Φτιάχνω σαπούνι από λάδι ελιάς

Συνταγες για παρασκευη σαπουνιου

Παλιά στα χωριά έφτιαχναν μόνοι τους σπιτικό σαπούνι από ελαιόλαδο για να έχουν όλο το χρόνο. Συνήθως το έφτιαχναν το Σεπτέμβριο μήνα που ο καιρός ήταν ακόμα καλός και η θερμοκρασία ιδανική για να γίνει. Τότε επίσης μάζευαν και το λάδι από τον πυθμένα των βαρελιών που είχε και μούργα για να μην πάει χαμένο και το χρησιμοποιούσαν για το σαπούνι τους.

Στο 1ο Ελληνικό βιβλίο φαρμακοποιίας βρίσκουμε την συνταγή:

Σαπώνιον
Ένωσε ένα μέρος κοπανισμένης σόδας της αγοράς , με 2 μέρη της ζωντανής ασβέστου σε μία αρκετή ποσότητα νερού. Ανακάτωσε τα πάντα καλά ώστε να γίνει σαν γάλα και άστα να κατακαθίσει η ύλη μέχρι την επόμενη ημέρα.
Έπειτα στράγγισε το επιπλέον εκείνο δριμύ ρευστό, εξάτμισέ το λίγο για να γίνει πιο ενεργητικό.
Μετά από αυτά ένωσε ένα μέρος από αυτό και ένα από λάδι ελιών ή και περισσότερο, βράσε το ανακατεύοντας συνεχώς τη μάζα τόσο έως ότου να πήξει αρκετά, η πήξης του οποίου γνωρίζεται ευθύς, αφότου βγάλεις λίγο έξω και κρυώσει.
Όταν γίνει αυτό, στρώνεις λίγο ασβέστη ή στάχτη σε ένα μέρος και χύνεις την ύλη αυτή και την απλώνεις όλη ομαλώς, μετά την κόβεις και την διαιρείς σε όσα κομμάτια θέλεις.
Το σαπούνι αυτό είναι πολύ χρειαζούμενο στους ανθρώπους, μάλιστα πολλές φορές και στην ιατρική και σε άλλες τέχνες.

Πηγή: Νέα Φαρμακοποιία Διονύσιου Πύρρου του Θετταλού σελ.209
Το σαπούνι από λάδι ελιάς

Το σαπούνι από λάδι ελιάς, που κάνουν ακόμα σήμερα μερικές Μηλιώτισσες είναι πιό αγνό για το δέρμα και τα μαλλιά από του εμπορίου, καθαρίζει τα ρούχα χωρίς να τα φθείρει, δεν κάνει πολύ αφρό και η μπουγάδα ξεβγάζεται πιό εύκολα. «Το ’χω παράπονο που δεν το φτιάχνουν σήμερα οι νέες, αλλά τις καταλαβαίνω κιόλας», λέει η Λουλά Σφέτσα. «Είναι μπελαλίδικη δουλειά, —άντε να μαζέψεις τη μούργα του λαδιού απ' τα πιθάρια, άντε ν’ ανάψεις το καζάνι και να καπνιστείς, ν’ ανακατέβεις τόσην ώρα σκυμμένη πάνω απ’ τη φωτιά και να προσέξεις να μην καείς. Είναι κόπος.
Εγώ όμως δεν αγόρασα ποτέ μου σαπούνι απ’ τον μπακάλη. Παλιά πλέναμε, ακόμα και τα δόντι ο μας μ' αυτό και τις πάνες τις μωρουδιακές τις έκανε αφράτες. Παλαιότερα σχεδόν όλες οι νοικοκυρές τού χωριού χρησιμοποιούσαν σπιτικό σαπούνι, ορισμένες έβραζαν περισσότερο και το πουλούσαν σε πλάκες ή πήγαιναν μεροκάματο για να το φτιάξουν σε ξένα σπιτικά. Στον πόλεμο και στην κατοχή μόνο σπιτικό σαπούνι υπήρχε. 

«Το σαπούνι το φτιάχνω κατά Σεπτέμβριο μήνα που βάζουμε να καθαρίσουμε τα πιθάρια για να μπει το φρέσκο λάδι. Μαζεύω ότι έχει μείνει στον πάτο, αγοράζω και σπίρτο —καυστική ποτάσα— απ' τον μπακάλη, παίρνω και λίγο αλάτι. Η συνταγή είναι από την παρα γιαγιά μου που έκανε το σαπούνι, πρέπει όμως να ζυγίσεις σωστά.

