"Φίλος με την έννοια της αληθινής φιλίας δε μπορεί να είναι κανείς με πολλούς ανθρώπους, όπως δεν μπορεί αν είναι ερωτευμένος με πολλά πρόσωπα συγχρόνως. Γιατί η πραγματική φιλία μοιάζει με την υπερβολή, και η υπερβολή όταν πρόκειται για αγάπη, στρέφεται, από τη φύση της σ' ένα ορισμένο πρόσωπο. Και φυσικά, δεν είναι δυνατό, ν' αρέσουν πολλοί στο μεγαλύτερο βαθμό στο ίδιο πρόσωπο...
Εκτός απ' αυτά πρέπει ν' αποκτήσει κανείς με μακροχρόνια επικοινωνία σχετική πείρα (για το χαρακτήρα τους), πράγμα πάρα πολύ δύσκολο. Είναι ενδεχόμενο, όταν πρόκειται για συμφέρον και ευχαρίστηση ν' αρέσει κάποιος σε πολλούς, γιατί υπάρχουν σε πολλούς τέτοιοι, γιατί είναι πολλοί οι τέτοιοι, κι η (αμοιβαία) παροχή υπηρεσιών χρειάζεται λίγο χρόνο.
Από τα δύο αυτά είδη των φιλικών σχέσεων, εκείνη που μοιάζει με την αληθινή φιλία είναι εκείνη που στηρίζεται στην απόλαυση, όταν οι δυο φίλοι συμπεριφέρονται μεταξύ τους με τον ίδιο τρόπο, ή όταν ο ένας βρίσκει ευχαρίστηση στον άλλον ή τα ίδια πράγματα. Τέτοια είναι η φιλία των νέων, επειδή σ' αυτούς επικρατεί περισσότερο η ιδεαλιστική πλευρά, ενώ εκείνη η φιλία που βασίζεται στο συμφέρον θυμίζει καπηλεία.
Επίσης οι ευνοούμενοι της τύχης δεν αναζητούν φίλους, που θα τους ήταν χρήσιμοι, αλλά ευχάριστοι. Αυτοί επιθυμούν να συζούν με άλλους, αλλά ό,τι είναι οδυνηρό, το υποφέρει κανείς λίγο μονάχα καιρό, αλλά όχι παντοτινά, ούτε ακόμη το ίδιο το αγαθό, στην περίπτωση που του προκαλεί λύπη. Γι' αυτό οι ευνοούμενοι της τύχης (οι μακάριοι) ζητούν φίλους ευχάριστους. Ενδέχεται αυτοί να είναι ενάρετοι άνθρωποι και αυτοί καθ' εαυτοί και για τους τυχερούς φίλους των, οπότε βρίσκονται συν ενωμένες όλες οι ιδιότητες, που έχουμε την απαίτηση να συγκεντρώνουν οι φίλοι μας.
Και οι άρχοντες, φαίνεται ότι έχουν ανάγκη από φίλους δυο ειδών. Άλλοι είναι χρήσιμοι σ' αυτούς, άλλοι ευχάριστοι. Αλλά και τα δύο αυτά προτερήματα δεν είναι συνενωμένα στο ένα και το αυτό πρόσωπο. Δεν ζητούν δηλ. ούτε ευχάριστους ανθρώπους που να είναι συγχρόνως και χρήσιμοι, ούτε χρήσιμους (για ηθικά ωραίους σκοπούς).
Αλλά εκείνοι που αγαπούν την απόλαυση ζητάνε ανθρώπους πνευματώδεις και ευφυολόγους, κι άλλοι πάρα πολύ ικανά άτομα για να εκτελούν τις διαταγές τους. Αυτά όμως δεν βρίσκονται πάρα πολύ συνδυασμένα σ' ένα και το αυτό πρόσωπο. Προηγουμένως είπαμε ότι ο πραγματικά ενάρετος άνθρωπος είναι χρήσιμος και ευχάριστος συγχρόνως. Αλλά ο τέτοιος δεν συνάπτει φιλικούς δεσμούς μ' εκείνον που είναι κοινωνικά ανώτερός του αν υπερέχει και στην αρετή. Αλλιώς το πρόσωπο υψηλής καταγωγής δε θα είναι όμοιό του, εφόσον θα βρίσκεται σε κατώτερο ηθικό επίπεδο. Πάντως τέτοιοι άνθρωποι είναι σπάνιοι.
Οι φιλίες για τις οποίες μιλήσαμε στηρίζονται στην ισότητα. Γιατί σχετικά μ' αυτές τις φιλίες κατά τα δυο μέρη συγχρόνως παρέχουν και ποθούν ή ανταλλάσσουν το ένα αντί του άλλου π.χ. αντί ωφέλειας, απόλαυση. Το ότι οι τέτοιας λογής φιλίες είναι λιγότερο γνήσιες και μικρότερης διάρκειας, το έχουμε ήδη πει. Σχετικά με την ομοιότητα και την ανομοιότητα, φαίνονται ότι είναι κατά την ίδια σχέση φιλικές και συγχρόνως ότι δεν είναι τέτοιες
Όμοιες με την βασιζόμενη πάνω στην αρετή φιλία, φαίνονται φιλικές (αφού η μια παρέχει απόλαυση, η άλλη ωφέλεια ό,τι δηλ. προσφέρει και εκείνη), εφόσον όμως η τελευταία συμβαίνει να είναι αδιάβλητη και μόνιμη, ενώ εκείνες μεταβάλλονται γρήγορα και διαφέρουν σε πολλά σημεία, δεν φαίνονται πραγματικές φιλίες επειδή είναι ανόμοιες με την φιλία, που βασίζεται στην αρετή."
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ - ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ
mythiki-anazitisi
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου