Το Matrix είναι μια ταινία επιστημονικής φαντασίας του 1999, η οποία γράφτηκε και σκηνοθετήθηκε από τους αδελφούς Wachowski. Απεικονίζει ένα δυστοπικό μέλλον, στο οποίο νοήμονες μηχανές έχουν παγιδεύσει ολόκληρο τον ανθρώπινο πληθυσμό μέσα σε μια τεχνητή εικονική πραγματικότητα, το Matrix, ώστε να τον κρατούν υπόδουλο, καθώς χρησιμοποιούν την θερμότητα που παράγουν τα σώματα και την ηλεκτρική δραστηριότητα του μυαλού, ως πηγές ενέργειας. Ο προγραμματιστής υπολογιστών και χάκερ Neo, μαθαίνει την αλήθεια και μαζί με μια ομάδα «ελεύθερων» ανθρώπων, αντιστέκονται στις μηχανές.
Οι Μεταφυσικές και Φιλοσοφικές “Αλήθειες” του Matrix
Η ταινία αυτή ανήκει στο είδος του cyberpunk και ξεχειλίζει από θρησκευτικές και φιλοσοφικές ιδέες. Το έργο «πατάει» στην «Αλληγορία του Σπηλαίου» του Πλάτωνα και στην «Αλίκη στην Χώρα των Θαυμάτων». Βασίζεται ακόμη και στο βιβλίο «Simulacra and Simulation», ένα φιλοσοφικό βιβλίο του 1981, που γράφτηκε από τον Jean Baudrillard. Το βιβλίο αυτό, εξετάζει τις σχέσεις μεταξύ της πραγματικότητας, των συμβόλων και της κοινωνίας, και ήταν υποχρεωτικό να διαβαστεί από όλους τους ηθοποιούς της ταινίας. Μάλιστα το βιβλίο μπορεί να ειδωθεί και μέσα στην ταινία, ως η κρυψώνα του Neo για τα παράνομα προγράμματα του και η φράση «η έρημος του αληθινού» που χρησιμοποιεί ο Μορφέας, είναι παρμένη από το βιβλίο.
Ακόμη δανείζεται πολλά στοιχεία από kung-fu ταινίες και ιαπωνικά anime (π.χ AKIRA), με κυριότερο παράδειγμα την cyberpunk anime ταινία επιστημονικής φαντασίας του 1995, «Ghost in the Shell» που βασίστηκε στο ομώνυμο manga του Masamune Shirow. Και αυτή η ταινία πραγματεύεται πολλά φιλοσοφικά θέματα, με αυτό που να ξεχωρίζει να είναι αυτό της ταυτότητας μέσα σε μια τεχνολογικά εξελιγμένη κοινωνία. Μάλιστα οι Wachowski, από εκεί εμπνεύστηκαν τον πράσινο κώδικα του Matrix, την σύνδεση κάποιου σε ένα δίκτυο, την σκηνή όπου οι Agents κυνηγάνε τον Neo μέσα στην αγορά και πολλά άλλα.
Matrix (Μήτρα, Πίνακας) στα μαθηματικά είναι μια ορθογώνια διάταξη αριθμών, συμβόλων ή διάφορων μαθηματικών εκφράσεων, διατεταγμένων σε γραμμές και στήλες. Ένας πίνακας, εκτός των άλλων
Ακόμη δανείζεται πολλά στοιχεία από kung-fu ταινίες και ιαπωνικά anime (π.χ AKIRA), με κυριότερο παράδειγμα την cyberpunk anime ταινία επιστημονικής φαντασίας του 1995, «Ghost in the Shell» που βασίστηκε στο ομώνυμο manga του Masamune Shirow. Και αυτή η ταινία πραγματεύεται πολλά φιλοσοφικά θέματα, με αυτό που να ξεχωρίζει να είναι αυτό της ταυτότητας μέσα σε μια τεχνολογικά εξελιγμένη κοινωνία. Μάλιστα οι Wachowski, από εκεί εμπνεύστηκαν τον πράσινο κώδικα του Matrix, την σύνδεση κάποιου σε ένα δίκτυο, την σκηνή όπου οι Agents κυνηγάνε τον Neo μέσα στην αγορά και πολλά άλλα.
Matrix (Μήτρα, Πίνακας) στα μαθηματικά είναι μια ορθογώνια διάταξη αριθμών, συμβόλων ή διάφορων μαθηματικών εκφράσεων, διατεταγμένων σε γραμμές και στήλες. Ένας πίνακας, εκτός των άλλων
διαστάσεων, μπορεί να είναι και τρισδιάστατος, οπότε η ορολογία αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την περιγραφή ενός συνόλου αριθμών που δημιουργούν μια εικονική πραγματικότητα. Οι Wachowski υιοθέτησαν τον όρο αυτό και την σημασία του από το βιβλίο «Neuromancer», του William Gibson, πρωτοπόρου του είδους του cyberpunk. Ακόμη, υπάρχουν πολλές ομοιότητες μεταξύ των βασικών ιδεών της ταινίας με ένα επεισόδιο του Doctor Who, το «The Deadly Assassin». Εκεί, όπως και στην ταινία, το Matrix είναι ένα τεράστιο σύστημα κομπιούτερ που παράγει απεικονίσεις της πραγματικότητας, στις οποίες κάποιος μπορεί να εισέλθει χρησιμοποιώντας μια συσκευή που συνδέεται με το κεφάλι του χρήστη. Εκεί πέρα, οι νόμοι της Φυσικής μπορούν να καταρριφθούν και αν κάποιος πεθάνει εκεί μέσα πεθαίνει και στην πραγματικότητα. Οι Wachowski βασίστηκαν και σε δουλειές του Philip K.Dick. Το Matrix εμπνέεται από την ταινία «Total Recall» που βασίζεται σε μια ιστορία του Philip K.Dick, «We Can Remember It for You Wholesale». Η ταινία παίζει με την έννοια της πραγματικότητας και τι διακρίνει την αλήθεια από το ψέμα. Μάλιστα, εκεί κάνει και την εμφάνιση του και ένα κόκκινο χάπι.
“Παίρνεις το κόκκινο χάπι- Μένεις στην Χώρα των Θαυμάτων και σου δείχνω πόσο βαθύ είναι το λαγούμι του λαγού.”
“Παίρνεις το κόκκινο χάπι- Μένεις στην Χώρα των Θαυμάτων και σου δείχνω πόσο βαθύ είναι το λαγούμι του λαγού.”
Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό, είναι ότι η ταινία δανείστηκε πολλά στοιχεία από την σειρά κόμικς «Invisibles» (1994-2000), που γράφτηκε από τον συγγραφέα και υποστηρικτή της μαγείας του Χάους, Grant Morrison. Ο ίδιος μάλιστα είχε δηλώσει πώς οι Wachowski σίγουρα γνώριζαν την δουλειά του, καθώς του είχαν ζητήσει να γράψει ένα κόμικ για την προώθηση της ταινίας και ότι μερικά τεύχη της σειράς, είχαν δοθεί στους σχεδιαστές της ταινίας ως υλικό αναφοράς. Η σειρά διηγείται τις περιπέτειες μιας ομάδας ατόμων με κωδικά ονόματα, που διαθέτουν εξωκοσμικές ικανότητες και πολεμούν τους φορείς του συστήματος. Η πραγματικότητα αυτού του κόσμου αποτελεί μια ψευδαίσθηση. Αυτός ο κόσμος ελέγχεται από τους «Άρχοντες» ( Γνωστικιστικός όρος, θα αναλυθεί αργότερα), οι οποίοι έχουν υποδουλώσει τα μυαλά και την ελεύθερη θέληση των ανθρώπων. Α, και υπάρχει ένα άτομο μέσα στην ομάδα, ο οποίος είναι ο επόμενος Βούδας (εκλεκτός, λυτρωτής) και ένας μέντορας της ομάδας, μαζί με τον μαθητή του πέφτουν από έναν ουρανοξύστη για την μύηση του δεύτερου στην ομάδα. Φαίνεται γνώριμο; Ακόμη, η σκηνή στην οποία ο Agent Smith βασανίζει τον Μορφέα, αντιγράφει μια ακριβώς παρόμοια σκηνή, στην οποία βασανίζεται ο αρχηγός της ομάδας των «Invisibles». Η σειρά αυτή, καταπιάνεται με θέματα όπως η μαγεία, η βία, οι πολεμικές τέχνες και τη κουλτούρα του φετιχισμού. Όσον αφορά το τελευταίο, μην ξεχνάμε ότι το κλαμπ όπου ο Neo συναντά την Trinity είναι σαδομαζοχιστικό και ότι πολλά από τα δερμάτινα κουστούμια των χαρακτήρων της ταινίας, είναι εμπνευσμένα από αυτή την ιδεολογία.
Πάντως για να γραφτεί αυτή η σειρά κόμικς και ο Morrison με την σειρά του δανείστηκε στοιχεία από βιβλία του Philip K. Dick , όπως το «Valis», που με τη σειρά του δανείστηκε στοιχεία από τη θεωρία του Γνωστικισμού. Όσον αφορά τον Γνωστικισμό, θα παραθέσω μερικές από τις βασικές αρχές από την Wikipedia (είναι ελεγμένες και καλογραμμένες), ώστε να μπορέσετε να βρείτε και να κατανοήσετε τα κοινά στοιχεία όλων των παραπάνω ιστοριών, καθώς και μερικούς από τους συμβολισμούς που θα αναλυθούν παρακάτω.
«1)Ο Κόσμος. Οι περισσότεροι γνωστικοί διαχώριζαν την «ύλη», η οποία ήταν κακή και απόλυτα απομακρυσμένη από τον Θεό, και το «πνεύμα», το οποίο θεωρούνταν αγαθό και προσκείμενο στο θείο. Ο φυσικός κόσμος, ως υλική επικράτεια, θεωρούνταν κακός.
2)Η θεϊκή επικράτεια. Ο αληθινός και αγαθός Θεός δεν δημιούργησε, κατά συνέπεια, αυτόν τον κόσμο. Σύμφωνα με τους μύθους που αφηγούνταν οι γνωστικοί, στο απώτατο παρελθόν ο αληθινός Θεός απέκτησε θεϊκούς απογόνους (οι οποίοι αποκαλούνταν «Αιώνες»), διαδοχικές εκπορεύσεις του στο πλαίσιο μίας μεταφυσικής ιεραρχίας οι οποίες κατά ζεύγη, παρήγαγαν δικούς τους απογόνους. Μία καταστροφή έλαβε χώρα στη θεϊκή επικράτεια όταν ένας κατώτατος Αιώνας (συχνά ονομάζεται «Σοφία») ξέπεσε και αποχωρίστηκε από τους υπολοίπους, ενώ ταυτόχρονα απέκτησε έναν δικό του θεϊκό απόγονο. Αυτός ο απόγονος, όντας γεννημένος έξω από τη θεϊκή επικράτεια, ήταν Κακός (ή “πλανημένος”, κατ’ άλλες παραδόσεις) και σε συνεργασία με τους δικούς του θεϊκούς απογόνους (οι οποίοι τότε ήρθαν σε ύπαρξη), τους “Άρχοντες”, δημιούργησε τον υλικό κόσμο, το κατώτατο στην ιεραρχία μεταφυσικό επίπεδο, ως τόπο φυλάκισης για την έκπτωτη Σοφία. Με αυτό τον τρόπο έγινε γνωστός ως ο «Δημιουργός».