Σε ίση ποσότητα από νερό και λάδι χρειάζεται 1/5 ποσότητας σπίρτου και 30 γρ, αλάτι σε ένα κιλό υγρό. Αποβραδίς ανάβω στο καμίνι μια μικρή φωτιά και μέσα σε χαλκωματένιο καζάνι— όχι τσίγκινο γιατί θα τρυπήσει με το σπίρτο— ρίχνω το νερό και το σπίρτο. Όταν το μείγμα ζεσταθεί, προσθέτω το λάδι και ανακατεύω για λίγο' σβήνω ύστερα τη φωτιά και τ’ αφήνω όλη νύχτα να σταθεί. Νωρίς τ' άλλο πρωί, ανάβω δυνατή φλόγα στο καμίνι, για να κοχλάσει το σαπούνι, ρίχνω και το αλάτι κι ανακατεύω συνέχεια μ’ ένα μακρύ ξύλο, θέλει γύρω στη μία ώρα μέχρι ν δέσει Κάπου κάπου το ραντίζω με λίγο νεράκι να κόβεται η βράση και εκεί, στα μισά, ρίχνω και ένα σακουλάκι με φύλλο δάφνης για ευωδιά.

Προς το τέλος δοκιμάζω να δω αν πέτυχε. Με μια κουταλιά παίρνω λίγο από το υγρό αν είναι πεντακάθαρο είναι εντάξει, αν έχει καντήλες λαδί και είναι ακάθαρτο θα πει ότι δεν έγινε καλό. Όταν βεβαιωθώ άτι έπηξε, σηκώνουμε το καζάνι δυο μαζί απ’ τη φωτιά, με προσοχή να μην τσουρουφλιστούμε, και χύνουμε το μείγμα σε μια κασόνα στρωμένη με λαδόκολλα. Το πασπαλίζω με λίγο νερό και το στρώνω καλά με την παλάμη μου ή με μια κουτάλα. Σιγά σιγά το υγρό το παραπανίσιο τρέχει απ' τις χαραμάδες της κασόνας και το σαπούνι όλο και σφίγγει. Μ’ ένα μαχαίρι χαράζω τώρα το μέγεθος της πλάκας και αφήνω την κάσα σε μέρος σκιερό, να στεγνώσει καλά το σαπούνι. Την επαύριο κόβω τις πλάκες με μαχαίρι κοφτερό και τις ξεπλένω. Το σαπούνι μου είναι έτοιμο αλλά όσο το αφήνεις τόσο καλύτερα. Το περσινό σαπούνι, το ξερό, είναι πάντα πιο καλό»

Πηγή: Μια Μηλιώτισσα θυμάται τη ζωή της
Συνταγή της κ Χρυσάνθης Κασιανού από το Περαχώρι Ιθάκης

Υλικά:
8 κιλά λάδι. Συνήθως χρησιμοποιούμε τη μούργα του λαδιού, το κατακάθι ή τηγανολάδα
3 κιλά καυστική σόδα (ποτάσσα)
10 κιλά νερό
1 ποτήρι χοντρό αλάτι
ένα καζάνι

Εκτέλεση:
Βάζουμε το νερό μέσα στο καζάνι. Όταν το νερό είναι χλιαρό ρίχνουμε σιγά, σιγά το λάδι. Λίγο πριν βράσουν το νερό με το λάδι προσθέτουμε την ποτάσσα, σιγά, σιγά.
Μετά ρίχνουμε ένα ποτήρι χοντρό αλάτι.
Ανακατεύουμε με ξύλινη κουτάλα ως τον πάτο του καζανιού. Τα υλικά θα πρέπει να ανακατευτούν πολύ καλά. Η ποτάσσα φουσκώνει και θέλει πολύ προσοχή στο ανακάτεμα.
Όταν είναι έτοιμο το σαπούνι «ξεκολλάει». Θα καταλάβετε στην πράξη τί σημαίνει αυτό. Το σαπούνι ανεβαίνει στην επιφάνεια και με μεγάλη τρυπητή κουτάλα παίρνουμε το σαπούνι και το βάζουμε στα καλούπια μας, που μπορεί να είναι και παλιά συρτάρια ή τελάρα. Πρώτα στρώνουμε χαρτί στα καλούπια μας και μετά βάζουμε το σαπούνι.
Αν θέλουμε να κάνουμε και άλλη δόση σαπούνι, χρησιμοποιούμε το ίδιο νερό με λιγότερη ποτάσσα.
Όταν το λάδι είναι καθαρό, θέλει περισσότερη ποτάσσα, όταν είναι μούργκα, θέλει λιγότερο. Όταν είναι τηγανολάδο, βάζουμε λιγότερο αλάτι.
Στο Περαχώρι της Ιθάκης σχεδόν όλες οι γυναίκες κάνουν σαπούνι στο σπίτι τους.
Πηγή: http://peliti.gr

ftiaxno.gr