Το σώμα μας δίνει καθημερινά μια άνιση μάχη με έναν εχθρό, ο οποίος προσπαθεί να μας βλάψει από τη στιγμή που γεννιόμαστε και παίρνουμε την πρώτη μας ανάσα:
Τις ελεύθερες ρίζες.
Αυτές είναι η βασική αιτία που γερνάμε, αρρωσταίνουμε και τελικά πεθαίνουμε.
Παρά την αντιοξειδωτική άμυνα που διαθέτουμε για να τις αντιμετωπίσουμε, επιδεινώνουμε την ήδη δύσκολη θέση μας με πολυ-κρεατοφαγία και ακινησία. Επιπλέον, οι ελεύθερες ρίζες είναι το όχημα που χρησιμοποιούν οι χημικές καρκινογόνες ουσίες για να μπουν στα απόρθητα, κατά τα άλλα, κύτταρά μας.
Όμως στην Ελλάδα διαθέτουμε το κορυφαίο όπλο υγείας σε αυτόν τον πόλεμο:
Το ελαιόλαδο.
Αυτό είναι και το αισιόδοξο μήνυμα που δίνει ο καθηγητής Οργανικής Χημείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συγγραφέας πολλών βιβλίων για τις ελεύθερες ρίζες και την επίδρασή τους στον ανθρώπινο οργανισμόΑθανάσιος Βαλαβανίδης. Και μας αναλύει τι είναι οι ελεύθερες ρίζες και πώς θα προστατευτούμε από αυτόν τον επικίνδυνο εχθρό.
Είμαστε βιολογικά ατελείς
Οξυγόνο ίσον ζωή. Τουλάχιστον για τους αερόβιους οργανισμούς όπως εμείς. Όμως μια μικρή ατέλεια στην ενεργειακή αξιοποίηση του οξυγόνου που εισπνέουμε αναδεικνύεται σε πολύ μεγάλο πρόβλημα και σε διαρκή απειλή φθοράς των κυττάρων μας.
«Για να ζήσουμε, πρέπει να εισπνεύσουμε, να χρησιμοποιήσουμε το οξυγόνο για την παραγωγή ενέργειας. Δεν είμαστε όμως 100% αποτελεσματικοί ως οργανισμοί. Κατά τη διάρκεια παραγωγής ενέργειας από το οξυγόνο, ένα μικρό μέρος των χρήσιμων ουσιών που παράγονται μέσα στο σώμα μας μετατρέπεται σε (βλαβερές) δραστικές οξυγονούχες ελεύθερες ρίζες, επειδή ο οργανισμός μας δεν προλαβαίνει να τις αξιοποιήσει. Κι όσο γερνάει το σώμα, γίνονται ακόμα πιο πολλές», εξηγεί ο κ. Βαλαβανίδης.
Τι είναι οι ελεύθερες ρίζες
«Από χημικής άποψης είναι ενώσεις ή στοιχεία που φέρουν ένα μονήρες ηλεκτρόνιο, άρα είναι πολύ ασταθή και πολύ ενεργά», λέει ο κ. Βαλαβανίδης. (σ.σ. τείνουν δηλαδή να αντιδρούν πολύ εύκολα με άλλα χημικά στοιχεία ή ενώσεις, προκειμένου να συμπληρώσουν ζεύγος ηλεκτρονίων). Οι ελεύθερες ρίζες ψάχνουν λοιπόν να βρουν μέσα στο σώμα μας το ηλεκτρόνιο που τους λείπει για να κάνουν ζεύγος. Έτσι βομβαρδίζουν συνεχώς τα κύτταρά μας κλέβοντάς τους ηλεκτρόνια από οπουδήποτε μπορούν:
Είμαστε βιολογικά ατελείς
Οξυγόνο ίσον ζωή. Τουλάχιστον για τους αερόβιους οργανισμούς όπως εμείς. Όμως μια μικρή ατέλεια στην ενεργειακή αξιοποίηση του οξυγόνου που εισπνέουμε αναδεικνύεται σε πολύ μεγάλο πρόβλημα και σε διαρκή απειλή φθοράς των κυττάρων μας.
«Για να ζήσουμε, πρέπει να εισπνεύσουμε, να χρησιμοποιήσουμε το οξυγόνο για την παραγωγή ενέργειας. Δεν είμαστε όμως 100% αποτελεσματικοί ως οργανισμοί. Κατά τη διάρκεια παραγωγής ενέργειας από το οξυγόνο, ένα μικρό μέρος των χρήσιμων ουσιών που παράγονται μέσα στο σώμα μας μετατρέπεται σε (βλαβερές) δραστικές οξυγονούχες ελεύθερες ρίζες, επειδή ο οργανισμός μας δεν προλαβαίνει να τις αξιοποιήσει. Κι όσο γερνάει το σώμα, γίνονται ακόμα πιο πολλές», εξηγεί ο κ. Βαλαβανίδης.
Τι είναι οι ελεύθερες ρίζες
«Από χημικής άποψης είναι ενώσεις ή στοιχεία που φέρουν ένα μονήρες ηλεκτρόνιο, άρα είναι πολύ ασταθή και πολύ ενεργά», λέει ο κ. Βαλαβανίδης. (σ.σ. τείνουν δηλαδή να αντιδρούν πολύ εύκολα με άλλα χημικά στοιχεία ή ενώσεις, προκειμένου να συμπληρώσουν ζεύγος ηλεκτρονίων). Οι ελεύθερες ρίζες ψάχνουν λοιπόν να βρουν μέσα στο σώμα μας το ηλεκτρόνιο που τους λείπει για να κάνουν ζεύγος. Έτσι βομβαρδίζουν συνεχώς τα κύτταρά μας κλέβοντάς τους ηλεκτρόνια από οπουδήποτε μπορούν:
Αυτή είναι η οξείδωση (καταστροφή, φθορά) των κυττάρων και του DNA μας.
Ο λόγος που καταφέρνουμε και επιζούμε είναι οι άμυνες που διαθέτει ο οργανισμός μας, δηλαδή τα αντιοξειδωτικά ένζυμα και οι μικρές αντιοξειδωτικές ενώσεις που βρίσκονται στο αίμα και τα κυτταρικά υγρά, τα οποία καταπολεμούν την οξείδωση που προέρχεται από τις ελεύθερες ρίζες. Σύμμαχοί μας όμως είναι και οι φυσικές τροφές, που διαθέτουν αντιοξειδωτικές ουσίες.
Τα αντιοξειδωτικά με μέτρο
Ωστόσο, όπως σημειώνει ο κ. Βαλαβανίδης: «Όσοι λαμβάνουν μεγάλες ποσότητες αντιοξειδωτικών ουσιών ουσιαστικά προξενούν βλάβη στην υγεία τους. Καταναλώνοντας το οτιδήποτε σε υπερβολή, είτε χρήσιμο είτε βλαβερό, εισάγουμε στο σώμα μας παράγοντες τους οποίους δεν μπορεί να διαχειριστεί. Για παράδειγμα, ακόμα και η ντομάτα και το ελαιόλαδο πρέπει να καταναλώνονται σε ποσότητα ανάλογη με την ηλικία, το βάρος και το ύψος του ατόμου».
Η πολυφαγία και η κρεατοφαγία αυξάνουν τις ελεύθερες ρίζες
«Η ισορροπία στην υγεία επιτυγχάνεται ζώντας μια καλή, φυσιολογική ζωή και τρώγοντας αυτά που πρέπει, χωρίς υπερβολές», συνιστά ο καθηγητής, τονίζοντας ότι «Η κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας φαγητού – και ιδιαίτερα ζωικών λιπαρών – δίνει εξαιρετικά μεγάλη ενέργεια στον οργανισμό, που δεν τη χρειάζεται. Έτσι δημιουργείται απόθεμα, με αποτέλεσμα το σώμα να παράγει περισσότερες ελεύθερες ρίζες, να οξειδώνονται τα λιπαρά συστατικά των κυττάρων και να δημιουργούνται οξειδωμένες λιπαρές ύλες, με καταστροφικές συνέπειες για τον οργανισμό, αφού οδηγούν στον σχηματισμό αθηρωματικής πλάκας στις αρτηρίες. Οι άνθρωποι πλέον δεν κινούνται, άρα από την νεανική ηλικία κάνουν συσσώρευση θερμίδων και ενέργειας».
Καθημερινές βλάβες στο DNA
«Tα κύτταρά μας υφίστανται καθημερινά βλάβες από τις οξυγονούχες ελεύθερες ρίζες που κυκλοφορούν στο αίμα μας. Αν δεν είχαμε μηχανισμούς να επιδιορθώνουν αυτές τις βλάβες, θα πεθαίναμε πάρα πολύ γρήγορα. Ο οργανισμός κάθε μέρα πετάει κάποια ποσότητα από «χαλασμένο» DNA. Οι βλάβες στο DNA μας δεν είναι πολλές σε καθημερινή βάση, αλλά όταν τρώμε ακατάλληλες τροφές (μαγειρεμένα, ψημένα, τηγανητά, αλμυρά, τουρσιά και πολλές χημικές καρκινογόνες ουσίες), αυτές αυξάνονται. Οι χημικές ουσίες δεν μπορούν να εισχωρήσουν στο κύτταρο, αλλά οι ελεύθερες ρίζες μπορούν. Πλέον ξέρουμε ότι η καρκινογόνος δράση πολλών χημικών ουσιών γίνεται μέσω των ελεύθερων ριζών».
Μεσογειακή διατροφή και μικρές χαρές
Ο καθηγητής προτείνει τη μεσογειακή διατροφή ως την καταλληλότερη άμυνα απέναντι στις ελεύθερες ρίζες.«Είναι ανώτερη αντιοξειδωτική διατροφή με λίγο κρέας. Ως κορυφαίο τρόφιμο έχει το αγνό, παρθένο ελαιόλαδο (μαζί με τον καρπό της ελιάς και τα φύλλα της), όπως και το κρεμμύδι, το σκόρδο και το κόκκινο κρασί. Αυτό που χρειαζόμαστε γενικά είναι να έχουμε μια ισορροπία. Το παν είναι η ισορροπημένη διατροφή και η καλή ζωή με τις μικρές χαρές. Ακόμα και ένα τσιγαράκι με την παρέα δεν βλάπτει», καταλήγει.
[Φωτό: © Depositphotos.com/Michal Vitek]
Τα αντιοξειδωτικά με μέτρο
Ωστόσο, όπως σημειώνει ο κ. Βαλαβανίδης: «Όσοι λαμβάνουν μεγάλες ποσότητες αντιοξειδωτικών ουσιών ουσιαστικά προξενούν βλάβη στην υγεία τους. Καταναλώνοντας το οτιδήποτε σε υπερβολή, είτε χρήσιμο είτε βλαβερό, εισάγουμε στο σώμα μας παράγοντες τους οποίους δεν μπορεί να διαχειριστεί. Για παράδειγμα, ακόμα και η ντομάτα και το ελαιόλαδο πρέπει να καταναλώνονται σε ποσότητα ανάλογη με την ηλικία, το βάρος και το ύψος του ατόμου».
Η πολυφαγία και η κρεατοφαγία αυξάνουν τις ελεύθερες ρίζες
«Η ισορροπία στην υγεία επιτυγχάνεται ζώντας μια καλή, φυσιολογική ζωή και τρώγοντας αυτά που πρέπει, χωρίς υπερβολές», συνιστά ο καθηγητής, τονίζοντας ότι «Η κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας φαγητού – και ιδιαίτερα ζωικών λιπαρών – δίνει εξαιρετικά μεγάλη ενέργεια στον οργανισμό, που δεν τη χρειάζεται. Έτσι δημιουργείται απόθεμα, με αποτέλεσμα το σώμα να παράγει περισσότερες ελεύθερες ρίζες, να οξειδώνονται τα λιπαρά συστατικά των κυττάρων και να δημιουργούνται οξειδωμένες λιπαρές ύλες, με καταστροφικές συνέπειες για τον οργανισμό, αφού οδηγούν στον σχηματισμό αθηρωματικής πλάκας στις αρτηρίες. Οι άνθρωποι πλέον δεν κινούνται, άρα από την νεανική ηλικία κάνουν συσσώρευση θερμίδων και ενέργειας».
Καθημερινές βλάβες στο DNA
«Tα κύτταρά μας υφίστανται καθημερινά βλάβες από τις οξυγονούχες ελεύθερες ρίζες που κυκλοφορούν στο αίμα μας. Αν δεν είχαμε μηχανισμούς να επιδιορθώνουν αυτές τις βλάβες, θα πεθαίναμε πάρα πολύ γρήγορα. Ο οργανισμός κάθε μέρα πετάει κάποια ποσότητα από «χαλασμένο» DNA. Οι βλάβες στο DNA μας δεν είναι πολλές σε καθημερινή βάση, αλλά όταν τρώμε ακατάλληλες τροφές (μαγειρεμένα, ψημένα, τηγανητά, αλμυρά, τουρσιά και πολλές χημικές καρκινογόνες ουσίες), αυτές αυξάνονται. Οι χημικές ουσίες δεν μπορούν να εισχωρήσουν στο κύτταρο, αλλά οι ελεύθερες ρίζες μπορούν. Πλέον ξέρουμε ότι η καρκινογόνος δράση πολλών χημικών ουσιών γίνεται μέσω των ελεύθερων ριζών».
Μεσογειακή διατροφή και μικρές χαρές
Ο καθηγητής προτείνει τη μεσογειακή διατροφή ως την καταλληλότερη άμυνα απέναντι στις ελεύθερες ρίζες.«Είναι ανώτερη αντιοξειδωτική διατροφή με λίγο κρέας. Ως κορυφαίο τρόφιμο έχει το αγνό, παρθένο ελαιόλαδο (μαζί με τον καρπό της ελιάς και τα φύλλα της), όπως και το κρεμμύδι, το σκόρδο και το κόκκινο κρασί. Αυτό που χρειαζόμαστε γενικά είναι να έχουμε μια ισορροπία. Το παν είναι η ισορροπημένη διατροφή και η καλή ζωή με τις μικρές χαρές. Ακόμα και ένα τσιγαράκι με την παρέα δεν βλάπτει», καταλήγει.
[Φωτό: © Depositphotos.com/Michal Vitek]
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου