη και αυτήν την επιλογή. Οι διαφορετικές επιλογές οριοθετούνται από το Σύστημα και προτείνονται σε έναν άνθρωπο που κατακλύζεται από τεχνικές αξίες· είναι αδύνατον να τεθούν σε όλες τους τις διαστάσεις και, επομένως, προσδιορίζονται και καθοδηγούνται από τους τεχνικούς. Ας δούμε αυτά τα σημεία.

Η ελευθερία επιλογής αφορά μια κατάσταση, μια κατάσταση στην οποία «τοποθετούν» τον άνθρωπο.

Δεν είναι ένας αγώνας κατάκτησης της ελευθερίας.

Επιπλέον, ένα σύνολο από καταναγκασμούς αντικαθιστά ένα άλλο, και το Σύστημα καταργεί τη δυνατότητα να μείνει κανείς «έξω», σε απόσταση από όλα αυτά. «Ο άνθρωπος της βιομηχανικής πόλης δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να μείνει έξω, σε απόσταση: είναι αλυσοδεμένος σε αναρίθμητες, μεταβαλλόμενες και πιεστικές κοινωνικές σχέσεις» (Ντε Ζουβενέλ). Πρόκειται γι’ αυτό που άλλοι αποκαλούν αλλοτρίωση. Όμως, αυτές τις αλλαγές δεν τις προκαλεί ο άνθρωπος. Προκύπτουν από τηνπρόοδο του Συστήματος και αυτές καθορίζουν τον άνθρωπο: ο «πιεστικός» χαρακτήρας τους περιορίζει την ανθρώπινη ελευθερία.

Ο άνθρωπος καθορίζεται ολοένα και περισσότερο από τη θέση του μέσα στο Σύστημα και έχει ολοένα και λιγότερο τη δυνατότητα να το καθορίσει αυτός – κάτι που θα τον καθιστούσε ελεύθερο απέναντι στο Σύστημα. Ο «μέσος» άνθρωπος αδυνατεί να θέσει σωστά τα προβλήματα και τους όρους της επιλογής: είναι ανίκανος γι’ αυτό (όπως λέγεται συνήθως) επιβιώνει ακόμη η μαγική νοοτροπία, ακόμη περισσότερο, επειδή δεν μπορούμε να δούμε τις αρνητικές όψεις των μέσων που χρησιμοποιούμε. Έχουμε τέτοια εμμονή με την ισχύ και την ευτυχία, ώστε είμαστε ανίκανοι να θέσουμε σωστά το πρόβλημα της επιλογής, η οποία προϋποθέτει να βλέπουμε ξεκάθαρα ότι «η επιλογή του Χ συνεπάγεται αναγκαστικά το Ψ». Εδώ λοιπόν βρίσκεται το πρόβλημα, και όχι στην επιλογή ανάμεσα σε ένα προϊόν Χ και ένα προϊόν Ψ, τα οποία έχω άμεσα στη διάθεσή μου.
Ο υπολογισμός των συνεπειών είναι ασύλληπτα πολύπλοκος

Επομένως, οι επιλογές δεν είναι ποτέ πραγματικές· αφορούν μόνο ό,τι μας επιτρέπει η τεχνική κοινωνία. Η τελειοποίηση των επιλογών, ο λεγόμενος «εξορθολογισμός του κρατικού προϋπολογισμού», φανερώνει ακόμη περισσότερο ότι οι επιλογές δεν είναι υπόθεση των πολιτών!Στους αναρίθμητους συνδυασμούς των διάφορων παραμέτρων ή αποφάσεων αντιστοιχούν άλλες τόσες εφικτές λύσεις του προβλήματος.

Θα έπρεπε συνεπώς να εξετάσει κανείς την τεχνικο-οικονομική συγκρότηση κάθε απόφασης, μαζί με όλες τις συνέπειές της – πράγμα ασφαλώς αδύνατον. Ακόμη και στο υψηλότερο τεχνικό επίπεδο, οι αποφάσεις λαμβάνονται και οι επιλογές γίνονται στην τύχη. Μπορούμε να πούμε πως όσο περισσότερο αυξάνονται τα μέσα ισχύος, τόσο πιο ανορθολογικές είναι οι αποφάσεις και οι επιλογές σε όλα τα επίπεδα.

Το γεγονός αυτό αποκτά ακόμη σοβαρότερες διαστάσεις όταν έρχεται στο προσκήνιο η απαίτηση για μια ορισμένη ποιότητα ζωής, την οποία δεν μπορεί να ικανοποιήσει η σημερινή Τεχνική. Ο Ντε Ζουβενέλ θέτει το πρόβλημα ως εξής: δεν έχουμε να επιλέξουμε αν θα χτίσουμε ή όχι κατοικίες, αλλά αν θα τις χτίσουμε όσο πιο γρήγορα και φθηνά γίνεται ή με βραδύτερους ρυθμούς, με περισσότερα έξοδα και πιο καλαίσθητα. Με βάση τις σημερινές επιλογές, το επίπεδο της ζωής των Γάλλων θα διπλασιαστεί το 1985, αλλά οι μισοί από αυτούς θα μένουν σε καινούργια σπίτια κάκιστης ποιότητας. Σε τελική ανάλυση οι επιλογές που μας προτείνονται έχουν στην πραγματικότητα επιβληθεί από τα τεχνικά μέσα και από το τεχνικό πνεύμα.

Τι γίνεται λοιπόν με το πρόβλημα των υπαρξιακών επιλογών, όπως, για παράδειγμα, αν θα κάνουμε παιδί ή αν θα προτιμήσουμε την έκτρωση; Είναι ολοφάνερο ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με μέσα τα οποία (θεωρητικά, μεταφυσικά) επιτρέπουν στον άνθρωπο να κάνει μια υπαρξιακή επιλογή, αλλά ταυτόχρονα, επειδή εντάσσονται στο Τεχνικό Σύστημα, τα ίδια τα μέσα του αρνούνται τη δυνατότητα μιας τέτοιας επιλογής.

Η γυναίκα που επιλέγει να κάνει έκτρωση ωθείται σε αυτήν την επιλογή, όταν όλα αυτά υπαγορεύονται από την πίστη στη φυσικότητα και στην αντικειμενικότητα της επιστήμης και της Τεχνικής; Μπορεί να υπάρξει ελευθερία επιλογής, όταν όλοι οι επιστήμονες και οι τεχνικοί είναι στραμμένοι προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση; Αρκεί μια σαφής εξήγηση; Ξαναγυρίζουμε στις επιστημονικές ψευδαισθήσεις του 1900. Επιδιώκουμε την απενοχοποίηση βάζοντας τέλος σε μια εν δυνάμει ζωή; Αυτό δεν είναι μια απίστευτη μεγέθυνση της ανευθυνότητας που χαρακτηρίζει το Τεχνικό Σύστημα; Η έκτρωση δεν είναι πράξη ελευθερίας, αλλά η δυνατότητα να σβήνουμε τις συνέπειες των πράξεων μας και, επομένως, να αυξάνουμε την ανευθυνότητα.17


Έρχομαι τώρα στο ανάλογο πρόβλημα της επιλογής του θανάτου

Η Τεχνική μας επιτρέπει να επεκτείνουμε τεχνητά τη ζωή, να κάνουμε, λόγου χάρη, ανάνηψη αλλά και να διατηρούμε στη ζωή ανθρώπους που φυσιολογικά θα ήταν νεκροί. Αυξάνει αυτή η δυνατότητα την ελευθερία; Αυξάνει επίσης την ελευθερία το ότι τα τεχνικά μέσα μάς επιτρέπουν να οδηγήσουμε έναν άνθρωπο στον θάνατο αναισθητοποιώντας τον, τη στιγμή που σε φυσιολογικές συνθήκες θα μπορούσε, όχι χωρίς πόνους ασφαλώς, να έχει ζωντανές τις αισθήσεις του και να αντιμετωπίσει τον θάνατο του συνειδητά; Δεν είναι σαν να κλέβουμε, όπως λένε, την πιο σημαντική στιγμή της ζωής ενός ανθρώπου,τον θάνατό του; Δεν μειώνει αυτό την υπευθυνότητα και την ικανότητα επιλογής μπροστά στη ζωή και τον θάνατο, όπως και στην προηγούμενη περίπτωση;

Το ερώτημα είναι απλό: οι τεχνικές αυξάνουν την ελευθερία στον υπαρξιακό τομέα;

Δεν αρνούμαι ότι μας επιτρέπουν να υποφέρουμε λιγότερο και να επιμηκύνουμε τη ζωή μας. Δεν είναι το θέμα μας, όμως. Το πραγματικό ζήτημα τέθηκε εντυπωσιακά κατά τη διάρκεια του «Συμποσίου για τις Νέες Εξουσίες και τις Νέες Υποχρεώσεις της Επιστήμης» (20-24 Σεπτεμβρίου 1974, Σορβόννη). Αυτό που διαπιστώσαμε κυρίως ήταν ότι επικρατεί η άποψη των τεχνικών: παρά τις όποιες καλές προθέσεις, οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται από τους «αρμόδιους ειδήμονες», που μπορούν να «εκτιμήσουν» την αναγκαιότητα των πειραμάτων, τις πιθανότητες επιβίωσης, την ποιότητα της παρατεινόμενης ζωής κ.ο.κ. Κοντολογίς, ο ίδιος ο ασθενής δεν θα αποφασίζει ουσιαστικά ποτέ. Μόνο ο Τεχνικός!

