Η συνάντηση με τον Οδυσσέα Ελύτη έγινε σε έναν αγαπημένο του χώρο, το ελαιοτριβείο του παππού του, στον Παπάδο της Λέσβου. Πριν την έναρξη τής «on the record» συνέντευξης, συζητήσαμε για την Ελλάδα και τον κόσμο του 2015 και τις υφιστάμενες κοινωνικο-οικονομικές εξελίξεις.
Καλημέρα σας, κ. Ελύτη, όπως σας ενημέρωσα και στην κουβέντα που είχαμε πριν λίγο, ο παγκοσμιοποιημένος κόσμος μας στροβιλίζεται στην δίνη μιας μεγάλης οικονομικής κρίσης. Η πατρίδα μας βρίσκεται σε ένα κρίσιμο ιστορικό σταυροδρόμι, όπου στοχοποιείται ως να ήταν ένας από τους θύτες της κρίσης, ενώ στην πραγματικότητα είναι ένα τραγικό θύμα της. Τι θα θέλατε να μεταφέρουμε σε αυτούς που έχουν συμβάλει στις αρνητικές εξελίξεις που υφίσταται αυτήν την στιγμή η πατρίδα μας ;
Σας καλημερίζω και εγώ με την σειρά μου. Εσείς αρχικά πρέπει να τους ευχαριστήσετε για όσα σας στέρησαν. Επειδή σας βοήθησαν να ονειρευτείτε. Αν δεν σου λείψει ένα κομμάτι ζωής, όνειρα μην περιμένεις. Στην συνέχεια να τους θυμίσετε ότι είναι τόσο σχετικά τα μεγέθη, που αυτοκαταργούνται. Ένα ικανό μυρμήγκι βαρύνει-σε απόλυτο αξία- περισσότερο από ένα μέτριο άνθρωπο.
Τι χρειάζεται για να αλλάξει ο κόσμος μας;
Δύο ή τρεις γενναίους που να βλέπουνε τον κόσμο χωρίς σκοπιμότητα. Αυτοί είναι που και τον αλλάζουν τελικά.
Ποια είναι η «πάστα» αυτών των ανθρώπων στους οποίους κρύβεται η ελπίδα της σωτηρίας του είδους μας;
Είναι αυτοί που ονειρεύονται ξύπνιοι και ζητάνε πάντα, ίσα-ίσα εκείνο που δε γίνεται.
Για να πατάς στέρεα στη γη, πρέπει το ένα πόδι σου να είναι έξω από τη γη. Μέσα στη θλίψη της απέραντης μετριότητας, που μας πνίγει από παντού, παρηγοριέμαι ότι κάπου, σε κάποιο καμαράκι, κάποιοι τέτοιοι πεισματάρηδες αγωνίζονται για να εξουδετερώσουν τη φθορά.
Πολλές φορές στο παρελθόν είχατε προφητέψει μέσα από τα ποιήματά σας την κατάσταση στην οποία έχουμε οδηγηθεί…
Με λυπούν πολύ τα νέα που μου φέρνετε από την πατρίδα. Πράγματι, είχα γράψει, θυμάμαι στο Προφητικόν του Άξιον Εστί το 1959:
“Και των αρχαίων Κυβερνητών τα έργα πληρώνοντας η Χτίσις, θα φρίξει.
Ταραχή θα πέσει στον Άδη, και το σανίδωμα θα υποχωρήσει
από την πίεση τη μεγάλη του ήλιου. Αλλά πριν, ιδού θα στενάξουν οι νέοι
και το αίμα τους αναίτια θα γεράσει.
Κουρεμένοι κατάδικοι θα χτυπήσουν την καραβάνα τους πάνω στα κάγκελα.
Kαι θα αδειάσουν όλα τα εργοστάσια, και μετά πάλι με την επίταξη θα γεμίσουν,
για να βγάλουνε όνειρα συντηρημένα σε κουτιά μυριάδες, και χιλιάδων λογιών εμφιαλωμένη φύση.
Και θα 'ρθουνε χρόνια χλωμά και αδύναμα μέσα στη γάζα.
Και θα 'χει καθένας τα λίγα γραμμάρια της ευτυχίας.”
Μόλις μου φέρατε στο μυαλό μια εξαιρετικά επίκαιρη δήλωση σας από τη συνέντευξη Τύπου, στις 19 Οκτωβρίου 1979, στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία, με αφορμή την αναγγελία της βράβευσής σας με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Θέλετε να μας την θυμίσετε;
Πράγματι. Είναι η βαρβαρότητα. Την βλέπω να έρχεται μεταμφιεσμένη, κάτω από άνομες συμμαχίες και προσυμφωνημένες υποδουλώσεις. Δεν θα πρόκειται για τους φούρνους του Χίτλερ, ίσως, αλλά για μεθοδευμένη και οιονεί επιστημονική καθυπόταξη του ανθρώπου. Για τον πλήρη εξευτελισμό του. Για την ατίμωσή του.
Οπότε αναρωτιέται κανείς: Για τι παλεύουμε νύχτα μέρα κλεισμένοι στα εργαστήριά μας; Παλεύουμε για ένα τίποτα, που ωστόσο είναι το παν. Είναι οι δημοκρατικοί θεσμοί, που όλα δείχνουν ότι δεν θα αντέξουν για πολύ. Είναι η ποιότητα, που για αυτή δεν δίνει κανείς πεντάρα. Είναι η οντότητα του ατόμου, που βαίνει προς την ολική της έκλειψη. Είναι η ανεξαρτησία των μικρών λαών, που έχει καταντήσει ήδη ένα γράμμα νεκρό. Είναι η αμάθεια και το σκότος. Ότι οι λεγόμενοι «πρακτικοί άνθρωποι» -κατά πλειονότητα, οι σημερινοί αστοί- μας κοροϊδεύουν, είναι χαρακτηριστικό.
Εκείνοι βλέπουν το τίποτα. Εμείς το παν. Πού βρίσκεται η αλήθεια, θα φανεί μια μέρα, όταν δεν θα ‘μαστε πια εδώ. Θα είναι, όμως, εάν αξίζει, το έργο κάποιου από όλους εμάς. Και αυτό θα σώσει την τιμή όλων μας -και της εποχής μας.
Και λίγο αργότερα, στο «Πρόσω Ήρεμα», το οποίο εκδόθηκε το 1990,γράφατε ότι θα έρθουν μέρες όπου «συντεταγμένοι διοπτροφόροι θα θεσμοθετούν στο όνομα της ρυτίδας και των ψηφιακών αριθμών». Και πράγματι σήμερα, το 2011, η δαμόκλειος σπάθη της οικονομικής κατάρρευσης κρέμεται πάνω από τα κεφάλια μας. Η άνοιξη που πέρασε δεν έφερε χελιδόνια στην πατρίδα μας. Η Άνοιξη που έρχεται προμηνύεται πολύ δύσκολη αφού οι δανειστές της χώρας μας απαιτούν την άνευ όρων παράδοση της στις απαιτήσεις τους.
Την άνοιξη αν δεν την βρεις τη φτιάχνεις. Προσέξτε γιατί εκείνο που θα σας προσάψουν στο μέλλον τα χελιδόνια θα είναι η άνοιξη που δεν φέρατε.
Τι μπορούμε να κάνουμε, όσο είναι καιρός, για να προλάβουμε τουλάχιστον την επομένη Άνοιξη;
Πρέπει να κάνετε μια βαθιά τομή στην πραγματικότητα, για να κερδίσετε πάλι την ελευθερία. Είναι κρημνός αυτός ο ισόβιος εγκλεισμός στην κιβωτό της ανάγκης με καθηλωμένες τις αισθήσεις σε υπηρετικό επίπεδο. Ή θα συνθηκολογήσεις και θα μείνεις από τους εδώθε ή θα περάσεις πέρα.
Έχουμε εναλλακτικούς δρόμους οι οποίοι μπορούν να μας οδηγήσουν “πέρα”;
Φοβάμαι, όχι πολλούς. Η χώρα βρίσκεται σταματημένη μεσοπέλαγα. Η μοναξιά της θάλασσας είναι μικρή και ατελεύτητη. Απλώνεται ως τ' ακρότατα όρια του ορίζοντα, τεντώνεται, τσιτώνεται, θα 'λεγες, ώσπου κάποια στιγμή ο νους σου ν' αγγίξει από το άλλο του άκρο το ιδανικό που κείται πέραν· στην ουσία όμως γειτονεύει όπως συμβαίνει μ' όλα τ' αντίθετα στην έσχατη έντασή τους.
Και πώς θα καταφέρουμε να κάνουμε κτήμα μας αυτό το ιδανικό, την ουτοπία, που κείται στον ορίζοντα;
Ο μόνος δρόμος που απομένει τώρα είναι είναι η μαυριδερή εκείνη διαχωριστική γραμμή που σχηματίζεται πίσω, στο βάθος, η γεμάτη βράχια κοφτά, ξέρες, ύφαλα, ρουφήχτρες, απονέρια. Προσοχή. Κανένας να μην λιγοψυχήσει. Τα χέρια στο τιμόνι. Κιόλας ένα μήνυμα διήγηνου οξυγόνου θα φτάσει ως εσάς. Προσοχή. Θάρρος. Έφτασε ο καιρός να επαληθευτούμε. Τα χέρια στο τιμόνι. Πρόσω. Πρόσω ηρέμα προς το μη θολούμενον, το έτρεπτον, το γυμνόν, το φαίνον, το αυτώ καταληπτόν, το αναλλοίωτον.
Από πού θα αντλήσουμε τη δύναμη η οποία απαιτείται, για να παλέψουμε με την τρικυμία;
Να ξέραμε… Με τι πέτρες τι αίμα και τι σίδερο, και τι φωτιά είμαστε καμωμένοι… Ενώ φαινόμαστε από σκέτο σύννεφο. Και μας λιθοβολούν και μας φωνάζουν αεροβάτες. Δεν φαντάζεστε τι τεράστιες ποσότητες ψυχικής ενέργειας αποδεσμεύονται στη συνάντηση των λέξεων που πρωτοδοκιμάζουν να αρθρώσουν αλλιώς τον κόσμο.
Είναι δύσκολο να αλλάξεις τον κόσμο;
Πολύ δεν θέλει ο κόσμος. Ένα κάτι. Ελάχιστο. Σαν τη στραβοτιμονιά πριν από το δυστύχημα. Όμως ακριβώς προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Ποια πρέπει να είναι τα όπλα μας στη μάχη αυτή;
Οι ιδέες. Που πολλές φορές τις υποτιμούμε. Τις θωρούμε σαν τα φαντάσματα, περνάμε ανάμεσά τους κι αυτές εξακολουθούν να υπάρχουν. Τις κλωτσάμε, κι εκείνες δεν σαλεύουν!
Αυτές όμως είναι οι σφαίρες μας . Πυροβολούν με το μυαλό τους οι άνθρωποι.
Ποια τα ιδανικά για τα οποία αξίζει κανείς να αγωνίζεται;
Το παν είναι η ρότα σου κόντρα στην κοινωνία ετούτη. Εκείνο που πρέπει να γίνεται και να ξαναγίνεται αδιάκοπα, ατέρμονα, χωρίς την παραμικρή διάλειψη, είναι η αντιδουλικότητα, η αδιαλλαξία, η ανεξαρτησία και όλα αυτά με οδηγό την υπερηφάνεια. Νικά η περήφανη καρδιά τα μαύρα σκότη.
Δεν είναι όμως πολύ δύσκολη, μέσα σε αντίξοες συνθήκες, η πάλη για τόσο υψηλά ιδανικά;
Βαρύς ο κόσμος να τον ζήσεις, για λίγη περηφάνια όμως το αξίζει. Κάτεχε ότι μονάχα κείνος που παλεύει το σκοτάδι θα 'χει μεθαύριο μερτικό δικό του στον ήλιο. Κι έναν πόντο πιο ψηλά να πάμε, άνθρωποι, ευχαριστώ θα μας πει ο Θεός. Έχει ομορφιά μεγάλη αυτήν η αθωότητα, σε οδηγεί σε έναν τρόπο ζωής όπου για να σταθείς δεν έχεις ανάγκη από υποσημειώσεις.
Και αν δεν είναι ακόμη η ώρα; Αν είναι νωρίς;
Φανού πρίγκιπας πριν την ώρα σου. Αλλιώς θα 'ναι αργά ως και για τον διωγμό σου. Πιάσε την αστραπή στο δρόμο σου, άνθρωπε· δώσε της διάρκεια· μπορείς! Κοίτα να κόβεις κάθε τόσο τα νύχια της Ιστορίας, επειδή έτσι και μεγαλώσουν θα πνίξουν κι εσένα και την αλήθεια. Τούτο μόνο να ξέρεις: Ότι σώσεις μες στην αστραπή καθαρό στον αιώνα θα διαρκέσει.
Μπορούμε μόνοι μας να ορίσουμε την μοίρα μας και της κοινωνίας μας;
Την μοίρα μας δεν θα την πει κανείς. Την μοίρα του Ήλιου θα την πούμε εμείς. Είμαστε από καλή γενιά
Ποιος είναι ο μεγαλύτερος εχθρός μας στον δρόμο αυτό;
Υπάρχει ένας προδότης μέσα μας, τον όποιο όλοι μας πρέπει να αποβάλλουμε. Γιατί αν δεν το κάνουμε θα έρθει η ώρα του να τιμωρηθεί.
Ποιοι νόμοι θα πρέπει να διέπουν την ιδανική πολιτεία;
Ω, να μπορούσανε, τα οργανωμένα κράτη να διαμορφώσουν μια δημόσια ζωή με νόμους σαν αυτούς που διέπουν το άτομο.
Οι ύμνοι σας για την πατρίδα μας, την Ελλάδα, έχουν διαχυθεί σε όλη την οικουμένη. Από τί αποτελείται τελικά αυτήν η μικρή μα τόσο Μεγάλη χώρα;
Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει ότι με αλλά τόσα την ξαναφτιάχνεις.
Έχει ο ελληνικός πολιτισμός συνέχεια;
Στις ακρογιαλιές του Ομήρου υπάρχει μια μακαριότητα, ένα μεγαλείο, που έφτασαν ως τις ημέρες μας άθιχτα. Η πατούσα μας, που ανασκαλεύει την ίδιαν άμμο, το νιώθει.
Ας ελαφρύνουμε λίγο την κουβέντα μας και ας μιλήσουμε για πιο ευχάριστα πράγματα. Τι είναι ο έρωτας;
Ο έρως μία θαυματουργία είναι.
Περιγράψτε μου την πρώτη εικόνα που έρχεται στο μυαλό σας όταν ακούτε την λέξη Γυναίκα;
Μια θηλυκή μορφή με γεύση τρικυμίας στα χείλη και ένα φόρεμα κόκκινο σαν το αίμα.
Τι ρόλο παίζει στην ζωή σας η αγάπη;
Ό,τι αγαπώ, γεννιέται αδιάκοπα. Ό,τι αγαπώ, βρίσκεται στην αρχή του πάντα.
Ποιο είναι το μυστικό της ευτυχίας στην ζωή;
Να έχεις την ψυχή σου στα δάχτυλα, στα μάτια , στα ρουθούνια, στα χείλη.
Μπορείτε να μου το περιγράψετε αυτό με μια εικόνα;
Πολλά δε θέλει ο άνθρωπος,
να 'ν' ήμερος να 'ναι άκακος
λίγο φαΐ λίγο κρασί
Χριστούγεννα κι Ανάσταση.
Ποιος υπήρξε ο σημαντικότερος άνθρωπος στην ζωή σας;
Η μητέρα μου. Κι ένα τέταρτο μητέρας αρκεί για δέκα ζωές, και πάλι κάτι θα περισσέψει που να το ανακράξεις σε στιγμή μεγάλου κινδύνου.
Ποια είναι η συνταγή της επιτυχίας;
Τα τρία Τ της επιτυχίας: Ταλέντο, Τόλμη, Τύχη.
Πως αντιλαμβάνεστε την ποίηση; Είναι στρατευμένη τέχνη προς ένα σκοπό;
Αντιλαμβάνομαι την ποίηση σαν μια πηγή αθωότητας γεμάτης από επαναστατικές δυνάμεις, που αποστολή μου είναι να τις κατευθύνω επάνω σε έναν κόσμο απαράδεκτο για τη συνείδηση μου ελπίζοντας μέσα από συνεχείς μεταμορφώσεις να τον κάνω σύμφωνο με τα όνειρα μου. Μιλώ για μια σύγχρονου τύπου μαγεία που ο μηχανισμός της τείνει κι εκείνος στη αποκάλυψη της βαθύτερης μας πραγματικότητας. Πιστεύω γι αυτό στις αισθήσεις που τις κινητοποιώ προς μια αδοκίμαστη έως σήμερα κατεύθυνση αποβλέποντας σε μιαν Ελευθέρια που είναι αντίθετη προς όλες τις Εξουσίες και σε μια Δικαιοσύνη που να ταυτίζεται με το απόλυτο φως.
Ποιος είναι κατά την άποψη σας ο καλός ποιητής;
Οι κακοί ποιητές τρέφονται από τα γεγονότα, οι μέτριοι από τα αισθήματα και οι καλοί από τη μετατροπή του τίποτε σε κάτι.
Έχετε “πρέπει” στη ζωή σας;
Πιάσε το πρέπει από το γιώτα και γδάρε το ίσαμε το πι.
Ποιο είναι το νόημα της ζωής;
Ζω για τότε που δεν θα υπάρχω.
Πιστεύετε στο Θεό;
Θεέ μου, τι μπλε ξοδεύεις για να μη σε βλέπουμε!
Πως φαντάζεστε τον Παράδεισο;
Με λίγα σπουργίτια , μία βρύση και κανέναν άνθρωπο, μ'αυτά μόνον, γίνεται να φτιάξεις το μοναστήρι πασών των θεοτήτων.
Τώρα στα 75 σας χρόνια ζωής έχοντας αποκτήσει σημαντική πείρα, ποιά στάση ζωής θα προτείνατε σε έναν νέο;
Όσο γερνώ, τόσο λιγότερο καταλαβαίνω. Η πείρα μου μού ξέμαθε τον κόσμο. Προτείνω την ζωή με την κάννη στον κρόταφο. Κάνε άλμα πιο γρήγορο από τη φθορά. Χαράξου κάπου με οποιονδήποτε τρόπο και μετά πάλι σβήσου με γενναιοδωρία… Και μην ξεχνάς ποτέ , πάντα, πάντα θα είναι αργά , δεύτερη ζωή δεν έχει.
Ποιο είναι λοιπόν το τελικό συμπέρασμα;
Και ιδού το τελικό συμπέρασμα: νά 'σαι αριστοκράτης αλλ' από την ανάποδη.
Φοβάστε τον θάνατο;
Γλυκιά η ζωή και πατρός αγνώστου ο θάνατος.
Ποια θα ήταν η τελευταία σας προσμονή;
Ζητώ ν' αγοράσω αξιοπρέπεια σαν αυτή των ελεφάντων που απομακρύνονται για να πεθάνουν.
Μια φράση για τους αναγνώστες μας πριν κλείσουμε;
Πιάστε την αστραπή στον δρόμο σας και δώστε της διάρκεια. Όλα χάνονται. Του καθενός έρχεται η ώρα. - Όλα μένουν. Εγώ φεύγω. Εσείς να δούμε τώρα.
Ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας.
Και εγώ σας ευχαριστώ.
~~~~~~~
Η παραπάνω συνέντευξη δεν είναι αυθεντική. Όλες οι απαντήσεις είναι στο σύνολο τους απόψεις και θέσεις Οδυσσέα Ελύτη και διαμορφώθηκαν από τον συντάκτη ,για να συνδυαστούν εν αρμονία, ώστε να δίνεται η εντύπωση μιας συνέντευξης με συνεχή ροή.
~~~~~~~
Ο Οδυσσέας Ελύτης γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου του 1911 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Ήταν το τελευταίο από τα έξι παιδιά του Παναγιώτη Αλεπουδέλλη και της Μαρίας Βρανά. Το 1914 η οικογένεια εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Τον Νοέμβριο του 1920, μετά την πτώση του Βενιζέλου, υπέστησαν διώξεις, εξαιτίας της προσήλωσής τους στις βενιζελικές ιδέες. Ο ίδιος ο Βενιζέλος είχε φιλοξενηθεί πολλές φορές στην οικία τους, στο κτήμα του Ακλειδιού.
Το καλοκαίρι του 1928 ο Ελύτης πήρε το απολυτήριο του γυμνασίου. Μετά από πιέσεις των γονέων του, αποφάσισε να σπουδάσει χημικός. Την ίδια περίοδο ήρθε σε επαφή με το έργο του Καβάφη και του Κάλβου, ανανεώνοντας τη γνωριμία του με τη θελκτική αρχαία λυρική ποίηση. Παράλληλα, ανακάλυψε το έργο του Πωλ Ελυάρ και των Γάλλων υπερρεαλιστών, από το οποίο επηρεάστηκε σε σημαντικό βαθμό.
Το 1930 εγγράφηκε στη Νομική Σχολή της Αθήνας. Όταν το 1933 ιδρύθηκε η «Ιδεοκρατική Φιλοσοφική Ομάδα» στο Πανεπιστήμιο, με τη συμμετοχή των Κ. Τσάτσου, Π. Κανελλόπουλου, Ι. Θεοδωρακόπουλου και Ι. Συκουτρή, ο Ελύτης ήταν ένας από τους εκπροσώπους των φοιτητών σε αυτήν.
Την ίδια περίοδο ήρθε σε επαφή και με τον κύκλο των «Νέων Γραμμάτων» (1935-1940, 1944). Το περιοδικό αυτό, με διευθυντή τον Αντρέα Καραντώνη και συνεργάτες αξιόλογους Έλληνες λογοτέχνες (Γιώργος Σεφέρης, Γεώργιος Θεοτοκάς, Άγγελος Τερζάκης, Κοσμάς Πολίτης, Άγγελος Σικελιανός κ.ά.), έγινε το πνευματικό εργαλείο της γενιάς του ’30, που φιλοξένησε στις στήλες του τις δημιουργίες των νέων Ελλήνων ποιητών. Κατά τη διάρκεια μιας συγκέντρωσης του κύκλου των Νέων Γραμμάτων στο σπίτι του ποιητή Γ.Κ. Κατσίμπαλη, οι παριστάμενοι κράτησαν ορισμένα χειρόγραφα του Ελύτη, με το πρόσχημα να τα μελετήσουν καλύτερα. Τα στοιχειοθέτησαν, όμως κρυφά με το ψευδώνυμο "Οδυσσέας Βρανάς", με στόχο τη δημοσίευσή τους, παρουσιάζοντάς τα αργότερα στον ίδιο τον Ελύτη. Αυτός αρχικά ζήτησε την απόσυρσή τους απευθύνοντας ειδική επιστολή στον Κατσίμπαλη, ωστόσο τελικά πείστηκε να δημοσιευτούν αποδεχόμενος το, επίσης, ψευδώνυμο "Οδυσσέας Ελύτης".
Το 1939 εγκατέλειψε τις νομικές σπουδές και μετά από αρκετές δημοσιεύσεις ποιημάτων του σε περιοδικά, τυπώθηκε η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Προσανατολισμοί».
Με την έναρξη του πολέμου ο Ελύτης κατατάχθηκε ως ανθυπολοχαγός στη Διοίκηση του Στρατηγείου Α΄ Σώματος Στρατού.
Στη διάρκεια της κατοχής υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά μέλη του «Κύκλου Παλαμά». Τον Νοέμβριο του 1943 εκδόθηκε η συλλογή «Ο Ήλιος, ο Πρώτος μαζί με τις Παραλλαγές πάνω σε μια αχτίδα», σε 6.000 αριθμημένα αντίτυπα, ένας ύμνος του Ελύτη στη χαρά της ζωής και στην ομορφιά της φύσης.
Το 1945 ξεκίνησε η συνεργασία του με το περιοδικό «Τετράδιο» μεταφράζοντας ποιήματα του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και παρουσιάζοντας σε πρώτη δημοσίευση το ποιητικό του έργο «Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για τον χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας».
Το 1948 ταξίδεψε στην Ελβετία, για να εγκατασταθεί στη συνέχεια στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας στη Σορβόνη.
Το 1964 ξεκίνησε η ηχογράφηση του μελοποιημένου «Άξιον Εστί» από τον Μίκη Θεοδωράκη. Το ορατόριο του Θεοδωράκη εντάχθηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών και επρόκειτο αρχικά να παρουσιαστεί στο Ηρώδειο, ωστόσο το Υπουργείο Προεδρίας Κυβερνήσεως αρνήθηκε να το παραχωρήσει, με αποτέλεσμα ο Ελύτης και ο Θεοδωράκης να αποσύρουν το έργο, το οποίο παρουσιάστηκε τελικά στις 19 Οκτωβρίου στο κινηματοθέατρο Rex.
Λόγω του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967, ως διαμαρτυρία, αρνήθηκε πρόταση να απαγγείλει ποιήματά του στο Παρίσι. Στις 3 Μαΐου του 1969 εγκατέλειψε την Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου ξεκίνησε τη συγγραφή της συλλογής «Φωτόδεντρο». Το 1972 αρνήθηκε να παραλάβει το "Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας" που είχε θεσπίσει η δικτατορία. Μετά την πτώση της διορίστηκε πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ε.Ι.Ρ.Τ. και μέλος, για δεύτερη φορά, του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Θεάτρου (1974 - 1977). Παρά την πρόταση της Νέας Δημοκρατίας να συμπεριληφθεί στο ψηφοδέλτιο των βουλευτών Επικρατείας, ο Ελύτης αρνήθηκε, παραμένοντας πιστός στην αρχή του να μην αναμιγνύεται ενεργά στην πολιτική. Το 1977 αρνήθηκε επίσης την αναγόρευσή του σε Ακαδημαϊκό.
Το 1978 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ το 1979 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Ο Οδυσσέας Ελύτης αποτέλεσε έναν από τους τελευταίους εκπροσώπους της λογοτεχνικής γενιάς του '30, ένα από τα χαρακτηριστικά της οποίας υπήρξε το ιδεολογικό δίλημμα ανάμεσα στην ελληνική παράδοση και τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό. Το έργο του έχει επανειλημμένα συνδεθεί με το κίνημα του υπερρεαλισμού, αν και ο Ελύτης διαφοροποιήθηκε νωρίς από τον "ορθόδοξο" υπερρεαλισμό που ακολούθησαν σύγχρονοί του ποιητές, όπως ο Ανδρέας Εμπειρίκος, ο Νίκος Εγγονόπουλος ή ο Νικόλαος Κάλας.
Πέθανε στις 18 Μαρτίου του 1996 από ανακοπή καρδιάς στην Αθήνα.
Σύνταξη: M.D. Χρήστος Τσιτσιπάνης
@:xtsitsipanis@gmail.com fb:Christos Tsitsipanis
Ειδικευόμενος Νευροχειρουργός
* X.- *
"Είναι νωρίς ακόμη μες στον κόσμο αυτόν αγάπη μου
Να μιλώ για σένα και για μένα.
Είναι νωρίς ακόμη μες στον κόσμο αυτόν, μ' ακούς
Δεν έχουν εξημερωθεί τα τέρατα, μ' ακούς.... "
antikleidi.com
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου