Γλυκόριζα, η αντιφλεγμονώδη

Glycyrrhiza glabra (G. inflata, G. uralensis) Papilionaceae Licorice, Γλυκύριζα η λεία, γλυκόριζα


Η γλυκύριζα είναι πολυετές φυτό της εύκρατης ζώνης, με χαρακτηριστική μακρά, κυλινδρική, εύκαμπτη και διακλαδιζόμενη ρίζα.

Στην Ελλάδα απαντάται κυρίως στη Μακεδονία. Τα όργανα του φυτού είναι κάτω απο τη γή, ξεθάβονται το Φθινόπωρο, πλένονται και ξηραίνονται στον ήλιο.Χρειάζονται 3-4 χρόνια, πριν η ρίζα της να φθάσει σε κατάσταση συλλογής. Αυτή η αποξηραμένη γλυκιά ρίζα του φυτού με τα ριζίδια της, είναι από τις πλέον χρησιμοποιούμενες και πιο μελετημένες φαρμακευτικές δρόγες σ’ ολόκληρο τον κόσμο, ιδιαίτερα μάλιστα στην Κίνα, όπου είναι παρούσα στις περισσότερες φυτοθεραπευτικές φόρμουλες. Την ονομασία του το φυτό την οφείλει στον Διοσκουρίδη. Η παρουσία της έχει βεβαιωθεί σε πήλινα σκεύη των Ασσυρίων (2500 πΧ), αναφέρεται σε Αιγυπτιακούς παπύρους, οι Αραβες την χρησιμοποιούσαν ως αντιβηχικό, ενώ στους Έλληνες φαίνεται ότι έγινε γνωστή από τους Σκύθες. Ο Θεόφραστος, τον 3ο πχ αιώνα, παρήγγειλε και δοκίμασε την δράση διαφόρων ριζών, ανάμεσά τους και η γλυκύρριζα, που βρήκε πως ήταν κατάλληλη για θεραπείες άσθματος και κατά του ξηρού βήχα. Βεβαίως, στην Κίνα, συμπεριλαμβάνεται και αξιολογείται στην Materia Medica που αποδίδεται στον Sheng Nung, (2.700 πΧ.), όπως πιθανολογείται από συγγραφικά ευρήματα ανώνυμου συγγραφέα το 100 περίπου πΧ.

Η ρίζα είναι πλούσια σε σαπωνίνες και, ανάμεσά τους, σε γλυκυρριζίνη, (γλυκυρριζικό οξύ), σε ποσοστό 6-10%, μια ουσία 50 φορές πιο ισχυρή ως γλυκαντικό από τη ζάχαρη. Περιέχει ακόμη φλαβονόνες, αμίνες (1-2%), αμινοξέα, γλυκόζη και σακχαρόζη, και ένα πτητικό αιθέριο έλαιο (0.047%). Τα φαρμακολογικά χαρακτηριστικά της γλυκύρριζας, όπως έχουν προκύψει από τις μελέτες, είναι πολύπλευρα: Παρουσιάζει οιστρογονική δράση, δράση κορτιζόλης (αντιφλεγμονώδες), αντιαλλεργική, αντιβακτηριακή, είναι αποτελεσματική κατά των ιών, των τριχομονάδων, χολαιρετικό, αποχρεμπτικό, αντιβηχικό. Πρέπει να θυμηθούμε ότι η γλυκύρριζα περιέχει πολλά συστατικά, ιδιαίτερα φλαβονοειδή, για να αιτιολογήσουμε ένα τόσο πλούσιο φαρμακολογικό προφίλ.

Πιο συγκεκριμένα, η γλκύρριζα θεωρείται ότι ασκεί μια παράπλευρη δράση στον μεταβολισμό των οιστρογόνων, έτσι ώστε, όταν τα επίπεδά τους στο αίμα είναι υψηλά δρα παρεμποδιστικά, ενώ όταν είναι χαμηλά, εμφανίζει οιστρογονική δράση. Τέτοια δράση έχει παρατηρηθεί σε φυτά που περιέχουν ισοφλαβόνες.

Σε μεγάλες δόσεις η γλυκυρριζίνη καταστέλλει το ένζυμο 5-β-ρεδουκτάση, που είναι υπεύθυνο για την αδρανοποίηση της κορτιζόλης, αλδοστερόνης και προγεστερόνης στο ήπαρ, με συνέπεια την εμφάνιση εικόνας «συνδρόμου αλδοστερόνης», δηλαδή αύξηση της αρτηριακής πίεσης, απώλειες καλίου και κατακράτηση νατρίου.

Γι’ αυτό η γλυκύρριζα αντενδείκνυται σε άτομα που έχουν υψηλή πίεση. Από την άλλη πλευρά όμως, αυτή η δράση είναι χρήσιμη στην αντιμετώπιση της λεγόμενης νόσου του Addison, δηλαδή μια κατάσταση ανεπάρκειας του φλοιού των επινεφριδίων όπου παράγεται η κορτιζόλη. Αυτή η δυνατότητα της γλυκύρριζας να εμποδίζει την αποδόμηση της κορτιζόλης, (αυξάνοντας έτσι τον χρόνο ημιζωής της), αιτιολογεί προφανώς και τις αντιαλλεργικές της ιδιότητες.

Αντίστοιχα, η δράση τύπου κορτιζόλης, σχετίζεται με την παρεμπόδιση του ενζύμου φωσφωλιπάση-Α2, που «ξεκολλάει» τα λιπίδια από τις κυτταρικές μεμβράνες, με αποτέλεσμα να κινητοποιείται η παραγωγή προσταγλανδινών και λευκοτριένιων.

Έτσι η γλυκύρριζα σε πειράματα, παρεμποδίζει τη σύνθεση των προσταγλανδινών, γι’ αυτό και δρα σαν αντιφλεγμονώδης παράγοντας. Μελέτες επίσης, έδειξαν ότι η γλυκύρριζα παρακινεί τη δράση της ιντερφερόνης, που είναι ο φυσικός σύμμαχος του οργανισμού κατά των ιών. Αλκοολικά βάμματα γλυκύρριζας έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά αντιμοκροβιακά κατά του σταφυλόκοκκου (Staphylococcus aurens), του στρεπτόκοκκου (Streptococcus mutans), του μυκοβακτηρίου (Mycobacterium smegmatis) και του Candida albicans.

Το άγλυκο παράγωγό της, το DGL (deglycyrrhizinated licorice) έχει καταχωρηθεί από την Γερμανική Επιτροπή Ε, σαν κατάλληλο για την ανακούφιση από πόνους του στομάχου, σε γαστρίτιδα, προβλήματα γαστρικής οξύτητας. Χρήσεις: Η γλυκυρριζίνη, χρησιμοποιείται κατά των ιώσεων, κατά του ιού του κοινού κρυολογήματος, διαταραχών του κύκλου στις γυναίκες, στην εμμηνόπαυση, σαν αντιβηχικό, σαν ήπιο καθαρτικό και τοπικά με την μορφή αλοιφών, κατά του έρπητα, εκζεμάτων, ψωρίασης. Έχει επίσης διερευνηθεί η δράση της γλυκύρριζας σε ηπατικά προβλήματα, κίρρωση, ηπατίτιδα. Προφυλάξεις: Η γλυκύρριζα, για τους λόγους που περιγράψαμε (δράση κορτιζόλης), δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για διάστημα μεγαλύτερο των 6 εβδομάδων και όχι σε ημερήσια δόση μεγαλύτερη των 3 γραμμ. Προληπτικά, μπορεί κανείς να ακολουθεί μια δίαιτα πλούσια σε κάλιο και χαμηλή σε νάτριο.

Να αποφεύγεται από άτομα με ιστορικό υπέρτασης, νεφρικής ανεπάρκειας και όσους χρησιμοποιούν παρασκευάσματα διγιτοξίνης (digoxin).


Al Zaro