Στην πραγματικότητα η Τεχνική αυξάνει την ελευθερία – δηλαδή την εξουσία, την ισχύ – του τεχνικού. Η λεγόμενη ελευθερία που μας παρέχει η Τεχνική ανάγεται σε αυτήν τη συγκεκριμένη μεγέθυνση ισχύος· η Τεχνική οδηγεί πάντοτε στη μεγέθυνση του ρόλου του τεχνικού. Ο τεχνικός νομιμοποιείται από την εξειδίκευσή του και θεωρεί ότι στον δικό του τομέα έχει όλα τα δικαιώματα, ακόμη και το δικαίωμα ζωής και θανάτου.

Πρέπει να καταλάβουμε πως αυτό είναι απόλυτα σύμφωνο με την Τεχνική ως περιβάλλον και ως Σύστημα: στο μέτρο που η Τεχνική επιτρέπει την τροποποίηση, την παράκαμψη και την ανάσχεση της φυσικής διαδικασίας (η οποία θα οδηγούσε π.χ. στο θάνατο), είναι προφανές ότι η απόφαση του ανθρώπου μπορεί να πάρει τη θέση της «απόφασης» της «Φύσης». Σε αυτή την περίπτωση όμως, η απόφαση δεν ανήκει στον άμεσα ενδιαφερόμενο άνθρωπο, αλλά στον άνθρωπο που έχει στα χέρια του την Τεχνική. Έχουμε δηλαδή να κάνουμε με άσκηση εξουσίας από άνθρωπο σε άνθρωπο. Γι’ αυτό και παλώνται οικτρά όσοι θέλουν να «δοθεί ο λόγος στον χρήστη ή στον απλό άνθρωπο»!

Για τον ίδιο λόγο τα «ανθρωπιστικά» προβλήματα είναι ψευδή προβλήματα.

Με ποιον τρόπο αυτός ο άνθρωπος (ο πραγματικός άνθρωπος, όχι αυτός που φαντασιώθηκαν ο Σαρτρ ή ο Χάιντεγκερ), θα μπορούσε να ασκήσει αυτεξούσια όλα όσα περιμένουν απ’ αυτόν – δηλαδή να επιλέγει, να κρίνει και να αμφισβητεί την Τεχνική και τους τεχνικούς; Πώς και υπό ποιους όρους θα μπορούσε να δώσει έναν διαφορετικό προσανατολισμό στην Τεχνική από αυτόν που δίνει η Τεχνική στον εαυτό της καθώς αυτομεγεθύνεται; Ποια πρωτοβουλία θα μπορούσε να αναλάβει που να μην είναι πρωτίστως τεχνική;

Επαναλαμβάνω ότι όλα αυτά δεν σημαίνουν πως ο σημερινός άνθρωπος έχει εκμηχανιστεί ολότελα, πως έχει γίνει ρομπότ. Ποτέ δεν έχω πει κάτι τέτοιο. Μπορεί ακόμη να επιλέγει, να αποφασίζει, να τροποποιεί, να προτείνει προσανατολισμούς… πάντοτε όμως μέσα στο τεχνικό πλαίσιο και προς την κατεύθυνση της τεχνικής προόδου. Μπορεί να επιλέγει, ωστόσο οι επιλογές του θα έχουν πάντοτε να κάνουν με δευτερεύοντα στοιχεία και ποτέ με το συνολικό τεχνικό φαινόμενο. Οι κρίσεις του θα καθορίζονται σε τελική ανάλυση από τα τεχνικά κριτήρια, ακόμη κι εκείνες που μοιάζουν ανθρωπιστικές – η συζήτηση γύρω από την αυτοδιαχείριση είναι πολύ χαρακτηριστική ως προς αυτό το σημείο.

Μπορεί να επιλέγει, αλλά μέσα σε ένα σύστημα επιλογών που έχει διαμορφωθεί από την τεχνική διαδικασία. Μπορεί να προτείνει προσανατολισμούς, αλλά πάντοτε σε συνάρτηση με το τεχνικό δεδομένο. Σε καμιά στιγμή δεν βγαίνει έξω από αυτό και τα θεωρητικά συστήματα που κατασκευάζει είναι, σε τελική ανάλυση, πάντοτε εκφράσεις ή δικαιολογήσεις της Τεχνικής (για παράδειγμα, ο στρουκτουραλισμός ή η επιστημολογική έρευνα του Φουκώ).

Είδαμε βέβαια ότι ο σύγχρονος άνθρωπος δεν έχει ενσωματωθεί ή προσαρμοστεί ολοκληρωτικά στο Τεχνικό Σύστημα. Όμως, εδώ αρκεί να δει κανείς το γεγονός ότι η παρουσία του ανθρώπου δεν εμποδίζει την τεχνική να συγκροτηθεί σε Σύστημα. Ο άνθρωπος που δρα και σκέφτεται σήμερα δεν στέκεται ως ανεξάρτητο υποκείμενο απέναντι στο τεχνικό αντικείμενο. Βρίσκεται στο Τεχνικό Σύστημα και μετασχηματίζεται ο ίδιος από τον τεχνικό παράγοντα.18 Ο άνθρωπος που χρησιμοποιεί σήμερα την Τεχνική είναι, εξαιτίας αυτού ακριβώς του γεγονότος, εκείνος που την υπηρετεί. Αντίστροφα, μόνο ο άνθρωπος που υπηρετεί την Τεχνική είναι ικανός και να τη χρησιμοποιεί.

@Ζακ Ελλύλ – Το Τεχνικό Σύστημα



@Ζακ Ελλύλ – Το Τεχνικό Σύστημα


Ο Ελλύλ έγραψε “Το Τεχνικό Σύστημα” το 1977, είκοσι τρία χρόνια μετά το “Η Τεχνική ή το Στοίχημα του Αιώνα” (1954), όπου κατέγραφε πιο πρώιμες πτυχές του ίδιου προβληματισμού κι ενώ ακόμα η εποχή της πληροφορικής βρισκόταν στα σπάργανα. Στο “Τεχνικό Σύστημα” συνδιαλέγεται με πολλούς μεγάλους στοχαστές (Χάμπερμας, Αρόν, Ρίχτα, Λεφέβρ, Μποντριγιάρ, Τόφλερ, Μακλούαν, Γκάλμπρεϊθ), ξεχερσώνοντας σταδιακά το ιδεολογικό-φιλοσοφικό τοπίο από όσες θεωρίες του φαίνονται παραπλανητικές, μέχρι να ορίσει τον σύγχρονο κόσμο υπό το πρίσμα του Τεχνικού Συστήματος. [κυκλοφορεί στα ελληνικά]

Tα gadgets απαραίτητα για την επιβίωση στο τεχνικό περιβάλλον

«Τα gadgets» είναι εντελώς απαραίτητα για να τα βγάλει κανείς πέρα σε μια κοινωνία διαρκώς πιο απρόσωπη, τα τονωτικά είναι αναγκαία για τις απαιτούμενες αναπροσαρμογές κ.ο.κ. Κοντολογίς, ο προσανατολισμός των παραγωγικών δυνάμεων προς αυτά τα προϊόντα, που θεωρούνται είδη πολυτελείας ή εντελώς άχρηστα, δεν οφείλεται τόσο στην καπιταλιστική απληστία ή στις ανώμαλες και διαστρεβλωμένες ανάγκες του κοινού, όσο στις ανάγκες που αισθάνεται έντονα ο άνθρωπος μέσα στο εκτεχνικευμένο περιβάλλον. Αν δεν ικανοποιούνταν, απλώς δεν θα άντεχε να ζήσει σ’ αυτό» (σελ.97).

Για τον Ελλύλ, η παραδοσιακή αριστερή κριτική είναι ξεπερασμένη (και τα γράφει αυτά το 1977!), καθώς το Τεχνικό Σύστημα καταργεί τις τάξεις και δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα. Τα προβλήματα δεν οφείλονται στο καπιταλιστικό ή στο κομμουνιστικό σύστημα, ούτε στο κεφάλαιο, τις πολυεθνικές κ.λπ. αλλά σε αυτό το καινούργιο τεχνητό σύμπαν που έχει καταργήσει τη φύση, τις θρησκείες, τα ήθη κι έθιμα ακόμα και τη γλώσσα. «Η Τεχνική προμηθεύει τα gadgets, την τηλεόραση, τα τουριστικά ταξίδια, σαν αντιστάθμισμα για μια άχρωμη ζωή ρουτίνας χωρίς περιπέτεια» (σελ.158). Και ολ’ αυτά καθώς «το καινούργιο περιβάλλον δρα διεισδύοντας και διαλύοντας τα παλιά» (σ.74).

Ανατρεπτική προσέγγιση, προφητικές αναλύσεις

«Μια από τις μεγαλύτερες απώλειες για τον σύγχρονο άνθρωπο αφορά την ικανότητα συμβολισμού. Η ικανότητα συμβολισμού μπορούσε να λειτουργήσει και όντως λειτουργούσε, μόνο μέσα στο φυσικό περιβάλλον […] Ο σύγχρονος άνθρωπος βιώνει λοιπόν τον ακόλουθο σπαραγμό: από τη μία πλευρά, δεν μπορεί να εκμηδενίσει την ικανότητα του συμβολισμού, καθώς έχει εγγραφεί μέσα του επί χιλιετίες – από την άλλη, αυτή η ικανότητα έχει περιπέσει σε κατάσταση αχρηστίας και αναποτελεσματικότητας» (σελ.69). Πέρα όμως από τις απώλειες, μεταβάλλεται και η δομή της κοινωνίας, ενώ «το βέβαιο είναι ότι ο υπολογιστής θα φέρει σε ακόμα περισσότερο προνομιούχο θέση τους τεχνικούς, τους υπερεξειδικευμένους υπαλλήλους και τους νέους, ενώ οι μεσήλικες θα οδηγηθούν εκτός της αγοράς εργασίας, μια και οι δεξιότητές τους θα περιπέσουν σύντομα σε αχρηστία» (σελ.136).

Το εντυπωσιακό είναι πόσο καίρια περιγράφει τις επιπτώσεις του υπολογιστή στη σύγχρονη ζωή, σε μια εποχή όπου, ακόμα, η χρήση του δεν ήταν ούτε κατά διάνοια τόσο διαδεδομένη όσο σήμερα – ο κόσμος που περιγράφει είναι ο σημερινός και τα ερωτήματα που θέτει παραμένουν αναπάντητα: «Οι τεχνικές αυξάνουν την ελευθερία στον υπαρξιακό τομέα;» «Με ποιον τρόπο αυτός ο άνθρωπος (ο πραγματικός άνθρωπος, όχι αυτός που φαντασιώθηκαν ο Σαρτρ ή ο Χάιντεγκερ), θα μπορούσε να ασκήσει αυτεξούσια όλα όσα περιμένουν απ’ αυτόν – δηλαδή να επιλέγει, να κρίνει και να αμφισβητεί την Τεχνική και τους τεχνικούς;» Και, τέλος: «Πώς και υπό ποιους όρους θα μπορούσε να δώσει έναν διαφορετικό προσανατολισμό στην Τεχνική από αυτόν που δίνει η Τεχνική στον εαυτό της, καθώς αυτομεγεθύνεται;»

———–

Παραπομπές

1 Για τον μετασχηματισμό του ανθρώπου από το τεχνικό περιβάλλον, βλ. την εξαιρετική μελέτη: Georges Friedman, Sept études sur l’ homme et la technique, Gonthier, Παρίσι, 1966.

2 Για ένα βιβλίο που είναι πολύ σχετικό με αυτό το θέμα (και με τη σύγχυση μεταξύ Τεχνικής και νέου ανθρωπισμού), βλ. Fernard Canogne – René Ducel, La pédagogie devant le progrès technique, Presses Universitaires de France, Παρίσι 1969. Οι συγγραφείς του εξετάζουν τη θεωρητική και την πρακτική εκπαίδευση που πρέπει να δοθεί στα παιδιά, προκειμένου αυτά να υιοθετήσουν τις τεχνικές αλλαγές και να συνεισφέρουν στην τεχνική πρόοδο. Δείχνουν με ποιον τρόπο η χειρωνακτική εκπαίδευση υποκύπτει στην τεχνική αποτελεσματικότητα, η οποία στηρίζεται στην τεχνική σκέψη, τη λογική δραστηριότητα, τον μεθοδικό συλλογισμό και την τεχνική έρευνα.

Τα παιδιά εκπαιδεύονται να φαντάζονται σχήματα, να κωδικοποιούν όλα τα δεδομένα, ενώ ταυτόχρονα τους παρέχονται τα απαραίτητα κίνητρα ώστε να ενταχθούν στο Σύστημα. Αυτή η αξιόλογη μελέτη αποδεικνύει (άθελά της) ότι ο άνθρωπος που εκπαιδεύεται κατ’ αυτόν τον τρόπο δεν πρόκειται να κυριαρχήσει ποτέ πάνω στην Τεχνική, διότι εκπαιδεύεται για μια τεχνική, είναι εντελώς προσαρμοσμένος στην Τεχνική και δεν διαθέτει καθόλου κριτικό πνεύμα. Αυτό είναι πολύ πιο καθοριστικό από τις έρευνες που πασχίζουν να αποδείξουν ότι η εκπαίδευση έχει στόχο τη συνέχιση της κυρίαρχης κουλτούρας!

3 Σε σχέση με την αισιόδοξη οπτική του Ρίχτα, ο οποίος πιστεύει πως οι πάντες θα κληθούν να πάρουν μέρος στην επιστημονική και τεχνική ανάπτυξη όταν θα έχουν ελεύθερο χρόνο, το επιθετικό και στρατευμένο βιβλίο του Φιλίπ Ροκπλό είναι πολύ πιο ρεαλιστικό (βλ. Philippe Roqueplo, Le partage du savoir: Science, culture et vulgarisation, Seuil, Παρίσι, 1974). Υποστηρίζει ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει εκλαίκευση της επιστήμης. Αυτό που διαδίδεται ως επιστημονική γνώση από την τηλεόραση, τα βιβλία και τα περιοδικά, δεν έχει καμιά πολιτισμική αξία. Δεν υπάρχει καμιά διάδοσης της γνώσης σε όλον τον κόσμο.

Η επιστημονική γνώση βρίσκεται πάντοτε πάνω και πέρα από τις αποσπασματικές γνώσεις που διαδίδονται. Υπάρχει ποιοτική διαφορά ανάμεσα σε αυτό το θραύσμα γνώσης και στην επιστημονική γνώση ή την κριτική θεωρητική εκπαίδευση. Όλα αυτά είναι θαυμάσια. Αλλά δεν συμφωνώ και τόσο με τον Ροκπλό όταν υποστηρίζει ότι η εκλαίκευση είναι «μια ιδεολογική χειραγώγηση στην υπηρεσία της κυρίαρχης τάξης». Αν πούμε ότι πρόκειται για μια αυθόρμητη λειτουργία ενσωμάτωσης των ανθρώπων στην τεχνική κοινωνία, εντάξει. Αν όμως πούμε πως πρόκειται για σκοτεινό μακιαβελισμό, μια συνειδητή προσπάθεια χειραγώγησης των καταπιεζόμενων, αυτό είναι ιστοριούλα τρίτης κατηγορίας. Ούτε ενστερνίζομαι τις ελαφρώς απλουστευτικές ελπίδες του Ροκπλό ότι με μια πολιτική αλλαγή (το πέρασμα στον σοσιαλισμό!) θα υπάρξει πραγματική και γενικευμένη ισότητα στη γνώση. Αλίμονο, το ζήτημα είναι πολύ πιο πολύπλοκο. Εκτός κι αν, το επαναλαμβάνω αδιάκοπα, το καινούργιο καθεστώς είναι επίσης καθεστώς αρετής!

4 Βλ. τη διεξοδική ανάλυση του Μάμφορντ στο Ο μύθος της Μηχανής.

5 Ασφαλώς δεν πρέπει να αγνοούμε τις δυνάμεις της συγκεκριμένης και εκούσιας ενσωμάτωσης του ανθρώπου στην Τεχνική· για παράδειγμα, ο μεγάλος φόβος ότι θα φακελωθεί ολόκληρη η ζωή των ανθρώπων. Ο Μεσσαντιέ θέτει και αναλύει σωστά αυτό το ζήτημα (βλ. Gérald Messadié, La fin de la vie privée, Calman-Lévy, Παρίσι 1974). Δείχνει το τεράστιο εύρος των αυξανόμενων ελέγχων, τον πολλαπλασιασμό των φακέλων, την «ηλεκτρονική επιδημία» – πράγματα που προκαλούν την έκπτωση των παραδοσιακών νομικών κανόνων, όπως το επαγγελματικό απόρρητο, και την προοδευτική απώλεια, από ψυχολογική άποψη, της αίσθησης της ιδιωτικής σφαίρας.

Γι’ αυτό όμως δεν ευθύνονται μόνο οι τεχνικές αλλά και η μαζική κοινωνία, η κοινωνία του «συνωστισμού». Οι νέοι που «θέλουν» να ζουν σε κοινόβια, που κάνουν «τα πάντα» δημοσίως και χάνουν την αίσθηση της ιδιωτικής ζωής, δεν είναι ούτε καινοτόμοι ούτε επαναστάτες. Αντανακλούν απλώς στο ηθικό και το ψυχολογικό επίπεδο τις συνθήκες ζωής που επιβάλλει η τεχνική κοινωνία. Ο πολλαπλασιασμός των φακέλων, οι οποίοι είναι πλέον περασμένοι σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, είναι οπωσδήποτε τρομακτικός.

Όμως, για μια ακόμη φορά, οι απαντήσεις που δίνονται και οι λύσεις που προτείνονται είναι απογοητευτικές. Ο Μεσσαντιέ καταφεύγει σε κάποια νομικά μέτρα: προσδιορισμός των ορίων που δεν πρέπει να παραβιάζονται· έλεγχος του συγκεντρωτισμού· απαγόρευση δαφημίσεων (σε αυτή την περίπτωση η εξουσία κερδίζει διπλά!), προστασία του απόρρητου… Αλλά ποιος θα μπορέσει να εφαρμόσει τέτοια μέτρα; Ποιος θα περιορίσει τη χρήση των τεχνικών μέσων; Το πρόβλημα δεν είναι η καλή χρήση της Τεχνικής! Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει χωρίς να υπάρξει ριζική αμφισβήτηση, μια και το Τεχνικό Σύστημα είναι ολικό! Ο νόμος έχει χάσει τα ερείσματά του!

6 Η διαφήμιση φανερώνεται ως τεχνική όχι μόνο στις αντικειμενικές πρακτικές της αλλά και στο πνεύμα των ίδιων των διαφημιστών. Αρκεί να θυμηθούμε τη διαφήμιση που διαφήμιζε τη διαφήμιση: «Ο άνθρωπος που δεν πιστεύει στη διαφήμιση είναι ο ίδιος που το 1900 δεν πίστευε στο αυτοκίνητο (ή τον κινηματογράφο, ή το αεροπλάνο)». Το σημείο σύγκρισης είναι πάντοτε ένα τεχνικό αντικείμενο· με άλλα λόγια, αυτό που δεν πιστεύει στη διαφημιστική τεχνική είναι σαν εκείνον που το 1900 δεν πίστευε στη μηχανική τεχνική.

7 Bernard Charbonneau, Le paradoxe de la culture, Denoel, Παρίσι, 1965.

8 Ο Πίτερ Χοφστάτερ μελέτησε επιστημονικά την εκπληκτική μετάλλαξη που προκαλεί στον άνθρωπο η Τεχνική, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο των συνηχήσεων που δημιουργούνται από την εκφώνηση λεκτικών κλιμάκων, πολώσεων και αντιθέσεων – αυτή η μέθοδος δίνει μια πολύ ενδιαφέρουσα εικόνα του τεχνικού ανθρώπου και των αξιών του. Βλ. Peter R. Hoffstatter, «Das Stereotyp der Technik», στο Hans Freyer – Johannes C. Papalekas – Georg Weippert, Technik im technischen Zeitalter, Joachim Schilling, Ντίσελντορφ, 1965

9 Βλ. Cathelin Kaufmann, Le gaspillage de la liberté, Dunod, Παρίσι 1964· Francois de Closets, En danger de progrès, Denoel, Παρίσι 1970.

10 Jean Brun, Le retour de Dionysos, Desclee de Brouwer et Cie, Παρίσι 1969.

11 Πρέπει να υπογραμμίσω μια σημαντικότατη παρατήρηση του Ντε Ζουβενέλ: κατά τους περασμένους αιώνες η παραγωγή ήταν ζωτικής σημασίας, αλλά περιφρονούνταν: «Παραδόξως, η παραγωγή αποκτά μια ηθική υπόσταση χωρίς προηγούμενο, ακριβώς σε μια εποχή όπου τα επιτεύγματά της απευθύνονται σε ανάγκες ολοένα και λιγότερο ζωτικής σημασίας».

12 Για τη μελέτη της σχέσης μεταξύ Ανάγκης και Τεχνικής, παραπέμπω στο εξαιρετικό κείμενο: Eugen Leitherer, «Technik und Konsum», στο Hans Freyer – Johannes C. Papalekas – Georg Weippert (επιμ.),Technik im technischen Zeitalter, Joachim Schilling, Ντίσελντορφ 1965. Ο συγγραφέας του διακρίνει με μεγάλη οξυδέρκεια, αφενός, την εμφάνιση καινούργιων αναγκών που προκύπτουν απλώς από το γεγονός της τεχνικής ανάπτυξης, την τροποποίηση του «καταναλωτικού περιβάλλοντος» από την Τεχνική και, αφετέρου, την τεχνητή δημιουργία αναγκών μέσω της εκούσιας παρέμβασης των πωλητών, η οποία προφανώς έχει πολύ μικρότερη σημασία και βαρύτητα από την πρώτη. Έχει λοιπόν δίκιο να υποστηρίζει ότι οι ανάγκες που δημιουργούνται από την Τεχνική (και στις δύο περιπτώσεις) δεν είναι «αντι-φυσικές» αλλά φαίνεται να αναγγέλλουν μια άλλη «Φύση».

13 Δεν θα αναφερθώ εδώ στη θεωρία του Μαρκούζε για τον «μονοδιάστατο άνθρωπο», διότι αυτή η θεωρία δεν είναι καινούργια. Πολλοί διανοητές πριν από τον Μαρκούζε είχαν πει το ίδιο ακριβώς πράγμα (με πρώτο ίσως τον Αρνώ Νταντιέ το 1929). Ο Μαρκούζε πρόσθεσε απλώς ένα ψευτο-φροϋδομαρξισμό, που απλώς περιπλέκει τα πράγματα χωρίς να συνεισφέρει σε κάτι. Γοητεύει βέβαια, χάρη σε μια φιλοσοφική γλώσσα που δίνει την εντύπωση εμβίθειας ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι παρά μια διανοητική σύγχυση, και χάρη σε έναν λεκτικό εξτρεμισμό που κάνει τον αναγνώστη να πιστεύει στην επαναστατική στράτευση του συγγραφέα. Ευτυχώς οι ψευδαισθήσεις γύρω από τον Μαρκούζε έχουν αρχίσει να διαλύονται.

14 Βλ. Alfred Willener – Guy Milliard – Alex Ganty, Vidéo et société virtuelle: vidéologie et utopie, Tema-editions, Παρίσι 1972. Είναι φανερό ότι το βίντεο μοιάζει σαν ένα μέσο απελευθέρωσης που οφείλεται στην Τεχνική. Ωστόσο, από μια άλλη άποψη, το βίντεο προκαλεί στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό την ενσωμάτωση των ανθρώπων στην Τεχνική. Με το βίντεο οι θεατές «ζουν» το θέαμα, ενώ στις παραδοσιακές μορφές θεάματος υπήρχε η δυνατότητα της αποστασιοποίησης, η αίσθηση ότι αυτό που βλέπουμε «δεν είναι αληθινό». Μπορούσαμε λοιπόν να είμαστε πιο ελεύθεροι. Το βίντεο μάς κάνει να εισδύσουμε στο «βίωμα»: αυτό που έχει σημασία είναι η διαδικασία και όχι το «τελικό θέαμα». Ζώντας αυτήν τη διαδικασία, ταυτιζόμαστε απόλυτα με την κοινωνία που την προτείνει και, κατά συνέπεια, χάνουμε ακόμη περισσότερο τη δυνατότητα αντίδρασης και κριτικής.

15 Βλ. Alvin Toffler, Future Shock, Amereon Ltd., Νέα Υόρκη [ελληνική έκδοση: To σοκ του μέλλοντος(μετάφραση: Έλσα Νικολάου), Κάκτος, Αθήνα 1994, κεφ. 12]· Claudio Finzi, Il potere tecnocratico, Bulzoni,Ρώμη 1977.

16 Σε μια καλή μελέτη, ο Γκαμπόρ δείχνει με ακρίβεια τις δυνατότητες και τους περιορισμούς στις επιλογές, καθώς και την τάση του ανθρώπου να κρίνει τη σημερινή συμπεριφορά του, το περιορισμένο δικαίωμα που έχει να προσδιορίζει τις επιθυμίες του (σε σχέση με την τεχνική κοινωνία) και την απόλυτη απουσία του «δικαιώματος» να κρίνει τα μέσα και τους μακροπρόθεσμους προσανατολισμούς (βλ. Dennis Gabor, «La liberte dans une société industrielle avancée» στο Analyse et Prevision, SEDEIS, Παρίσι 1966). Εννοείται ότι σχετικά με αυτό το κεντρικό θέμα, οι σημαντικότεροι συγγραφείς είναι οι εξής δύο: ο Ρεϊμόν Αρόν (βλ. Les désillusions du progrès, Calman-Lévy, Παρίσι, 1969) και ο Τζον Γκάλμπρεϊθ (βλ. The Affluent Society, Houghton Mifflin, Βοστώνη, 1958).

17 Πραγματεύτηκα μακροσκελώς αυτό το πρόβλημα στον δεύτερο τόμκο του L’Éthique de la liberté. Εδώ απλώς το υπενθυμίζω.

18 Για να καταλάβει κανείς σε ποιον βαθμό ο σύγχρονος άνθρωπος «χειραγωγείται» από την Τεχνική και πόσο πολύ την επιδοκιμάζει, πρέπει να διαβάσει βιβλία όπως: Alain Touraine, Les travailleurs et les chengements techniques, Organisation de coopération et de développement économiques, Ελβετία 1965·Alain Touraine κ.α., Les ouvriers et le progrès technique, Arman Colin, Παρίσι 1966. Οι εργάτες αντιδρούν όλο και λιγότερο στην τεχνική πρόοδο, μιλούν για διεύρυνση των αρμοδιοτήτων τους, νιώθουν ότι αποκτούν υψηλότερη εξειδίκευση και ερμηνεύουν την τεχνική καινοτομία με όρους τεχνικής προόδου, την οποία βλέπουν θετικά, επειδή πιστεύουν ότι ανοίγει καινούργιες δυνατότητες και όλα αυτά παρόλο που διατηρούν μια απαισιόδοξη άποψη για το βιοτικό επίπεδο και για το μέλλον τους. Είναι ένα ιδιαίτερα ενδεικτικό παράδειγμα συμμόρφωσης στην Τεχνική. Ακόμη πιο εντυπωσιακή είναι η εξής διαπίστωση: το 1975 τα συνδικάτα της Ανατολικής Γερμανίας θεωρούσαν ότι το εργατικό πρόβλημα θα «λυθεί» με την τεχνική μεγέθυνση και συγκεκριμένα χάρη στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές – κι όχι χάρη σε μια πολιτική αλλαγή και σε οικονομικά μέτρα.