3)Άνθρωποι. Ο Αιώνας Σοφία που είχε εκπέσει από τη θεϊκή επικράτεια αιχμαλωτίστηκε και φυλακίστηκε στον δικό μας υλικό κόσμο μέσα σε σώματα ανθρώπων. Έτσι οι άνθρωποι, έχοντας τη θεϊκή σπίθα μέσα τους, επιθυμούν διακαώς να διαφύγουν από αυτόν τον κόσμο και να αγγίξουν τα ανώτερα μεταφυσικά επίπεδα, να βυθιστούν στον ίδιο τον Θεό. Δεν είναι απλώς ζωντανά πλάσματα, όπως τα υπόλοιπα ζώα, προορισμένα να πεθαίνουν και να παύσουν να υπάρχουν.
4)Σωτηρία. Η θεϊκή σπίθα μέσα στους ανθρώπους είναι δυνατόν να διαφύγει μόνο μέσω της απόκτησης γνώσης όσον αφορά το μέρος από όπου προήλθε, πώς βρέθηκε εκεί και πώς μπορεί να επιστρέψει εκεί. Η απελευθέρωση από αυτόν τον υλικό κόσμο, με άλλα λόγια, μπορεί να επέλθει μόνο μέσω απελευθερωτικής, μυστικιστικής Γνώσης.
“Μην προσπαθείς να λυγίσεις το κουτάλι. Αυτό είναι αδύνατο. Αντί γι’ αυτό, προσπάθησε μόνο να συνειδητοποιήσεις την αλήθεια… Δεν υπάρχει κουτάλι.”
5)Ο Θεϊκός Λυτρωτής. Αυτή η Γνώση, όμως, δεν μπορεί να αποκτηθεί με μέσα αυτού του κόσμου καθώς ο κόσμος είναι κακός · πρέπει συνεπώς να προέλθει από εξωτερική πηγή. Σε χριστιανικούς τύπους γνωστικισμού (καθώς υπήρχαν και μορφές που δεν εμφανίζουν δεσμούς με τον χριστιανισμό), ο Ιησούς Χριστός είναι εκείνος που φέρει αυτή τη γνώση και έρχεται από ψηλά για να τη μεταδώσει ως απαραίτητη για την ατομική πνευματική σωτηρία. Εφόσον, όμως, δεν είναι πράγματι δυνατό να ανήκει σε αυτόν τον κόσμο, ο Χριστός δεν γεννήθηκε στην πραγματικότητα στη Γη. Κάποιοι γνωστικοί είχαν την άποψη ότι ο Ιησούς φαινόταν μόνο ως άνθρωπος ενώ στην πραγματικότητα το σώμα του ήταν φάντασμα, σάρκινο μόνο στην εμφάνιση (“δοκητισμός”). Άλλοι ισχυρίζονταν ότι ο Χριστός ήταν θεϊκός Αιώνας ο οποίος για λίγο ενσαρκώθηκε στο πραγματικό σάρκινο σώμα του Ιησού, ξεκινώντας από τη βάπτισή του και φτάνοντας λίγο πριν το σταυρικό τέλος της ζωής του, οπότε και τον εγκατέλειψε. Στη συνέχεια, τον ανέστησε από τους νεκρούς και κατέλαβε το σώμα του και πάλι, έτσι ώστε να μπορεί να μεταδίδει τη μυστική του Γνώση μετά την ανάστασή του. Και οι δύο αυτές απόψεις βασίζονται στη μυθολογική / συμβολική ερμηνεία της χριστιανικής Βίβλου, εκλαμβάνοντάς την ως μυητική αλληγορία και όχι ως κυριολεκτική ιστορική καταγραφή.»
Οι “διαφορετικοί” Συμβολισμοί του Matrix
Ας προχωρήσουμε σε ανάλυση άλλων συμβολισμών μέσα στην ταινία. Όπως προαναφέρθηκε, το Matrix χρησιμοποίησε ως πηγή έμπνευσης την «Αλίκη στην Χώρα των Θαυμάτων» και αναφέρονται συχνά σε αυτό το βιβλίο μέσα στην ταινία, όπως και στην συνέχεια του, «Μέσα στον Καθρέφτη και τι βρήκε η Αλίκη εκεί». Παραδείγματα αυτού, αποτελούν οι φράσεις «Ακολούθα τον λευκό λαγό» και «…μένεις στην Χώρα των Θαυμάτων και σου δείχνω πόσο βαθύ είναι το λαγούμι του λαγού». Μάλιστα, η στιγμή που ο Neo αγγίζει τον καθρέφτη και τα γεγονότα που ακολουθούν, είναι έμμεση αναφορά στο «Μέσα στον Καθρέφτη…». Ακόμη, η ταινία αναφέρεται και στον «Μάγο του Οζ». Ο Cypher λέει στον Neo, «Δέσε την ζώνη σου Ντόροθι, γιατί το Κάνσας σου λέει αντίο» και την στιγμή που ο Neo περιμένει για να συναντήσει την Oracle, βλέπει ένα κορίτσι να κρατάει στον αέρα με τη δύναμη του μυαλού της τρείς κύβους και ο ένας να αιωρείται με τέτοιο τρόπο, ώστε τα γράμματα που είναι γραμμένα στις δυο επιφάνειες του, να σχηματίζουν τη λέξη ΟΖ.(Στην ίδια ακριβώς σκηνή, σε μια τηλεόραση πίσω από το κορίτσι, προβάλλεται μια ταινία που απεικονίζει γιγάντια κουνέλια να τρέχουν μέσα σε μια πόλη. Ίσως άλλη μια έμμεση αναφορά στην «Αλίκη».)
Αναφορά σε κλασσικές ιστορίες γίνεται και άλλη φορά, εκεί που η Trinity «ξυπνάει» τον Neo με ένα φιλί, με την σκηνή να αποτελεί μια έμμεση αναφορά στην «Χιονάτη» και στην «Ωραία Κοιμωμένη», με αντεστραμμένους τους ρόλους του πριγκιπόπουλου και της πριγκίπισσας. Εδώ έχουμε και αναφορά στον Βουδισμό, καθώς ο Neo «ξυπνάει» (ανασταίνεται, αναδύεται πεφωτισμένος) αφήνοντας πίσω του την παλιά του ζωή και όλους τους φόβους και τις αμφιβολίες του.
3)Άνθρωποι. Ο Αιώνας Σοφία που είχε εκπέσει από τη θεϊκή επικράτεια αιχμαλωτίστηκε και φυλακίστηκε στον δικό μας υλικό κόσμο μέσα σε σώματα ανθρώπων. Έτσι οι άνθρωποι, έχοντας τη θεϊκή σπίθα μέσα τους, επιθυμούν διακαώς να διαφύγουν από αυτόν τον κόσμο και να αγγίξουν τα ανώτερα μεταφυσικά επίπεδα, να βυθιστούν στον ίδιο τον Θεό. Δεν είναι απλώς ζωντανά πλάσματα, όπως τα υπόλοιπα ζώα, προορισμένα να πεθαίνουν και να παύσουν να υπάρχουν.
4)Σωτηρία. Η θεϊκή σπίθα μέσα στους ανθρώπους είναι δυνατόν να διαφύγει μόνο μέσω της απόκτησης γνώσης όσον αφορά το μέρος από όπου προήλθε, πώς βρέθηκε εκεί και πώς μπορεί να επιστρέψει εκεί. Η απελευθέρωση από αυτόν τον υλικό κόσμο, με άλλα λόγια, μπορεί να επέλθει μόνο μέσω απελευθερωτικής, μυστικιστικής Γνώσης.
“Μην προσπαθείς να λυγίσεις το κουτάλι. Αυτό είναι αδύνατο. Αντί γι’ αυτό, προσπάθησε μόνο να συνειδητοποιήσεις την αλήθεια… Δεν υπάρχει κουτάλι.”
5)Ο Θεϊκός Λυτρωτής. Αυτή η Γνώση, όμως, δεν μπορεί να αποκτηθεί με μέσα αυτού του κόσμου καθώς ο κόσμος είναι κακός · πρέπει συνεπώς να προέλθει από εξωτερική πηγή. Σε χριστιανικούς τύπους γνωστικισμού (καθώς υπήρχαν και μορφές που δεν εμφανίζουν δεσμούς με τον χριστιανισμό), ο Ιησούς Χριστός είναι εκείνος που φέρει αυτή τη γνώση και έρχεται από ψηλά για να τη μεταδώσει ως απαραίτητη για την ατομική πνευματική σωτηρία. Εφόσον, όμως, δεν είναι πράγματι δυνατό να ανήκει σε αυτόν τον κόσμο, ο Χριστός δεν γεννήθηκε στην πραγματικότητα στη Γη. Κάποιοι γνωστικοί είχαν την άποψη ότι ο Ιησούς φαινόταν μόνο ως άνθρωπος ενώ στην πραγματικότητα το σώμα του ήταν φάντασμα, σάρκινο μόνο στην εμφάνιση (“δοκητισμός”). Άλλοι ισχυρίζονταν ότι ο Χριστός ήταν θεϊκός Αιώνας ο οποίος για λίγο ενσαρκώθηκε στο πραγματικό σάρκινο σώμα του Ιησού, ξεκινώντας από τη βάπτισή του και φτάνοντας λίγο πριν το σταυρικό τέλος της ζωής του, οπότε και τον εγκατέλειψε. Στη συνέχεια, τον ανέστησε από τους νεκρούς και κατέλαβε το σώμα του και πάλι, έτσι ώστε να μπορεί να μεταδίδει τη μυστική του Γνώση μετά την ανάστασή του. Και οι δύο αυτές απόψεις βασίζονται στη μυθολογική / συμβολική ερμηνεία της χριστιανικής Βίβλου, εκλαμβάνοντάς την ως μυητική αλληγορία και όχι ως κυριολεκτική ιστορική καταγραφή.»
Οι “διαφορετικοί” Συμβολισμοί του Matrix
Ας προχωρήσουμε σε ανάλυση άλλων συμβολισμών μέσα στην ταινία. Όπως προαναφέρθηκε, το Matrix χρησιμοποίησε ως πηγή έμπνευσης την «Αλίκη στην Χώρα των Θαυμάτων» και αναφέρονται συχνά σε αυτό το βιβλίο μέσα στην ταινία, όπως και στην συνέχεια του, «Μέσα στον Καθρέφτη και τι βρήκε η Αλίκη εκεί». Παραδείγματα αυτού, αποτελούν οι φράσεις «Ακολούθα τον λευκό λαγό» και «…μένεις στην Χώρα των Θαυμάτων και σου δείχνω πόσο βαθύ είναι το λαγούμι του λαγού». Μάλιστα, η στιγμή που ο Neo αγγίζει τον καθρέφτη και τα γεγονότα που ακολουθούν, είναι έμμεση αναφορά στο «Μέσα στον Καθρέφτη…». Ακόμη, η ταινία αναφέρεται και στον «Μάγο του Οζ». Ο Cypher λέει στον Neo, «Δέσε την ζώνη σου Ντόροθι, γιατί το Κάνσας σου λέει αντίο» και την στιγμή που ο Neo περιμένει για να συναντήσει την Oracle, βλέπει ένα κορίτσι να κρατάει στον αέρα με τη δύναμη του μυαλού της τρείς κύβους και ο ένας να αιωρείται με τέτοιο τρόπο, ώστε τα γράμματα που είναι γραμμένα στις δυο επιφάνειες του, να σχηματίζουν τη λέξη ΟΖ.(Στην ίδια ακριβώς σκηνή, σε μια τηλεόραση πίσω από το κορίτσι, προβάλλεται μια ταινία που απεικονίζει γιγάντια κουνέλια να τρέχουν μέσα σε μια πόλη. Ίσως άλλη μια έμμεση αναφορά στην «Αλίκη».)
Αναφορά σε κλασσικές ιστορίες γίνεται και άλλη φορά, εκεί που η Trinity «ξυπνάει» τον Neo με ένα φιλί, με την σκηνή να αποτελεί μια έμμεση αναφορά στην «Χιονάτη» και στην «Ωραία Κοιμωμένη», με αντεστραμμένους τους ρόλους του πριγκιπόπουλου και της πριγκίπισσας. Εδώ έχουμε και αναφορά στον Βουδισμό, καθώς ο Neo «ξυπνάει» (ανασταίνεται, αναδύεται πεφωτισμένος) αφήνοντας πίσω του την παλιά του ζωή και όλους τους φόβους και τις αμφιβολίες του.
Ας μιλήσουμε για τον Neo. Ο χαρακτήρα του Neo έχει εμπνευσθεί από τον Χριστό, το όνομα του οποίου αναφέρεται πολλές φορές και μέσα στην ταινία και από τον Βούδα. Το όνομα Neo, ουσιαστικά βασίζεται στην ελληνική λέξη «νέος» και μπορεί να ερμηνευθεί και ως ανανεωμένος. Είναι ακόμη ένας αναγραμματισμός της λέξης one, που μπορεί να ερμηνευθεί και ως εκλεκτός. Η πόρτα του διαμερίσματος του Neo, έχει την επιγραφή «101». Εδώ, εκτός ότι οι δημιουργοί παίζουν με το συμβολισμό του ένα-one, «101» είναι δυαδικός κώδικάς της γλώσσας των κομπιούτερ, καθώς και το δωμάτιο των βασανιστηρίων, στο βιβλίο του George Orwell, «1984». Το αληθινό όνομα του Neo είναι Thomas Anderson. Το Thomas-Θωμάς είναι μια αναφορά στον άπιστο Θωμά που στην αρχή δεν πιστεύει ότι βλέπει, όπως και ο Neo που στην αρχή δεν πιστεύει ότι είναι ο Εκλεκτός. Το επίθετο του, μπορεί να χωριστεί σε «Ander» και «Son». Για το πρώτο σκέλος, «Ανδρέας- Αντρέας- ανδρείος- ανήρ- άντρας» και στα αγγλικά το άνδρας είναι man. To επίθετο τότε, μπορεί να αποδοθεί ως «Son of Man», μια φράση που χρησιμοποιείται στην Βίβλο ως επίκληση για τον Μεσσία.
Μάλιστα οι δημιουργοί, κάνοντας χρήση έξυπνου διαλόγου, δίνουν στο κοινό να καταλάβει τι σημαίνει ο Εκλεκτός, μέσω του λόγου του αφεντικού του Neo. «Έχετε πρόβλημα με την εξουσία κύριε Anderson. Πιστεύετε ότι είστε ξεχωριστός. Ότι κατά κάποιο τρόπο, οι κανόνες δεν ισχύουν για σας. Έχει φτάσει η ώρα να πάρετε μια απόφαση κύριε Anderson (μπλε χάπι- κόκκινο χάπι)». Άλλο ένα δείγμα έξυπνου διαλόγου, δίνεται από τον τύπο που πάει στο διαμέρισμα του Neo, ώστε να πάρει ένα παράνομο πρόγραμμά και εκεί διακρίνεις πολλούς συμβολισμούς. «Είσαι ο σωτήρας μου, ο προσωπικός μου Ιησούς Χρηστός… Ναι ξέρω. Ποτέ δεν έγινε. Δεν υπάρχεις (η ζωή μέσα στο Matrix είναι ένα ψέμα, μια ψεύτικη ζωή σε ένα ψεύτικο κόσμο)… Ονομάζεται μεσκαλίνη (χάπια Μορφέα). Είναι ο μόνος τρόπος για να πετάξεις (φινάλε ταινίας)… Ακούγεται σαν να πρέπει να αποσυνδεθείς (δίκτυο του Matrix)».
Η εταιρεία όπου δουλεύει ο Neo, ονομάζεται «METACORTEX». Η λέξη αυτή είναι συνδυασμός των λέξεων «META» και «CORTEX», και σημαίνει «υπερβαίνοντας τα όρια του μυαλού». Το αφεντικό του Neo ως φορέας εξουσίας, θυμίζει πολύ στους τρόπους του τον Agent Smith και είναι ο μόνος χαρακτήρας στην ταινία, που εκτός από αυτόν, αποκαλεί τον Neo, «κύριο Anderson».
“Πρέπει να τα αφήσεις όλα, Neo. Φόβο, αμφιβολία και δυσπιστία. Ελευθέρωσε το μυαλό σου .”
Μάλιστα οι δημιουργοί, κάνοντας χρήση έξυπνου διαλόγου, δίνουν στο κοινό να καταλάβει τι σημαίνει ο Εκλεκτός, μέσω του λόγου του αφεντικού του Neo. «Έχετε πρόβλημα με την εξουσία κύριε Anderson. Πιστεύετε ότι είστε ξεχωριστός. Ότι κατά κάποιο τρόπο, οι κανόνες δεν ισχύουν για σας. Έχει φτάσει η ώρα να πάρετε μια απόφαση κύριε Anderson (μπλε χάπι- κόκκινο χάπι)». Άλλο ένα δείγμα έξυπνου διαλόγου, δίνεται από τον τύπο που πάει στο διαμέρισμα του Neo, ώστε να πάρει ένα παράνομο πρόγραμμά και εκεί διακρίνεις πολλούς συμβολισμούς. «Είσαι ο σωτήρας μου, ο προσωπικός μου Ιησούς Χρηστός… Ναι ξέρω. Ποτέ δεν έγινε. Δεν υπάρχεις (η ζωή μέσα στο Matrix είναι ένα ψέμα, μια ψεύτικη ζωή σε ένα ψεύτικο κόσμο)… Ονομάζεται μεσκαλίνη (χάπια Μορφέα). Είναι ο μόνος τρόπος για να πετάξεις (φινάλε ταινίας)… Ακούγεται σαν να πρέπει να αποσυνδεθείς (δίκτυο του Matrix)».
Η εταιρεία όπου δουλεύει ο Neo, ονομάζεται «METACORTEX». Η λέξη αυτή είναι συνδυασμός των λέξεων «META» και «CORTEX», και σημαίνει «υπερβαίνοντας τα όρια του μυαλού». Το αφεντικό του Neo ως φορέας εξουσίας, θυμίζει πολύ στους τρόπους του τον Agent Smith και είναι ο μόνος χαρακτήρας στην ταινία, που εκτός από αυτόν, αποκαλεί τον Neo, «κύριο Anderson».
“Πρέπει να τα αφήσεις όλα, Neo. Φόβο, αμφιβολία και δυσπιστία. Ελευθέρωσε το μυαλό σου .”
Το όνομα της Trinity έχει να κάνει με την Αγία Τριάδα (Πατέρας, Υιός και Άγιο Πνεύμα) και όπως εκείνη βοήθησε στην ανάσταση του Ιησού, έτσι και η Trinity έπαιξε σημαντικό ρόλο στην «ανάσταση» του Neo. Η ταινία ξεκινάει με την Trinity να βρίσκεται σε ένα δωμάτιο με τον αριθμό «303» (εδώ οι δημιουργοί παίζουν με τον αριθμό 3) και είναι σε αυτό το δωμάτιο, όπου ο Neo πυροβολείτε και στην συνέχεια αναδύεται πεφωτισμένος.
Ο Μορφέας πήρε το όνομα του από τον Έλληνα θεό των ονείρων. Κάπως ειρωνικό, αν σκεφτεί κανείς πώς στην ταινία, είναι αυτός που ξυπνάει τους άλλους από έναν «ονειρικό» κόσμο και τους επαναφέρει στην πραγματικότητα. Οι Wachowski βάσισαν τον χαρακτήρα, στον πρωταγωνιστή της σειράς κόμικς Sandman. Είναι μια ηγετική και πατρική φιγούρα για τα υπόλοιπα μέλη του πληρώματος. Το σκάφος του ο Ναβουχοδονόσωρ, πήρε το όνομα του από έναν βασιλιά της Βαβυλώνας, ο οποίος αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη ότι άρχιζε να τρελαίνεται, καθώς δεν μπορούσε να θυμηθεί και να δώσει ερμηνεία σε ένα σημαντικό όνειρο που είχε δει.
Ο Cypher είναι ο Ιούδας αυτής της ιστορίας. Το όνομα του σημαίνει «ένα μήνυμα γραμμένο σε μυστικό κώδικα, ώστε το αληθινό του νόημα να παραμείνει κρυμμένο», καθώς και «ασήμαντο άτομο». Ακόμη, το όνομα Cypher κάνει ομοιοκαταληξία με το όνομα Lucifer. Μια ειρωνεία μπορεί να διακρίνει κανείς και στο αληθινό του επίθετό, Reagan(=origin=προέλευση), όταν λέει στον Agent Smith ότι δεν θέλει να θυμάται τίποτα (δεν θέλει να θυμάται την προέλευση του).
Ο χαρακτήρας της Switch (=αλλάζω), αρχικά προοριζόταν να ήταν άνδρας στον πραγματικό κόσμο και γυναίκα στο Matrix. Αφού στο Matrix το άτομο αποκτά την ιδανική εικόνα που έχει εκείνο για τον εαυτό του, εδώ οι Wachowski ήθελαν να θίξουν το θέμα του να είσαι transgender, άλλα η Warner δεν τους άφησε. Θα το κάνουν ανενόχλητοι αργότερα, στη σειρά τους Sense 8.
H Oracle (Προφήτης), όπως και η Γνωστικιστική Σοφία, συμβολίζει τις αινιγματικές απαντήσεις σε μια περίπλοκη πραγματικότητα. Το γνωμικό «Γνώθι σαυτόν» που βρισκόταν κρεμασμένο στην πόρτα της κουζίνας της, ήταν σκαλισμένο στο Μαντείο των Δελφών.
Αναφερόμενη στην Αποκάλυψη ως το βασίλειο του Θεού όπου οι άξιοι θα σωθούν μετά την καταστροφή της Γης, η Zion είναι η μόνη πόλη στον κόσμο του Matrix όπου οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι και παραδόξως βρίσκεται βαθιά μέσα στην Γη σε αντίθεση με τα ύψη του ουρανού (Παράδεισος, βασίλειο του Θεού). Οι γεννημένοι στην Zion, Dozer και Tank, που παραδόξως έχουν ονόματα μηχανών, έχουν σε πολύ καλή φυσική κατάσταση και ανεπτυγμένα σώματα, σε αντίθεση με αυτούς που γεννήθηκαν μέσα στο Matrix.
Οι Agents συμβολίζουν τους «Άρχοντες» και είναι υπεύθυνοι για την επιβολή της τάξης και του ελέγχου σε αυτήν την πραγματικότητα. Όπως αναφέρει ο Μορφέας, «φυλάνε όλες τις πόρτες, κρατάνε όλα τα κλειδιά». Για αυτούς, αυτή η πραγματικότητα είναι «ένας ζωολογικός κήπος», «μια φυλακή» και όπως οι Γνωστικοστικοί Άρχοντες, εκείνοι είναι οι φύλακες και οι δεσμοφύλακες.
Η γυναίκα με το κόκκινο φόρεμα συμβολίζει τον πειρασμό, καθώς και τα ανθρώπινα ένστικτα και ανάγκες, αυτά που όπως αναφέρεται στην ταινία, μας κάνουν να διαφέρουμε από τις μηχανές.
Τέλος, ας μιλήσουμε για την μουσική επένδυση της ταινίας οπού και αυτή είναι γεμάτη συμβολισμούς. Ο τίτλος του κομματιού «Mindfields» των Prodigy αναφέρεται σε μια φράση του Μορφέα, ενώ ο τίτλος του κομματιού «Wake Up» των Rage Against the Machine, δένει με το νόημα της ταινίας. Ο μουσικός συνθέτης της ταινίας, Don Davis, χρησιμοποίησε αναγραμματισμούς της φράσης «THE MATRIX», για να ονομάσει κάποια μουσικά κομμάτια της ταινίας, «EXIT MR HAT» και «THREAT MIX» και την φράση «THE WOACHOWSKI BROTHERS», για να δώσει τα ονόματα, «BOW WHISK ORCHESTRA» και «SWITCH OR BREAK SHOW». Ακόμη, την στιγμή που ο Neo ως πεφωτισμένος πλέον νικάει τον Smith (πιο συγκεκριμένα την στιγμή που τον κλωτσάει), γίνεται μια μουσική αναφορά στο τέλος του μουσικού κομματιού «Thus spoke Zarathustra» από την ταινία «2001: Α Space Odyssey».
“Ξέρω ότι είστε εκεί έξω. Μπορώ να σας νιώσω τώρα. Ξέρω ότι φοβάστε… φοβάστε εμάς. Φοβάστε την αλλαγή. Δεν γνωρίζω το μέλλον. Δεν είμαι εδώ για να σας πω πως αυτό θα τελειώσει. Είμαι εδώ για να σας πω πώς θα αρχίσει. Θα κλείσω το τηλέφωνο και μετά θα δείξω σε αυτούς τους ανθρώπους ότι δεν θέλετε να δουν. Θα τους δείξω έναν κόσμο χωρίς εσάς. Έναν κόσμο χωρίς κανόνες και ελέγχους, χωρίς σύνορα ή όρια. Έναν κόσμο όπου όλα είναι πιθανά. Το που πάμε από εδώ είναι μια επιλογή που αφήνω σε εσάς.”
Ο Μορφέας πήρε το όνομα του από τον Έλληνα θεό των ονείρων. Κάπως ειρωνικό, αν σκεφτεί κανείς πώς στην ταινία, είναι αυτός που ξυπνάει τους άλλους από έναν «ονειρικό» κόσμο και τους επαναφέρει στην πραγματικότητα. Οι Wachowski βάσισαν τον χαρακτήρα, στον πρωταγωνιστή της σειράς κόμικς Sandman. Είναι μια ηγετική και πατρική φιγούρα για τα υπόλοιπα μέλη του πληρώματος. Το σκάφος του ο Ναβουχοδονόσωρ, πήρε το όνομα του από έναν βασιλιά της Βαβυλώνας, ο οποίος αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη ότι άρχιζε να τρελαίνεται, καθώς δεν μπορούσε να θυμηθεί και να δώσει ερμηνεία σε ένα σημαντικό όνειρο που είχε δει.
Ο Cypher είναι ο Ιούδας αυτής της ιστορίας. Το όνομα του σημαίνει «ένα μήνυμα γραμμένο σε μυστικό κώδικα, ώστε το αληθινό του νόημα να παραμείνει κρυμμένο», καθώς και «ασήμαντο άτομο». Ακόμη, το όνομα Cypher κάνει ομοιοκαταληξία με το όνομα Lucifer. Μια ειρωνεία μπορεί να διακρίνει κανείς και στο αληθινό του επίθετό, Reagan(=origin=προέλευση), όταν λέει στον Agent Smith ότι δεν θέλει να θυμάται τίποτα (δεν θέλει να θυμάται την προέλευση του).
Ο χαρακτήρας της Switch (=αλλάζω), αρχικά προοριζόταν να ήταν άνδρας στον πραγματικό κόσμο και γυναίκα στο Matrix. Αφού στο Matrix το άτομο αποκτά την ιδανική εικόνα που έχει εκείνο για τον εαυτό του, εδώ οι Wachowski ήθελαν να θίξουν το θέμα του να είσαι transgender, άλλα η Warner δεν τους άφησε. Θα το κάνουν ανενόχλητοι αργότερα, στη σειρά τους Sense 8.
H Oracle (Προφήτης), όπως και η Γνωστικιστική Σοφία, συμβολίζει τις αινιγματικές απαντήσεις σε μια περίπλοκη πραγματικότητα. Το γνωμικό «Γνώθι σαυτόν» που βρισκόταν κρεμασμένο στην πόρτα της κουζίνας της, ήταν σκαλισμένο στο Μαντείο των Δελφών.
Αναφερόμενη στην Αποκάλυψη ως το βασίλειο του Θεού όπου οι άξιοι θα σωθούν μετά την καταστροφή της Γης, η Zion είναι η μόνη πόλη στον κόσμο του Matrix όπου οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι και παραδόξως βρίσκεται βαθιά μέσα στην Γη σε αντίθεση με τα ύψη του ουρανού (Παράδεισος, βασίλειο του Θεού). Οι γεννημένοι στην Zion, Dozer και Tank, που παραδόξως έχουν ονόματα μηχανών, έχουν σε πολύ καλή φυσική κατάσταση και ανεπτυγμένα σώματα, σε αντίθεση με αυτούς που γεννήθηκαν μέσα στο Matrix.
Οι Agents συμβολίζουν τους «Άρχοντες» και είναι υπεύθυνοι για την επιβολή της τάξης και του ελέγχου σε αυτήν την πραγματικότητα. Όπως αναφέρει ο Μορφέας, «φυλάνε όλες τις πόρτες, κρατάνε όλα τα κλειδιά». Για αυτούς, αυτή η πραγματικότητα είναι «ένας ζωολογικός κήπος», «μια φυλακή» και όπως οι Γνωστικοστικοί Άρχοντες, εκείνοι είναι οι φύλακες και οι δεσμοφύλακες.
Η γυναίκα με το κόκκινο φόρεμα συμβολίζει τον πειρασμό, καθώς και τα ανθρώπινα ένστικτα και ανάγκες, αυτά που όπως αναφέρεται στην ταινία, μας κάνουν να διαφέρουμε από τις μηχανές.
Τέλος, ας μιλήσουμε για την μουσική επένδυση της ταινίας οπού και αυτή είναι γεμάτη συμβολισμούς. Ο τίτλος του κομματιού «Mindfields» των Prodigy αναφέρεται σε μια φράση του Μορφέα, ενώ ο τίτλος του κομματιού «Wake Up» των Rage Against the Machine, δένει με το νόημα της ταινίας. Ο μουσικός συνθέτης της ταινίας, Don Davis, χρησιμοποίησε αναγραμματισμούς της φράσης «THE MATRIX», για να ονομάσει κάποια μουσικά κομμάτια της ταινίας, «EXIT MR HAT» και «THREAT MIX» και την φράση «THE WOACHOWSKI BROTHERS», για να δώσει τα ονόματα, «BOW WHISK ORCHESTRA» και «SWITCH OR BREAK SHOW». Ακόμη, την στιγμή που ο Neo ως πεφωτισμένος πλέον νικάει τον Smith (πιο συγκεκριμένα την στιγμή που τον κλωτσάει), γίνεται μια μουσική αναφορά στο τέλος του μουσικού κομματιού «Thus spoke Zarathustra» από την ταινία «2001: Α Space Odyssey».
“Ξέρω ότι είστε εκεί έξω. Μπορώ να σας νιώσω τώρα. Ξέρω ότι φοβάστε… φοβάστε εμάς. Φοβάστε την αλλαγή. Δεν γνωρίζω το μέλλον. Δεν είμαι εδώ για να σας πω πως αυτό θα τελειώσει. Είμαι εδώ για να σας πω πώς θα αρχίσει. Θα κλείσω το τηλέφωνο και μετά θα δείξω σε αυτούς τους ανθρώπους ότι δεν θέλετε να δουν. Θα τους δείξω έναν κόσμο χωρίς εσάς. Έναν κόσμο χωρίς κανόνες και ελέγχους, χωρίς σύνορα ή όρια. Έναν κόσμο όπου όλα είναι πιθανά. Το που πάμε από εδώ είναι μια επιλογή που αφήνω σε εσάς.”
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου